Antoni Kępiński
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Antoni Kępiński (1918–1972) – polski psychiatra, humanista, autor wielu podręczników z psychiatrii.
Autoportret człowieka. Myśli, aforyzmy[edytuj]
(Wydawn. Literackie, Kraków 1993)
- Absolutna władza wiąże się z absolutną zależnością. Lek wobec władcy i sędziego jest może nawet silniejszy niż lek przed śmiercią.
- Źródło: s. 139
- Zobacz też: władza
- Bardzo łatwo znaleźć się poza kręgiem ludzi normalnych.
- Choć człowiek niejednokrotnie narzeka na pracę, nie może się bez niej obejść.
- Źródło: s. 89
- Zobacz też: praca
- Człowiek, który ma odwagę wziąć odpowiedzialność za samego siebie, na ogół szybciej się starzeje niż ten, który tę odpowiedzialność przerzuca na otoczenie.
- Źródło: s. 79
- Zobacz też: odpowiedzialność
- Homo faber kształtuje swoje widzenie świata według narzędzia, którym ten świat zdobywa.
- Matka przynosi radość życia, ojciec – radość moralności.
- Miliardy komórek nerwowych, z których zbudowany jest ludzki układ nerwowy, tworzą wspólną melodię, którą nazywamy strukturą czynnościową.
- Źródło: s. 14
- Zobacz też: układ nerwowy
- Mimo że życie nasze jest pasmem cierpień i radości, przykrości i przyjemności, bólów i rozkoszy, to jednak nie potrafimy uchwycić istoty zasady przyjemności i przykrości.
- Źródło: s. 157
- Zobacz też: cierpienie, przyjemność, przykrość
- Praca jest jednym ze sposobów zespolenia się z otoczeniem.
- Źródło: s. 89
- Ze wzrostem poczucia władzy rośnie poczucie własności, a maleje poczucie rzeczywistości.
- Źródło: s. 139
- Zobacz też: rzeczywistość
- Związek uczuciowy z matką jest matrycą, na której kształtują się dalsze powiązania uczuciowe z otoczeniem.
- Źródło: s. 85
- Zobacz też: uczucia
Agresja i autoagresja[edytuj]
- Ośmieszenie jest najczęściej używaną i najskuteczniejszą formą społecznej agresji.
- Źródło: s. 180
- Zobacz też: ośmieszenie
- U człowieka agresja, zabijanie, okrucieństwo mają główną przyczynę w chęci obrony lub poszerzenia granic „mojego”.
- Źródło: s. 180
- Zobacz też: okrucieństwo, morderstwo, obrona
Cywilizacja[edytuj]
- Cywilizacja to władza nad światem, a kultura to miłość do świata.
- Źródło: s. 132
- Zobacz też: cywilizacja
- Wartościowanie człowieka według jego użyteczności jest jedną z ujemnych cech cywilizacji technicznej.
- Źródło: s. 132
- Zobacz też: wartości
Od dzieciństwa do starości[edytuj]
- Dziecko gaworzy dla samej przyjemności gaworzenia. Dziecko wcześniej rozpoznaje stan psychiczny swojej matki niż otaczające je przedmioty.
- Źródło: s. 74
- Zobacz też: gaworzenie
Środowisko społeczne[edytuj]
- Każde środowisko jest dobre i złe zarazem.
- Źródło: s. 102
- Zobacz też: dobro, środowisko, zło
- Pomostem łączącym świat zewnętrzny z nami jest symbol, jest znak, który świat otaczający nam daje i który dla nas coś oznacza.
- Źródło: s. 102
- Zobacz też: symbol
Rytm życia[edytuj]
(Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001, ISBN 830803120X)
- Alkohol redukuje udrękę pytań związanych z obrazem samego siebie. Pod jego wpływem człowiek wydaje się sobie lepszy, szlachetniejszy, inteligentniejszy, odważniejszy itp.
- Człowiek, podobnie zresztą jak każda żywa istota, musi rzutować się w przyszłość. Cechą życia bowiem jest pęd ku przyszłości.
- Źródło: s. 148
- Zobacz też: człowiek, przyszłość, życie
- Nadmiar wiadomości o ludzkim cierpieniu wywołuje w końcu zobojętnienie; z psychologicznego punktu widzenia jest to mechanizm obronny.
- Źródło: s. 173
- Zobacz też: cierpienie, psychologia
- Nuda i pośpiech więcej męczą niż intensywny wysiłek umysłowy czy fizyczny.
- Obraz zaburzeń psychicznych pozostaje niezmienny w zasadniczym schemacie na przestrzeni wieków. Czytając ich opisy sprzed setek lub nawet tysięcy lat (np. w Biblii), bez trudu możemy postawić rozpoznanie.
- Źródło: s. 153
- Optymizm nauk biologicznych wynika z wiary w ewolucję. Rozwój życia idzie stale w kierunku coraz wyższego stopnia porządku, coraz wyższych i bardziej skomplikowanych form.
- Źródło: s. 188
- Zobacz też: ewolucja
- Polacy lubili i lubią pić „do dna”. Przeważa u nich typ picia heroiczny i samobójczy.
- Źródło: s. 241
- Zobacz też: Polacy
- Potrzeba twórczości, tj. narzucania otoczeniu swej wizji świata, jest jedną z zasadniczych cech człowieka.
- Schizofrengenna matka nadopiekuńczością maskuje brak miłości.
- Zobacz też: schizofrenia
- Schizofrenik może powiedzieć o sobie: „królestwo moje nie jest z tego świata”.
- Źródło: s. 219
- Sprawy ostateczne, apokaliptyczne wizje końca świata, sądu ostatecznego, raju czy piekła, krwawych wojen, zaciętych walk między stronnikami dobra i zła itp. zajmują znaczną część schizofrenicznych urojeń.
- Źródło: s. 227
- Zobacz też: urojenia
- To przerwanie bariery między światem wewnętrznym a zewnętrznym, między rzeczywistością a nierzeczywistością prowadzi jakby do „eksplozji” dotychczasowej osobowości; zmienia się ona w chaotyczny kosmos, w którym miesza się podmiot z przedmiotem i rzeczywiste z nierzeczywistym. Możliwe, że właśnie ta „eksplozja” osobowości może być subiektywnie odczuta jako przemiana w Boga. W wielu religiach, jak się zdaje, w pojęciu Boga nie mieszczą się czysto ludzkie, ostre granice między subiektywnym a obiektywnym i między rzeczywistością a nierzeczywistością.
- Źródło: s. 214
- Zobacz też: Bóg, kompleks Boga
- Tworzenie się granicy jest zjawiskiem powszechnym w przyrodzie ożywionej; nawet w obrębie tego samego ustroju komórki o podobnej funkcji i morfologicznej budowie oddzielają się od innych granicami tkanki łącznej. W każdej socjologii ludzkiej, zwierzęcej i roślinnej problem tworzenia się grupy i granicy między grupami jest zagadnieniem osiowym. Co się tyczy człowieka, nie trzeba chyba podkreślać, czym w jego historii są granice, ile krwi przez nie wylano i ile cierpień zadano.
- Źródło: s. 298
- Zobacz też: granica
- Wydaje się, że człowiek przyszłości z jednej strony będzie musiał podporządkować się bezwzględnym wymogom świata technicznego, nie tolerującego indywidualności i spontaniczności, z drugiej zaś, by nie zatracić swej ludzkiej natury, będzie samodzielnie szukał osiągnięcia maksymalnego rozwoju własnych możliwości właśnie przez zachowanie indywidualności i spontaniczności. Przedstawiona prognoza brzmi raczej optymistycznie; można przedstawić też wariant pesymistyczny. Poczucie chaosu, wrogości do otaczającego świata, bezsensu własnego życia i tego, co wokół się dzieje etc., będą narastać, tak że wyzwoleniem stanie się możliwość oparcia się o bądź jaką, choćby najbardziej irracjonalną ideologię. W niej bowiem znaleźć będzie można porządek i poczucie sensu, fałszywe wprawdzie, ale lepsza jakakolwiek integracja i jakikolwiek cel życia niż żaden. Wzrośnie zapotrzebowanie na fałszywych proroków, a ci, jak wiadomo, łatwo prowadzą społeczeństwo do katastrofy.
- Źródło: s. 187–188
- Zobacz też: fałszywy prorok
Schizofrenia[edytuj]
(Wydawn. Literackie, Kraków 2001, ISBN 8308031064)
- Fakt, że schizofrenia odsłania niezwykłe bogactwo ludzkiej natury, w pewnym sensie zobowiązuje lekarza do maksymalnego wysiłku w jej leczeniu.
- Źródło: s. 294
- Jeśli jednak uważa się człowieka wykazującego urojenia za chorego psychicznie, to przede wszystkim dlatego, że jego przekonania zbyt rażąco odbiegają od ogólnie przyjętych w danej epoce czy kręgu kulturowym i że jest nimi zbyt silnie owładnięty. Człowiek taki błądzi – stąd obłęd – i swym błądzeniem wywołuje niepokój wokół siebie. Cześć struktury jego świata jest bowiem rażąco odmienna od świata otaczających go ludzi.
- Źródło: s. 97
- Zobacz też: obłęd
- Jeśli padaczka i depresja (melancholia) były już w starożytności traktowane jako wyodrębnione choroby, to schizofrenia najdłużej zatrzymała znamię opętania przez moce tajemne.
- Źródło: s. 11
- Zobacz też: opętanie
- Schizofrenia jest chorobą ludzi młodych. Najczęściej występuje między pokwitaniem a pełną dojrzałością, tj. mniej więcej między 15 a 30 rokiem życia. Fakt, że właśnie w tym okresie są największe szanse rozbicia osobowości, nie jest, jak się zdaje, bez znaczenia. Przy wszystkich blaskach młodości jest to okres życia bardzo trudny, nieraz tragiczny w spięciu między marzeniem a rzeczywistością, w dążeniu do sprawdzenia siebie, w łamaniu się młodzieńczych ideałów.
