William Shakespeare

William Shakespeare

William Shakespeare (1564–1616) – angielski dramatopisarz i poeta.

Burza

(ang. The Tempest)

• Senna jesteś, to zbawienna ospałość, Poddaj się jej – wiem ci dobrze, że oprzeć się nie możesz.
  • Opis: tłum. Stanisław Barańczak.

• Wyspa ta jest pełna dźwięków,
  Głosów i słodkich pieśni, które cieszą,
  Nie szkodząc wcale. Czasem strun tysiąca
  Brzęk słyszę wokół siebie; czasem głosy,
  Które, choć ze snu bym powstał długiego,
  Ukołysałyby mnie znów.
  • Źródło: akt III, sc. 2, tłum. Maciej Słomczyński

Hamlet

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Hamlet.

• Być albo nie być! Oto jest pytanie!
  • To be or not to be! That is the question! (ang.)
  • Postać: Hamlet
  • Źródło: akt III, scena I

• Jest coś butwiejącego w państwie duńskim.
  • Something is rotten in the state of Denmark. (ang.)
  • Źródło: akt I, scena IV, s. 44, tłum. Józef Paszkowski.

• Reszta jest milczeniem.
  • The rest is silence (ang.)
  • Postać: Hamlet
  • Źródło: akt V, scena II

• Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których się filozofom nie śniło.
  • There are more things in Heaven and Earth, than are dreamt of in your philosophy. (ang.)

Jak wam się podoba

(ang. As You like It?; tłum. Maciej Słomczyński)

• Świat jest teatrem,
  Aktorami ludzie.
  Wchodzą na scenę i ze sceny schodzą.
  A życie ludzkie scenicznym utworem,
  które się tylko raz przydarzy,
  każdemu z ludzi.
  • All the world’s a stage,
    And all the men and women merely players:
    They have their exits and their entrances
    And one man in his time plays many parts. (ang.)
  • Źródło: akt II, scena 7

• Jest to, panie, dziewica uboga i brzydka jak nieszczęście, ale niewątpliwie dziewica i niewątpliwie moja wybranka: taki już mam gest, że wybieram to, czego nikt inny nie chce.

Juliusz Cezar

(ang. Julius Caesar; tłum. Stanisław Barańczak)

• Chodźmy. Noc idzie. Mrok na polu zgęstniał. Czas zakosztować uroków zwycięstwa!

• Lękliwy stokroć umiera przed śmiercią, mężny kosztuje jej tylko raz jeden.
  • Cowards die many times before their deaths; the valiant never taste death but once. (ang.)
  • Postać: Cezar
  • Źródło: akt II, scena II
  • Zobacz też: śmierć

• Spójrz na Kasjusza: chudy, jakby głodny;
  Zbyt wiele myśli; tacy najgroźniejsi.
  • Yond Cassius has a lean and hungry look;
    He thinks too much: such men are dangerous. (ang.)
  • Postać: Cezar
  • Źródło: akt I, scena 2

• Strzeż się idów marcowych.
  • Beware the ides of March. (ang.)
  • Postać: Wróżbiarz
  • Źródło: akt II, scena 2, tłum. Jerzy S. Sito

• Tchórz, zanim umrze, kona wiele razy,
  Walecznych jedna tylko śmierć spotyka.

• Wołać będzie: mordować! I spuści psy wojny.
  • Cry "Havoc!" and let slip the dogs of war. (ang.)
  • Źródło: akt III, scena 1

Król Lear

(tłum. Józef Paszkowski)

• Mądrość i cnota złym zdaje się zdrożną,
  Gnój pachnie gnojkom.
  • Wisdom and goodness to the vile seem vile:
    Filths savour but themselves. (ang.)
  • Opis: książę Albanii do Goneryli.
  • Źródło: akt IV, scena II, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 76.

• Naturo, tyś mi bóstwem, twemu tylko ulegam prawu.
  • Thou, nature, art my goddess; to thy law
    My services are bound. (ang.)
  • Zobacz też: natura
  • Źródło: akt I, scena II, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 15.

• Nie być najgorszym, jest to już zaletą
  W zepsuciu tego świata.
  • Not being the worst
    Stands in some rank of praise. (ang.)
  • Źródło: akt II, scena IV, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 51.

• Prawda jest to pies, którego korbaczem wyganiają do budy; gdy tymczasem jaśnie wielmożnej bonońskiej suczce wolno przy kominie leżeć i cuchnąć.
  • Źródło: akt I, scena VI, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 24.

• Przecież i osioł pozna się na tem, kiedy wóz ciągnie konia.
  • Źródło: akt I, scena VI, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 27.

