Rozum
Wygląd
Rozum – zdolność myślenia, analizowania, wyciągania wniosków, uczenia się; w potocznej mowie także mózg.
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
B
[edytuj]- Bieda temu, kto zadowolony jest z siebie: taki człowiek nigdy nie nabędzie rozumu.
- Autor: Nikołaj Gogol
- Zobacz też: człowiek
- Bóg, dając niektórym rozum, powinien do niego dołączyć instrukcję obsługi.
- Autor: Sławomir Kuligowski
- By rozum był przy młodości.
- Autor: Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
C
[edytuj]- Co głowa to rozum, co rozum to głowa,
I woda sodowa, i woda sodowa.- Autor: Jan Brzechwa, Palcem w bucie. Woda sodowa, 1947
- Co jest rozumne, jest rzeczywiste; a co jest rzeczywiste, jest rozumne.
- Autor: Georg Wilhelm Friedrich Hegel
- Źródło: Mała księga cytatów, Halina Lipiec (red.), Oficyna Wydawnicza STON I, Radom 1994, ISBN 8390113228, s. 146.
- Czyż nie wiesz, mój synu, jako mało trzeba rozumu do rządzenia światem?
- Autor: papież Juliusz III do mnicha portugalskiego
D
[edytuj]- Daj głupiemu tysiąc rozumów, a on będzie wolał swój własny.
- Opis: przysłowie arabskie
- Zobacz też: głupiec
- Długa jest droga wiodąca od rozumu do serca.
- Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz
- Dwie przesady: wykluczyć rozum, przyjmować tylko rozum.
- Autor: Blaise Pascal
E
[edytuj]- Emocje wyzwalają nowe emocje i wtedy trudniej trafić po rozum do głowy.
- Autor: Czesław Banach
G
[edytuj]- Gdy rozum śpi, budzą się potwory.
- El sueño de la razón produce monstruos. (hiszp.)
- Autor: Francisco Goya, podpis pod ryciną z cyklu Kaprysy, 1796–1798
- Gdy serce raz zostało zdobyte, rozum wyrzucono za drzwi.
- Autor: George Sand
I
[edytuj]- Im bardziej w postępowaniu naszym kierujemy się rozumem, tym bardziej jesteśmy wolni – i zniewoleni, im bardziej ulegamy namiętnościom.
- Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz
- Intuicja to rozum, który się śpieszy.
- Autor: Holbrook Jackson
- Zobacz też: intuicja
J
[edytuj]- Jakkolwiek ograniczony byłby ludzki rozum, człowiek zawsze będzie zdolniejszy od istot irracjonalnych.
- Autor: Jorge Luis Borges, Alef
- Jedna kropla miłości jest więcej warta niż ocean dobrych chęci i rozumu.
- Autor: Blaise Pascal
K
[edytuj]- Kogo bogowie mają zniszczyć, temu najpierw odbierają rozum.
- Autor: Anne McCaffrey, Killashandra
- Postać: Trag
- Zobacz też: Bóg
- Kogo Bóg chce zgubić, temu wpierw rozum odbiera.
- Autor: Sofokles, Antygona
- Kto patrzy na świat rozumnie, na tego i świat patrzy rozumnie.
- Kto rozprawia, powołując się na autorytet, nie posługuje się rozumem, lecz raczej pamięcią.
- Autor: Leonardo da Vinci
L
[edytuj]- Lepszy funt rozumu niż cetnar dowcipu.
- Opis: przysłowia polskie
- Źródło: Samuel Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, wyd. Druk. E. Skiwskiego, Warszawa 1889–1894, s. 473.
M
[edytuj]- Motywem każdej doktryny potępiającej rozum jest zawładnięcie rozumem.
- Autor: Ayn Rand, Atlas zbuntowany
N
[edytuj]- Najpiękniejszym skarbem jest rozum oprawiony w pokorę.
- Autor: Apolinary Despinoix
- Nauka – kagankiem rozumu.
- Opis: przysłowie azerskie
- Zobacz też: nauka
- Niech wam będzie na szczęście, ludzie kamienni, co nie miłujecie pieśni, śmiejecie się z poezji, wyszydzacie uczucie i wierzycie w rozum tylko; nikt z tych, co cierpią sercem, na waszą prozę się nie pomienia. A jeśli świat ma się przerobić wedle waszej formy i programu, błogo nam będzie umierać, abyśmy go nie widzieli.
