Przysłowia żydowskie
Żydzi – naród pochodzący od semickich plemion zamieszkujących Izrael, określanych jako Hebrajczycy albo Izraelici, posługujący się początkowo językiem hebrajskim.
|
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
A
[edytuj]
- Aby długo i szczęśliwie żyć, oddychaj przez nos i miej zamknięte usta.
B
[edytuj]- Biada temu, kto ma rację!
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach. Wieczór drugi, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1981, s. 183.
- Zobacz też: racja
- Biedak jest najbardziej nieszczęśliwy, gdy otrzyma zaproszenie na dwa śluby tego samego dnia.
- Bitemu psu nie pokazuj kija.
- Źródło: Mądrości żydowskie, wybór, tłum. i oprac. Aleksander Drożdżyński, Unicorn Publishing Studio, Londyn – Warszawa 1993, ISBN 1870886100, s. 28.
- Zobacz też: kij, pies
- Bogacz nadyma się, biedak puchnie.
- Bogaty pomaga biednemu na tym świecie, biedny jednak pomaga bogatemu w świecie przyszłym.
- Zobacz też: pomoc
- Bóg stworzył kobietę z żebra Adamowego. Nie stworzył jej z głowy, aby nie była dumna. Nie stworzył jej z oczu, aby nie była ciekawska. Nie stworzył jej z uszu, aby nie była plotkarą. Nie stworzył jej z ust, aby nie była gadułą. Nie stworzył jej z nogi, aby nie uganiała się za mężczyznami… A jednak wszystkie te cechy znajdziesz u większości kobiet!
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184–185.
- Zobacz też: Adam i Ewa, żebro
- Brzydka dziewczyna nienawidzi lustra.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 29.
- Zobacz też: dziewczyna, lustro
C
[edytuj]- Co kłóci się w stadle małżeńskim? Bieda.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Zobacz też: małżeństwo
- Co za korzyść z mądrej głowy, skoro nogi nie potrafią jej udźwignąć.
- Cudze kłopoty nie przeszkadzają spać.
- Cudzymi zębami nie można gryźć.
- Źródło: Franciszek Raczek, Żyd wieczny tułacz, op. cit., s. 93.
- Zobacz też: ząb
- Czcij króla, ale bój się żandarma!
- Człowiek uczy się mówić bardzo wcześnie, milczeć bardzo późno.
- Źródło: Aleksander Drożdżyński, Pilpul…, op. cit.s. 17.
- Czyrak to dobra rzecz – na szyi wroga.
D
[edytuj]- Do barszczu nie trzeba zębów.
- Zobacz też: barszcz
- Do chleba znajdziesz zawsze właściwy nóż.
- Do miłości i pożyczania pieniędzy nie zmusisz.
- Dobre nowiny słychać z daleka.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 27.
- Zobacz też: nowina
- Droga do piekła jest prosta, droga do raju wije się jak wąż.
- Druga żona jest jak marcowe słońce: ani ziębi, ani grzeje.
- Dużo zawodów – mało dochodów.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 33.
- Zobacz też: praca
- Dzieci straszy się diabłem, dorosłych – ludźmi.
- Dziesięć części piękna zstąpiło na świat. Jerozolima otrzymała dziewięć, a jedną otrzymała reszta świata.
- Zobacz też: Jerozolima, piękno
- Dzwon dzwoni, bo jest wewnątrz pusty.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Zobacz też: dzwon
G
[edytuj]- Gdy biedak chce się postawić, jada barszcz z piernikiem.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 30.
- Zobacz też: piernik
- Gdy ktoś jest dzieckiem, mając dwadzieścia lat, pozostanie głupcem do końca życia.
- Zobacz też: głupiec
- Gdy mężczyzna jest zły, sypia sam.
- Źródło: Franciszek Raczek, Żyd wieczny tułacz, op. cit., s. 93.
- Gdy plujesz w górę, zasłoń twarz.
- Źródło: Aleksander Drożdżyński, Pilpul, czyli z mądrości żydowskich, wyd. Sztuka Polska, 1988, s. 18.
- Zobacz też: twarz
- Gdy rabin spowinowaca się z łaziennym, to łazienny uważa się za rabina.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 188.
- Zobacz też: rabin
- Gdy strzyże się owce, trzęsą się jagnięta.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 183.
- Zobacz też: owca
- Gdyby Bóg żył na ziemi, ludzie wybiliby Mu szyby.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 27.
- Zobacz też: Bóg
- Gdyby słowa były mostem, bałbym się po nim chodzić.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 28.
- Zobacz też: słowo
- Gdyby wszyscy ciągnęli w jedną stronę, świat przewróciłby się do góry nogami.
- Zobacz też: świat
- Gdybyśmy nie musieli jeść, bylibyśmy wszyscy bogaci.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 25.
- Zobacz też: jedzenie
- Gniew jest najgorszym doradcą.
- Gość na chwilę – widzi na milę.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 183.
- Zobacz też: gość
I
[edytuj]- Im dłużej żyje ślepiec, tym więcej widzi.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Zobacz też: ślepota
- Inteligencja kobiety jest w jej urodzie, uroda mężczyzny jest w jego inteligencji.
- Zobacz też: inteligencja, uroda
J
[edytuj]- Jajko mądrzejsze od kury rychło się psuje.
- Jeden głupiec czyni wielu głupców.
- איין נאַר מאַכט אַ סך נאַראָנים Ejn nar macht a sach naronim. (jid.)
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 25.
- Zobacz też: głupiec
- Jeden włos z dziewczęcej głowy ciągnie silniej niż sto wołów.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 189.
- Zobacz też: włosy
- Jeśli będziesz surowo kontrolował, wszystko okaże się trefne.
- אַז מען וויל גוט בודק זײַן, איז אַלץ טרייף Az men wil gut bojdek zajn, iz alc trejf. (jid.)
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 26.
- Zobacz też: kontrola
- Jeśli Bóg jest ojcem, to szczęście jest ojczymem.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 27.
- Zobacz też: szczęście
- Jeśli Bóg zechce, to i z miotły wystrzeli.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 185.
- Zobacz też: miotła
- Jeśli chcesz pozbyć się przyjaciela, to poproś go o pożyczkę albo udziel mu pożyczki.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Zobacz też: pożyczka, przyjaciel
- Jeśli handlujesz miodem, znajdziesz zawsze okazję do lizania.
- Jeśli nie stać cię na kurę, jedz śledzia.
- Źródło: Franciszek Raczek, Żyd wieczny tułacz, op. cit., s. 93.
- Zobacz też: śledź
- Jeśli nie umiesz gryźć – nie szczerz zębów.
- Źródło: Złote myśli, „Reader’s Digest. Przegląd – edycja polska”, 4/2003, s. 29.
- Jeśli trzech ludzi powie ci, że jesteś pijany, nie kłóć się, idź spać.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 24.
- Zobacz też: alkohol
- Jeżeli nie możesz pomóc przyjacielowi groszem, pomóż westchnieniem.
- Źródło: Aleksander Drożdżyński, Pilpul…, op. cit., s. 18.
- Zobacz też: pomoc
K
[edytuj]- Kain i Abel to dzieje całej ludzkości.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 190.
- Zobacz też: Kain i Abel
- Kapelusze są zawsze dobre, tylko głowy często za małe.
- Każdy półprorok jest całym głupcem.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 29.
- Zobacz też: prorok
- Kiedy biedny Żyd je kurę? Gdy on sam jest chory albo gdy kura jest chora.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Zobacz też: choroba
- Kiedy karty nie idą, nie pomoże ani mądrość, ani pobożność.
- Kiedy młynarz pobije się z kominiarzem, młynarz wróci czarny, a kominiarz biały.
- Kłamca musi posiadać dobrą pamięć.
- Kłamca nikomu nie dowierza.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 185.
- Kłamstwa mówić nie wolno, niektórych prawd nie należy.
- Kot w rękawiczkach nigdy nie złowi myszy.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 187.
- Zobacz też: kot, mysz, rękawiczka
- Kozła unikaj z przodu, osła z tylu, głupca – ze wszystkich stron.
- Kropelka miłości – a morze łez!
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 185.
- Zobacz też: łza
- Kto nie uczy swego syna rzemiosła, uczy go złodziejstwa.
- Zobacz też: nauka, rzemiosło, złodziejstwo
- Kto odwiedza chorego, ten pozbawia go jednej sześćdziesiątej jego choroby.
- Kto pali w piecu słomą, jada surowe potrawy.
- Kto publicznie przyjaciela obraża, jakby dopuścił się przelewu krwi.
- Zobacz też: obraza
- Kto ratuje jednego człowieka, ratuje cały świat.