• Tak sobie żyć będziem,
  Modlić się, śpiewać, pleść stare powieści,
  Śmiać się do złotych motylów i słuchać,
  Jak prostaczkowie opowiadać będą,
  Co się u dworu dzieje, kto wygrywa,
  Kto traci, kto jest w łasce, kto w niełasce.
  • So we’ll live,
    And pray, and sing, and tell old tales, and laugh
    At gilded butterflies, and hear poor rogues
    Talk of court news; and we’ll talk with them too, —
    Who loses and who wins; who’s in, who’s out. (ang.)
  • Źródło: akt V, scena III, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 99.

• Z niczego może być tylko nic.
  • Źródło: akt I, scena I, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1913, s. 8.

• Źle się wiedzie błaznom w nędznym roku tym, gdy mędrzec głupcem się staje i nie wiedząc, co począć z umysłem swym, błazeńskie małpuje obyczaje.

Kupiec wenecki

(tłum. Stanisław Barańczak)

• Daniel przyszedł nas rozsądzić!
  • A Daniel come to judgement! (ang.)
  • Źródło: 4, 1

• Do miłosierdzia nie można przymusić.

• Jak daleko ta mała świeca rzuca swe promienie! Podobnie świeci dobry uczynek w niedobrym świecie.
  • How far that little candle throws his beams! So shines a good deed in a naughty world. (ang.)
  • Postać: Porcja
  • Źródło: akt V, scena I

Makbet

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Makbet.

• – A co to jest zdrajca?
  – Ten, co przysięga i kłamie.

• Uderzcie w dzwony! Dmij wichrze, wrzej toni!
  Mam-li umierać, umrę z mieczem w dłoni!
  • Zobacz też: życie

• Życie jest tylko przechodnim półcieniem
  Nędznym aktorem, który swą rolę
  przez parę godzin wygrawszy na scenie
  W nicość przepada – powieścią idioty
  Głośną wrzaskliwą, a nic nie znaczącą.

Otello

(ang. Othello; tłum. Maciej Słomczyński)

• Kto drwi ze straty, złodzieja okrada;
  Sam siebie łupi, kto po stracie biada.

• Mnie zwiodła, Maurze; przyglądaj się bacznie;
  Być może ciebie także zwodzić zacznie?

• Słowo to słowo. A nikt wrzodów duszy
  Nie przeciął w głąb jej, sięgając przez uszy.

• To pewnie wina księżyca; zanadto
  Przybliżył się do ziemi, a to wpędza
  Ludzi w szaleństwo.

• Zanimbym powiedział, że utopię się dla jakiejś gęsi, wymieniłbym moje człowieczeństwo z pawianem.
  • Ere I would say I would drown myself for the love of a guinea hen, I would change my humanity with a baboon. (ang.)
  • Źródło: akt 1

Poskromienie złośnicy

• Kto umie lepiej poskromić złośnicę,
  niech zawiadomi całą okolicę.
  • He that knows better how to tame a shrew,
    Now let him speak. (ang.)
  • Postać: Petruchio
  • Źródło: akt IV, scena I, tłum. Stanisław Barańczak

• Niewielki jest wybór wśród zgniłych jabłek.
  • Postać: Hortensjo
  • Źródło: akt I, scena I

Romeo i Julia

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Romeo i Julia.

• Czemże jest nazwa? To, co zowiem różą,
  Pod inną nazwą równieby pachniało…
  • What’s in a name? That which we call a rose, by any other name would smell as sweet. (ang.)
  • Źródło: akt II, sc. 2, wyd. Gebethner i Wolff 1913, s. 29, tłum. Józef Paszkowski.
  • Zobacz też: róża, zapach

• Dziwny miłości traf się na mnie iści,
  Że muszę kochać przedmiot nienawiści.
  • My only love sprung from my only hate! (ang.)
  • Źródło: akt I, sc. 5, wyd. Gebethner i Wolff 1913, s. 26, tłum. Józef Paszkowski.
  • Zobacz też: miłość

Sen nocy letniej

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Sen nocy letniej.

• Ach! Gdyby moją była ziemia cała (…).
  • Postać: Helena
  • Źródło: akt I, sc. I; tłum. Stanisław Egbert Koźmian

• Miłość w swej prostej i nieśmiałej mowie
  Powie najwięcej, kiedy najmniej powie.
  • Postać: Tezeusz
  • Źródło: akt V, sc. I

Sonety

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Sonety (William Shakespeare).