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski, Czarna Perełka, Lublin 1986, s. 151
- Zobacz też: świat
- Nieszczęście człowieka polega na tym, że otrzymuje rozum tylko po to, aby utracić niewinność swej duszy.
- Autor: Ludwig Tieck, Jasnowłosy Ekbert
- Zobacz też: dusza
O
[edytuj]- O kołach, o sprężynach rozum nas naucza;
Lecz nie widzicie ręki i klucza.- Autor: Adam Mickiewicz, Dziady, cz. IV
- Odwaga staniała, rozum podrożał.
- Autor: Artur Sandauer, fragment wystąpienia na otwartym zebraniu organizacji partyjnej przy Związku Literatów Polskich w kwietniu 1957
- Ogień od ognia się roznieca, rozum – od rozumu.
- Opis: przysłowie karaimskie
- Źródło: Kobierzec z gwiazd i półksiężyców (seria Myśli Srebrne i Złote), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967, oprac. części karaimskiej: Edward Tryjarski, s. 80.
- Zobacz też: ogień
P
[edytuj]- Partia – rozum, honor i sumienie naszej epoki.
- Партия – ум, честь и совесть нашей эпохи (ros.)
- Autor: Włodzimierz Lenin, Polityczny szantaż w: Proletarij, 1917
- Opis: o partii bolszewickiej.
- Przeciw prawdzie rozumu nie.
- Autor: Marcin Bielski, Kronika wszystkiego świata, motto, 1551
- Prawdziwa wartość człowieka nie polega na rozumie, lecz na silnej woli. Komu jej brak, tego wielkie zdolności umysłowe czynią jeszcze słabszym i nie ma na świecie nieszczęśliwszego a nawet nieraz nędzniejszego stworzenia, jak wielki rozum, któremu nie odpowiada dzielny charakter.
- Autor: baron József Eötvös
R
[edytuj]- Rozum na koniu.
- La raison à cheval. (fr.)
- Autor: Georg Hegel o Napoleonie po jego wkroczeniu do Jeny w 1806.
- Rozumem lub siłą.
- Rozumem kobiety jest miłość.
- Autor: Aleksander Świętochowski
- Zobacz też: kobieta, miłość
- Rozumowi więc ludzkiemu nie trzeba dodawać skrzydeł, lecz raczej ołowiu i ciężarów, ażeby hamowały wszelkie wyskoki.
- Autor: Francis Bacon
S
[edytuj]- Sam rozum na próżno głęboko myśli, gdy serce ku dobremu nie pała…
- Autor: Kazimierz Brodziński
- Źródło: O krytyce, w: Pisma rozmaite Kazimierza Brodzińskiego, tom I, Drukarnia Józefa Węckiego, Warszawa 1830, s. 5.
- Serce ma swoje racje, których rozum nie zna.
- Autor: Blaise Pascal, Myśli, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, 277.
- (…) sklepu z rozumem nie założysz, bo go na sprzedanie nie posiadasz (…)
- Autor: Henryk Sienkiewicz, Potop, t. III, rozdz. VI
T
[edytuj]- Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam czego rozum nie złamie:
Młodości! – Orla twych lotów potęga,
Jako piorun twoje ramię.- Autor: Adam Mickiewicz, Oda do młodości
W
[edytuj]- W ciszy twoje serce znajdzie odpowiedzi, których rozum znaleźć nie potrafi.
- Autor: Phil Bosmans
- Wiara, podobnie jak miłość, nigdy nie opiera się na rozumie.
- Autor: Hermann Hesse
- Zobacz też: wiara, miłość
- Więcej znaczy rozum niż siła.
- Plus ratio quam vis. (łac.)
- Opis: dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadzona ok. 1964 przez Karola Estreichera.
Z
[edytuj]- Zdrowy rozum jest to rzecz ze wszystkich na świecie najlepiej podzielona, każdy bowiem sądzi, iż jest w nią tak dobrze zaopatrzony, iż nawet ci, których we wszystkim innym najtrudniej jest zadowolić, nie zwykli pragnąć go więcej niźli posiadają.
- Autor: Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński