Antoni Kępiński

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Antoni Kępiński

Antoni Kępiński (1918–1972) – polski psychiatra, humanista, autor wielu podręczników z psychiatrii.

Autoportret człowieka. Myśli, aforyzmy[edytuj]

(Wydawn. Literackie, Kraków 1993)

  • Absolutna władza wiąże się z absolutną zależnością. Lek wobec władcy i sędziego jest może nawet silniejszy niż lek przed śmiercią.
    • Źródło: s. 139
    • Zobacz też: władza
  • Bardzo łatwo znaleźć się poza kręgiem ludzi normalnych.
  • Choć człowiek niejednokrotnie narzeka na pracę, nie może się bez niej obejść.
    • Źródło: s. 89
    • Zobacz też: praca
  • Człowiek, który ma odwagę wziąć odpowiedzialność za samego siebie, na ogół szybciej się starzeje niż ten, który tę odpowiedzialność przerzuca na otoczenie.
  • Homo faber kształtuje swoje widzenie świata według narzędzia, którym ten świat zdobywa.
  • Miliardy komórek nerwowych, z których zbudowany jest ludzki układ nerwowy, tworzą wspólną melodię, którą nazywamy strukturą czynnościową.
  • Mimo że życie nasze jest pasmem cierpień i radości, przykrości i przyjemności, bólów i rozkoszy, to jednak nie potrafimy uchwycić istoty zasady przyjemności i przykrości.
  • Natura jest zawsze mądrzejsza od ludzkich pomysłów.
  • Praca jest jednym ze sposobów zespolenia się z otoczeniem.
    • Źródło: s. 89
  • Ze wzrostem poczucia władzy rośnie poczucie własności, a maleje poczucie rzeczywistości.
  • Związek uczuciowy z matką jest matrycą, na której kształtują się dalsze powiązania uczuciowe z otoczeniem.
    • Źródło: s. 85
    • Zobacz też: uczucia

Agresja i autoagresja[edytuj]

  • Agresja idzie w parze z lękiem.
  • Ośmieszenie jest najczęściej używaną i najskuteczniejszą formą społecznej agresji.
  • U człowieka agresja, zabijanie, okrucieństwo mają główną przyczynę w chęci obrony lub poszerzenia granic „mojego”.

Cywilizacja[edytuj]

  • Cywilizacja to władza nad światem, a kultura to miłość do świata.
  • Wartościowanie człowieka według jego użyteczności jest jedną z ujemnych cech cywilizacji technicznej.

Od dzieciństwa do starości[edytuj]

  • Dziecko jest dla siebie kosmosem.
  • Dziecko gaworzy dla samej przyjemności gaworzenia. Dziecko wcześniej rozpoznaje stan psychiczny swojej matki niż otaczające je przedmioty.

Środowisko społeczne[edytuj]

  • Każde środowisko jest dobre i złe zarazem.
  • Pomostem łączącym świat zewnętrzny z nami jest symbol, jest znak, który świat otaczający nam daje i który dla nas coś oznacza.
    • Źródło: s. 102
    • Zobacz też: symbol

Rytm życia[edytuj]

(Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001, ISBN 830803120X)