(tłum. Maciej Słomczyński)

• Gdy w kręgu myśli słodkich, uciszonych,
  Sprawy minione wspominać próbuję,
  Wzdycham za stratą rzeczy upragnionych
  I utracony czas znów opłakuję.
  • Źródło: Sonet XXX

• Którzy kochają, płacić muszą drogo…
  • Źródło: Sonet X, tłum. Jerzy S. Sito

• Nie w gwiazdach pragnę słuszność sądów badać,
  choć astrologię znam.
  • Źródło: Sonet XIV

• Niech najpiękniejsze stworzenia się mnożą,
  By śmierć nie mogła ściąć róży urody.
  • Źródło: Sonet I

• Znużony – odejść pragnę; lecz chęć w sobie dławię:
  Jeśli umrę, sam na sam z światem cię zostawię.
  • Źródło: Sonet LXVI

Wieczór Trzech Króli

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Wieczór Trzech Króli.

• Śmierci, śmierci, przybądź po mnie,
  Ciało me w cyprysach złóż,
  Bo dziewczyna, bo dziewczyna
  W serce moje wbiła nóż.
  Niech całun biały cisy przystroją,
  Uczyńcie tak!
  Bo jakiż lepiej gorzką śmierć moją
  Opłacze znak.

• Jedni rodzą się wielkimi, inni w pocie czoła do wielkości przychodzą, innych wielkość szuka sama.

Wiele hałasu o nic

(ang. Much Adoe About Nothing; tłum. Maciej Słomczyński)

• Byk Jowisz, panie, igrał z pięknym rykiem.
  Lecz twego ojca krowa z pewnym bykiem,
  Miała cielaka – skutek tych słodyczy.
  Rysy ma twoje i podobnie ryczy.

• Mów szeptem, jeśli mówisz o miłości.
  • Speak low if you speak love. (ang.)
  • Źródło: akt II, scena 1

Inne

• A wniosek taki: nie zagrodzisz niczym
  Brzucha kobiety. Wiedz o tym,
  że wpuści On i wypuści wszystkich nieprzyjaciół,
  Wraz z taborami i w pełnym rynsztunku.
  • Źródło: Zimowa opowieść (ang. The Winter’s Tale), tłum. Maciej Słomczyński

• Bądź dla siebie takim, jakim byłbyś dla przyjaciela.
  • Be to yourself as you would to your friend. (ang.)
  • Źródło: Henryk VIII

• Czułość to, nie zaś piękno kobiet, zasługuje na naszą miłość.

• Gdyby nasze cnoty służyły tylko nam, byłyby niczym.

• Jak się kobieta uprze, to diabła przegada.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Jeśli z miłości kłamią, jakże miłość przysięgną?
  • Postać: Nataniel
  • Źródło: Stracone zachody miłości, akt IV, scena II

• Kochaj wszystkich, ufaj niewielu, nie czyń krzywdy nikomu.
  • Love all, trust a few, do wrong to none. (ang.)
  • Postać: Hrabia
  • Źródło: Wszystko dobre, co się dobrze kończy, akt I, scena I

• Konia! Konia! Królestwo za konia!
  • A horse! A horse! My kingdom for a horse! (ang.)
  • Źródło: Ryszard III, 5, 4, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński

• Kto umiera, płaci swoje długi.
  • He that dies pays all debts. (ang.)
  • Postać: Stefano
  • Źródło: Burza, akt III, scena II

• Lepiej być o trzy godziny za wcześnie niż o minutę za późno.
  • Postać: Ford
  • Źródło: Wesołe kumoszki z Windsoru, akt II, scena I

• Mądry człowiek nie opłakuje przegranej, lecz żywo szuka sposobu, jak wyleczyć odniesione rany.

• Męka – gdy miłość sama nie wybiera. Słuchać oczyma to mądrość miłości.

• Milczenie jest najlepszym tłumaczem radości, bo małe jest szczęście, które można wyrazić słowami.
  • Zobacz też: milczenie, tłumacz

• Miłość często przemienia człowieka w zwierzę, ale często i zwierzę w człowieka.

• Miłość dodaje otuchy jak promień słońca po deszczu.

• Miłość jest dymem wzniesionym z obłoku Westchnień, jest ogniem w kochającym oku. Gdy nieszczęśliwa – morzem łez kochanków. Czymże jest więcej? Jest roztropnym szałem. Żółcią dławiącą i słodkim specjałem.

• Miłość ucieka się niekiedy do rozsądku jak do lekarza, ale nigdy nie bierze go za doradcę.

• Miłość umie wykonać wszystko, na co się odważy.

• Miłość zależy od przypadku, jednych Kupidyn rani strzałą, innych łowi siecią.