- Źródło: s. 13
- Zobacz też: młodość
- W schizofreniach o spokojniejszym przebiegu może dojść do utrwalenia się struktur patologicznych (usystematyzowane urojenia i omamy). Wówczas rozbite „ja” krystalizuje się w urojonej roli – chory staje się prześladowanym, zdobywcą świata, świętym, diabłem, Bogiem, chorym rozkładającym się za życia itp. Zachowuje się odpowiednio do nowej roli ujawnionej mu w chorobie, i odpowiednio do niej wszystko przeżywa.
- Źródło: s. 220
- Zarówno przebywanie w obozie koncentracyjnym, jak schizofrenia są przeżyciami przekraczającymi granice ludzkiej wytrzymałości i dlatego ślad, jaki po sobie zostawiają, może być podobny.
- Źródło: s. 65
- Zobacz też: obóz koncentracyjny
Inne[edytuj]
- Czas depresji jest złym czasem, od którego chciałoby się uciec, ale nie ma gdzie; chory jest w nim zamknięty, przegnieciony przeszłością, teraźniejszością i bez perspektyw przyszłości. W czasie tym niewiele się dzieje; przeżycia monotonnie obracają się koło tych samych wątków: beznadziejności, poczucia winy, lęku przed katastrofą itp.
- Zobacz też: depresja
- Człowiek jest jedyną istotą zdolną do tworzenia, ale też do bezmyślnego niszczenia.
- (…) człowiek pociesza się, że jutro będzie inaczej. W poczuciu zmienności tkwi zawsze nadzieja lepszego. Poczucie to broni człowieka przed beznadziejnością nawet w tych sytuacjach, które, obiektywnie biorąc, są beznadziejne. Tylko nad światem depresji napis jest identyczny jak ten, który Dante postawił nad bramami piekła: „Porzućcie wszelkie nadzieje”. W depresji nie ma już przyszłości, panuje w niej wieczność ciemnej teraźniejszości i równie ciemnej przeszłości.
- Źródło: „Zdanie. Miesięcznik społeczno-kulturalny”, rocznik 1982, s. II.
- Zobacz też: Dante Alighieri
- Decyzja wymaga niesłychanego wysiłku.
- Depresję reaktywną może wywołać nagła utrata przedmiotu miłości. Ocena siły urazu musi być zawsze robiona ze stanowiska chorego, a nie obserwatora, chodzi tu bowiem o uczucia chorego, a nie lekarza. A siła powiązań uczuciowych nie ma obiektywnej miary.
- Hierarchię ważności łatwo jest ustalić, gdy potrzeby dotyczą dwóch podstawowych praw biologicznych (głód, pragnienie, potrzeba powietrza, popęd seksualny, macierzyństwo itp.). W życiu ludzkim jednak potrzeby te rzadko występują w „nagiej” postaci, zwykle są jak gdyby „owinięte” w inne potrzeby związane z życiem społecznym, z obowiązującym w danej kulturze systemem wartości.
- Jeśli w życiu obozowym, w tym „anus mundi” tyle było poświęcenia, odwagi, miłości drugiego człowieka, a więc zjawisk w tych warunkach – zdawać by się mogło – zgoła niemożliwych, to właśnie dzięki tej wewnętrznej wolności.
- Opis: o lekarzach w Auschwitz-Birkenau.
- Źródło: „Anus mundi”, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” nr 1, 1965, s. 150–152.
- Kto nie buduje, musi burzyć.
- Po wielu latach pracy psychiatra czasem nabiera przekonania, z którym się na ogół nie zgadza, że ci, którzy są jego pacjentami, są w jakimś sensie lepsi i głębsi od tych, którzy nie są uważani za innych. Wyraziła tę myśl (…) jedna z pielęgniarek: Do nas trafiają ci, którzy więcej czują i widzą.
- Światy marzenia sennego i rzeczywistości nie są tak ostro oddzielone, jak się to powszechnie przyjmuje, i oba przeplatają się ze sobą. A poczucie rzeczywistości, które towarzyszy każdemu z nich z osobna, ale nigdy obu razem, przy braku ostrej granicy między nimi ulega zachwianiu. I gdy dokładniej przyjrzeć się poczuciu rzeczywistości, to nie jest ono tak pełne i mocne, jak by się w pierwszej chwili zdawało.
- Źródło: Michel Henri Kowalewicz, Rafał Perkowski, O snach…, „Alma Mater” nr 103, maj 2008, s. 29.
- U młodych samobójstwo jest wołaniem o pomoc, u starych jest tylko wołaniem o śmierć.
- Źródło: „Annales de philosophie”, tom 23, Wydawn. TNKUL, 1975, s. 28.
- Wśród narodów europejskich Polacy są zaliczani do histeryków.
- Zobacz też: histeria