- Źródło: „Literatura” nr 150–161, Prasa-Książka-Ruch, 1998, s. 50.
- Kto się kładzie z psami, ten wstaje z pchłami.
- Źródło: Franciszek Raczek, Żyd wieczny tułacz, op. cit., s. 93.
- Kto się wyspał, ten jest zdrowy.
- Zobacz też: zdrowie
- Kto ugania się za szczęściem, ucieka od spokoju.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Zobacz też: spokój
L
[edytuj]- Lekarzowi i grabarzowi nie życzy się „dobrego roku”.
- Leniwy jest ten, kto nie zdobywa sobie przyjaciół. Jeszcze bardziej leniwy jest ten, który traci ich dlatego, że nie stara się, aby ich utrzymać.
- Źródło: Franciszek Raczek, Żyd wieczny tułacz, op. cit., s. 94.
- Zobacz też: lenistwo
- Lepiej dziesięć razy ciężko chorować niż raz lekko umrzeć.
- Zobacz też: śmierć
- Lepiej osądzać złe uczynki niż je popełniać.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 26.
- Zobacz też: osąd, zły uczynek
- Lepszy jest Żyd bez brody niż broda bez Żyda.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 26.
- Zobacz też: broda
- Lepszy uczciwie wymierzony policzek niż fałszywy pocałunek.
- Ludzie padają nie z powodu słabości, ale dlatego, że uważają się za silnych.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 187.
- Zobacz też: słabość
Ł
[edytuj]- Łatwiej odpowiedzieć na sto pytań mędrca niż na jedno pytanie głupca.
- Łatwiej postawić na nogi pijanego niż biednego.
M
[edytuj]- Małe dzieci nie dają spać, duże – nie dają żyć.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Mądrość powiększa się dzięki zawiści uczonych.
- Źródło: „Wojsko ludowe”, tom 36, wydania 7–12, 1985, s. 92.
- Mędrzec, który wpadł w nieszczęście, zaczyna wierzyć w potęgę głupoty.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 190.
- Mężczyzna rodzi się z chlebem w ręku; kobieta – z pustymi rękami.
- Źródło: Helena Grochola-Szczepanek, Kobiecość, męskość czy może płeć komplementarna i neutralna?, „Alma Mater” nr 101, marzec 2008, s. 64.
- Milczący głupiec może uchodzić za mędrca.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 30.
- Zobacz też: milczenie
- Młodość karmi się snami, starość – wspomnieniami.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Zobacz też: młodość, starość, wspomnienia
N
[edytuj]- Na polu, na którym są pagórki, nie opowiada się tajemnic.
- Najbardziej natrętny wierzyciel to własny żołądek.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 183.
- Zobacz też: wierzyciel, żołądek
- Najlepiej uczyć się golić na cudzej brodzie.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 23.
- Zobacz też: broda
- Nawet kiep na tronie nie przestaje być królem.
- Nędza nie jest ujmą, ale nie jest też zaszczytem.
- Nie łykaj trucizny tylko dlatego, że znasz odtrutkę.
- Nie ma człowieka, który umiłowałby innego, uprawiającego ten sam zawód.
- Nie ma złej wódki dla pijaka, złej monety dla kupca ani brzydkiej niewiasty dla rozpustnika.
- Nie można tańczyć na dwóch weselach ani jedną sempiterną siedzieć na dwóch koniach.
- Nie módl się, żeby się skończyły twoje kłopoty, bo wraz z nimi kończy się życie.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 188.
- Zobacz też: modlitwa
- Nie wszystko, co dalekie, jest obce. Nie wszystko, co trzymam w ręce, jest moje.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 187.
- Nie zawsze piękne jest dobre, ale dobre jest piękne.
O
[edytuj]- O trzy rzeczy trzeba się modlić: o dobrego króla, o dobry rok i o dobry sen.
- Zobacz też: rok
- Osła poznasz po długich uszach, głupca – po długim języku.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
P
[edytuj]- Pan Bóg dał człowiekowi dwoje uszu i jedne usta – żeby dużo słyszał i mało mówił.
- Pieniądz to błoto, ale błoto to nie pieniądz.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 189.
- Zobacz też: błoto
- Piję za to, aby nasi wrogowie żyli z samej pensji i cukier mieli tylko w moczu!
- Opis: toast
- Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, wybór i oprac. Leszek Bubel, wyd. „Zamek”, Warszawa 1995, s. 26.