• Miłość, na oko łagodna, w istocie bywa jak pantera głodna! I chociaż ślepa, drogi przyjacielu, najkrótszą drogą podąża do celu.

• Miód, chociaż słodki, nadmiarem słodyczy tłumi apetyt i sprowadza mdłości. Kochaj z umiarem.

• Mówić to mało, trzeba mówić do rzeczy.

• Najgorsze nie jest najgorsze, póki jeszcze możemy powiedzieć: „To jest najgorsze”.

• Najlepszą połową męstwa jest dyskrecja. Właśnie tą połową uratowałem całe moje życie.
  • Opis: wypowiedziane przez Falstaffa.
  • Źródło: Kroniki, w: Dzieła dramatyczne, tłum. Leon Ulrich, t. 3, PIW, Warszawa 1981, s. 360.

• Nasze wątpliwości są jak zdrajcy, sprawiają, że tracimy dobro, które częstokroć moglibyśmy zyskać tylko dla tego, że lękamy się spróbować.

• Nawet najzacieklejsza bestia zna choć cień litości, ja nie znam, więc bestią nie jestem.

• Nawet niskiego charakteru ludzi miłość może zmienić i uszlachetnić – o ileż więcej uszlachetnia już dobrych.

• Nie poddawaj się rozpaczy. Życie nie jest lepsze ani gorsze od naszych marzeń, jest tylko zupełnie inne.

• Nie ten jest kacerzem, Kto w ogniu płonie, lecz kto ogień nieci.
  • Postać: Paulina
  • Źródło: Zimowa powieść, akt II

• Niemało znam ludzi, którzy dlatego za mądrych uchodzą, że ciągle milczą.

• Niestety, miłość tak słodka z pozoru,
  Jakim jest srogim tyranem w istocie!

• Nowe zwyczaje, jakkolwiek śmieszne, zawsze się przyjmują.

• O wielkie nieba, gdyby tylko ludzie byli wierni, byliby doskonali.

• Od chwili tej do końca świata
  … w pamięci ludzkiej będziemy żyć:
  my wybrańców garść,
  … kompania braci
  • Źródło: Henryk V

• Odważnym człowiekiem jest nie ten, kto się niczego nie lęka. Lecz ten, którego szlachetna dusza swój lęk przezwycięża.

• Piekło jest puste, a wszystkie diabły są tutaj.
  • Hell is empty and all the devils are here. (ang.)

• Płakać z płaczącym, to ulga w cierpieniu.

• Prawdziwa miłość zawsze milczy: wyrazem prawdy są czyny, nie słowa.

• Przebóg, wszystko mi jedno, raz tylko człowiek może umrzeć. Jesteśmy Bogu śmierć dłużni; jak bądź obrócą się rzeczy, kto tego roku umrze, ma spokój na rok przyszły.
  • Źródło: Henryk IV (ang. King Henry the Fourth), tłum. Stanisław Barańczak

• Puste naczynia robią najwięcej hałasu.

• Rozpaczać nad minionym nieszczęściem – to najpewniejszy sposób, by przyciągnąć inne.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Sen jest balsamem dla duszy.

• Serce miej otwarte dla wszystkich, zaufaj niewielu.

• Skoro jesteś stary i szanowany, powinieneś być mądry.

• Tak to rozwaga czyni nas tchórzami.

• Toć odrobina tego zmienić zdolna
  Czarne na białe, szpetne na urodne,
  A złe na dobre, podłe na szlachetne,
  Starość na młodość, tchórza na rycerza.
  Na co to, bogi? To zdolne odciągnąć
  Kapłanów waszych od waszych ołtarzy,
  Wyrwać poduszkę spod głów zdrowych ludzi
  (…)
  Złodziejom daje godność i pokłony,
  Na senatorskiej ławie ich osadza.
  Zwiędłą już wdowę w nowe stadło wiedzie;
  Tej, którą nawet szpital trędowatych
  Od drzwi by swoich odepchnął ze wstrętem,
  Wdzięk i woń daje wiosennego ranka.
  (…)
  Widomy Boże, wszystkie przeciwieństwa
  Ty w jednym możesz połączyć uścisku!
  W każdym języku każdą wygrasz sprawę!
  O, ty, probierczy serc ludzkich kamieniu!
  Przypuść, że podniósł bunt człek, twój niewolnik,
  Twoją potęgą zniszcz ród jego cały,
  By mogły bestie tym światem zawładnąć!
  • Źródło: Tymon Ateńczyk, akt IV, 1608, tłum. Leon Ulrich.
  • Zobacz też: pieniądze

• Wariat, zakochany i poeta, wszyscy trzej z wyobraźni są utkani.

• Wiele można zdziałać nienawiścią, ale jeszcze więcej miłością.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Kobiety są w kościele święte, na ulicy anioły, w domu szatany, w oknie sowy, na progu domu paplające sroki.
  • Źródło: Nic, co ludzkie… Aforyzmy, sentencje i przysłowia, oprac. Henryk Jurand, LSW, 1982, s. 19.

• Wolę błąd, który mnie uraduje, aniżeli słuszny postępek, który mnie zasmuci.
  • Zobacz też: błąd

• Wszystko dobre, co się dobrze kończy.
  • All’s well that ends well. (ang.)
  • Źródło: tytuł komedii z 1602; także przysłowie angielskie

• Wszystko, co żyje, musi umrzeć, przechodząc poprzez naturę do wieczności.
  • All that lives must die, passing through nature to eternity. (ang.)

• Zdaje mi się, że widzę… gdzie?
  Przed oczyma duszy mojej.
  • Methinks, I see… where?
    – In my mind’s eyes. (ang.)
  • Opis: motto ballady Romantyczność Adama Mickiewicza.

• Zło czynione przez ludzi ich przeżywa, dobro częstokroć ginie pogrzebane z ich kośćmi.
  • The evil that mens do lives after them, the good is oft interred with their bones. (ang.)

• Zwykle tylko leniwych pośpiech dziwi.

• Życie jest to opowieść idioty, pełna wrzasku i wściekłości, nic nie znacząca.
  • It is a tale told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing. (ang.)

O Szekspirze

• Kiedy Szekspira nazywamy jednym z największych poetów, stwierdzamy tymi słowy, że mało kto podpatrzył świat tak wnikliwie, dając wyraz swej wewnętrznej wizji, przekazał czytelnikowi tak głębokie odczucie jego istoty. Świat Szekspira jest dla nas zrozumiały; obcujemy tam bezpośrednio z cnotą i zbrodnią, wielkością i małością, szlachetnością i nikczemnością, i dzieje się to za pomocą środków najprostszych.
  • Autor: Johann Wolfgang von Goethe, O Szekspirze w nieskończoność, tłum. Helena Pręczkowska

• Napisałem to, kiedy miałem trzynaście lat. Nie będę bronił tej opinii, chociaż wciąż uważam, że Stan tworzy fantastyczne komiksy i dokonał wielkiej rewolucji. (…) Spiderman to wspaniały bohater, ale Romeo i Julia też są bardzo dobrzy.
  • Autor: George R.R. Martin
  • Opis: w odpowiedzi na pytanie: „Popełnił pan kiedyś tekst o wyższości Stana Lee nad Szekspirem. Skąd taka teza?”
  • Źródło: Od „Strefy Mroku” do „Gry o tron”, z Georgem R.R. Martinem rozmawia Michał Hernes, bonusowy dodatek do „Nowej Fantastyki”, 2012.

•  …Szekspir, to po Bogu najpotężniejszy twórca dusz. Dlatego panuje nad czasem i nad wypadkami. Starzeją się pisarze, którzy są przedstawicielami pewnych szkół, pewnej mody, schlebiaczami danej epoki, odtwórcami panujących doraźnie gustów. On nie zestarzeje się nigdy, albowiem tworzy prawdę życia, a prawda i życie są zawsze aktualne… Tworzy ludzi o rzeczywistych duszach, istotnem ciele i gorącej krwi, którzy mieszkają i żyją dziś między nami tak samo intensywnie, jak żyli przed wiekami. Osobiście mało znam ludzi, z którymi bym rozmawiał równie chętnie, jak rozmawiałem z Hamletem; a po przeczytaniu Burzy mimowoli przychodzi mi zawsze na myśl, że jakiś współczesny Barnum powinien wyszukać Kalibana i pokazywać go za pieniądze.
  • Autor: Henryk Sienkiewicz
  • Opis: oryginał polskiego artykułu, który się w przekładzie angielskim ukazał w Księdze zbiorowej, wydanej w Anglii (1916) ku uczczeniu Szekspira w trzechsetną rocznicę jego śmierci.
  • Źródło: Dlaczego mogłem czytać Szekspira? („Tygodnik Ilustrowany”, r. 1917, nr 26)

• Po Bogu, Shakespeare stworzył najwięcej.
  • Autor: James Joyce, Ulisses, tłum. Maciej Słomczyński

• Szekspir, możecie mi wierzyć, stoi absurdalnie zbyt wysoko i sława jego nazwiska spadnie.
  • Autor: George Byron
  • Źródło: ownetic.com