- Pióro rani ostrzej niż strzała.
- Pisarz umiera za życia, aby żyć po śmierci.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 188.
- Zobacz też: pisarz
- Podarek daje się, by kogoś sobie zjednać, jałmużnę – by kogoś się pozbyć.
- Podczas rozmowy najważniejsze jest to, co się przemilcza.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Zobacz też: rozmowa
- Poproś wroga o radę – i zrób coś wprost przeciwnego!
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 190.
- Poszukując chały, możesz stracić chleb.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Pożycz człowiekowi pieniądze, kupisz sobie wroga.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 26.
- Pół prawdy to całe kłamstwo.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Przebywając między ludźmi, dowiadujesz się, co słychać u ciebie w domu.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 189.
- Zobacz też: dom
- Przy świetle łojówki nie należy dobierać sobie diamentów ani kobiet.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 186.
- Zobacz też: światło
R
[edytuj]- Rozmawiając z głupcem godzinę, możesz zgłupieć na okrągły rok.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 188.
- Zobacz też: godzina
S
[edytuj]- Samą mądrością nic nie kupisz na rynku.
- Inna wersja: Z samą mądrością nie chodzi się na targ.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 183.
- Serce nie ufa ustom.
- Źródło: Z mądrości Talmudu, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 250.
- Zobacz też: serce
- Słowa należy ważyć, a nie liczyć.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 190.
- Słowa wychodzące z serca trafiają do serca.
- Zobacz też: serce
- Słowo jest jak pszczoła: posiada miód i żądło.
- Zobacz też: pszczoła
- Strzeż się cichego psa i cichego wroga!
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 184.
- Szczęściem człowieka ciemnego jest to, że nie wie o swojej niewiedzy.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 25.
Ś
[edytuj]- Śmiertelny całun nie ma kieszeni.
T
[edytuj]- Ten sam wicher, który gasi mały płomyk, wznieca wielki pożar.
- Ten, co twierdzi, że nic nie wie, wie znacznie więcej od tego, który utrzymuje, że wie wszystko.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 187.
- To samo słońce, co bieli płótno, czerni Cygana.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 183.
- Zobacz też: Cyganie
- Trzy rzeczy wyczerpują siły człowieka. Oto one: strach, długie chodzenie, lubieżność.
- Twój przyjaciel ma przyjaciela, przyjaciel twego przyjaciela też ma przyjaciela, pamiętaj bądź dyskretny.
- Zobacz też: dyskrecja
U
[edytuj]- U gęsi nie kupuje się owsa.
- Umiejętność milczenia jest podporą mądrości.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 31.
W
[edytuj]- W łaźni wszyscy są sobie równi.
- Wołom nakładają jarzmo, człowiek nakłada je sobie sam.
- Wóz odpoczywa zimą, sanie – latem, koń nie odpoczywa nigdy.
- Wszystkie narzeczone są piękne, wszyscy zmarli pobożni.
- Źródło: Aleksander Drożdżyński, Pilpul…, op. cit., s. 19.
- Wszystko diabli biorą, prócz złej niewiasty.
Z
[edytuj]- Z pieniędzmi nie jest tak dobrze, jak jest źle bez nich.
- עס איז ניט אַזוי גוט מיט דעם, ווי עס איז שלעכט אָן דעם Es iz nit azoj gut mit dem, wi es iz szlecht on dem. (jid.)
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 27.
- Zobacz też: pieniądze
- Zaufaj kobiecie i powierz jej tajemnicę, ale utnij jej przy tym język.
- Zegar, który nie chodzi, jest lepszy od takiego, który chodzi źle.
- Źródło: Mądrości żydowskie, op. cit., s. 28.
- Opis: ponieważ zegar, który nie chodzi, przynajmniej dwa razy na dobę pokazuje poprawnie godzinę. Alternatywnie: zegar, który nie chodzi, nikogo nie wprowadzi w błąd.
- Zobacz też: zegar
- Złodziejowi, gdy czegoś nie ukradnie, wydaje się, że coś zgubił.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 185.
- Zuchwalstwem osłania się najpewniej własną hańbę.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 190.
- Zobacz też: hańba, zuchwałość
Ż
[edytuj]- Żona i weksel zawsze wracają.
- Źródło: Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach…, op. cit., s. 189.
- Zobacz też: weksel
- Życie to najkorzystniejszy interes – dostajemy je za darmo.
- Zobacz też: interes