  • Alkohol redukuje udrękę pytań związanych z obrazem samego siebie. Pod jego wpływem człowiek wydaje się sobie lepszy, szlachetniejszy, inteligentniejszy, odważniejszy itp.
  • Człowiek, podobnie zresztą jak każda żywa istota, musi rzutować się w przyszłość. Cechą życia bowiem jest pęd ku przyszłości.
  • Nadmiar wiadomości o ludzkim cierpieniu wywołuje w końcu zobojętnienie; z psychologicznego punktu widzenia jest to mechanizm obronny.
  • Nuda i pośpiech więcej męczą niż intensywny wysiłek umysłowy czy fizyczny.
  • Obraz zaburzeń psychicznych pozostaje niezmienny w zasadniczym schemacie na przestrzeni wieków. Czytając ich opisy sprzed setek lub nawet tysięcy lat (np. w Biblii), bez trudu możemy postawić rozpoznanie.
    • Źródło: s. 153
  • Optymizm nauk biologicznych wynika z wiary w ewolucję. Rozwój życia idzie stale w kierunku coraz wyższego stopnia porządku, coraz wyższych i bardziej skomplikowanych form.
  • Polacy lubili i lubią pić „do dna”. Przeważa u nich typ picia heroiczny i samobójczy.
    • Źródło: s. 241
    • Zobacz też: Polacy
  • Potrzeba twórczości, tj. narzucania otoczeniu swej wizji świata, jest jedną z zasadniczych cech człowieka.
  • Schizofrengenna matka nadopiekuńczością maskuje brak miłości.
  • Schizofrenik może powiedzieć o sobie: „królestwo moje nie jest z tego świata”.
    • Źródło: s. 219
  • Sprawy ostateczne, apokaliptyczne wizje końca świata, sądu ostatecznego, raju czy piekła, krwawych wojen, zaciętych walk między stronnikami dobra i zła itp. zajmują znaczną część schizofrenicznych urojeń.
  • To przerwanie bariery między światem wewnętrznym a zewnętrznym, między rzeczywistością a nierzeczywistością prowadzi jakby do „eksplozji” dotychczasowej osobowości; zmienia się ona w chaotyczny kosmos, w którym miesza się podmiot z przedmiotem i rzeczywiste z nierzeczywistym. Możliwe, że właśnie ta „eksplozja” osobowości może być subiektywnie odczuta jako przemiana w Boga. W wielu religiach, jak się zdaje, w pojęciu Boga nie mieszczą się czysto ludzkie, ostre granice między subiektywnym a obiektywnym i między rzeczywistością a nierzeczywistością.
  • Tworzenie się granicy jest zjawiskiem powszechnym w przyrodzie ożywionej; nawet w obrębie tego samego ustroju komórki o podobnej funkcji i morfologicznej budowie oddzielają się od innych granicami tkanki łącznej. W każdej socjologii ludzkiej, zwierzęcej i roślinnej problem tworzenia się grupy i granicy między grupami jest zagadnieniem osiowym. Co się tyczy człowieka, nie trzeba chyba podkreślać, czym w jego historii są granice, ile krwi przez nie wylano i ile cierpień zadano.
    • Źródło: s. 298
    • Zobacz też: granica
  • Wydaje się, że człowiek przyszłości z jednej strony będzie musiał podporządkować się bezwzględnym wymogom świata technicznego, nie tolerującego indywidualności i spontaniczności, z drugiej zaś, by nie zatracić swej ludzkiej natury, będzie samodzielnie szukał osiągnięcia maksymalnego rozwoju własnych możliwości właśnie przez zachowanie indywidualności i spontaniczności. Przedstawiona prognoza brzmi raczej optymistycznie; można przedstawić też wariant pesymistyczny. Poczucie chaosu, wrogości do otaczającego świata, bezsensu własnego życia i tego, co wokół się dzieje etc., będą narastać, tak że wyzwoleniem stanie się możliwość oparcia się o bądź jaką, choćby najbardziej irracjonalną ideologię. W niej bowiem znaleźć będzie można porządek i poczucie sensu, fałszywe wprawdzie, ale lepsza jakakolwiek integracja i jakikolwiek cel życia niż żaden. Wzrośnie zapotrzebowanie na fałszywych proroków, a ci, jak wiadomo, łatwo prowadzą społeczeństwo do katastrofy.

Schizofrenia[edytuj]

(Wydawn. Literackie, Kraków 2001, ISBN 8308031064)

  • Fakt, że schizofrenia odsłania niezwykłe bogactwo ludzkiej natury, w pewnym sensie zobowiązuje lekarza do maksymalnego wysiłku w jej leczeniu.
    • Źródło: s. 294
  • Jeśli jednak uważa się człowieka wykazującego urojenia za chorego psychicznie, to przede wszystkim dlatego, że jego przekonania zbyt rażąco odbiegają od ogólnie przyjętych w danej epoce czy kręgu kulturowym i że jest nimi zbyt silnie owładnięty. Człowiek taki błądzi – stąd obłęd – i swym błądzeniem wywołuje niepokój wokół siebie. Cześć struktury jego świata jest bowiem rażąco odmienna od świata otaczających go ludzi.
    • Źródło: s. 97
    • Zobacz też: obłęd
  • Jeśli padaczka i depresja (melancholia) były już w starożytności traktowane jako wyodrębnione choroby, to schizofrenia najdłużej zatrzymała znamię opętania przez moce tajemne.
  • Schizofrenia jest chorobą ludzi młodych. Najczęściej występuje między pokwitaniem a pełną dojrzałością, tj. mniej więcej między 15 a 30 rokiem życia. Fakt, że właśnie w tym okresie są największe szanse rozbicia osobowości, nie jest, jak się zdaje, bez znaczenia. Przy wszystkich blaskach młodości jest to okres życia bardzo trudny, nieraz tragiczny w spięciu między marzeniem a rzeczywistością, w dążeniu do sprawdzenia siebie, w łamaniu się młodzieńczych ideałów.
  • W schizofreniach o spokojniejszym przebiegu może dojść do utrwalenia się struktur patologicznych (usystematyzowane urojenia i omamy). Wówczas rozbite „ja” krystalizuje się w urojonej roli – chory staje się prześladowanym, zdobywcą świata, świętym, diabłem, Bogiem, chorym rozkładającym się za życia itp. Zachowuje się odpowiednio do nowej roli ujawnionej mu w chorobie, i odpowiednio do niej wszystko przeżywa.
    • Źródło: s. 220
  • Zarówno przebywanie w obozie koncentracyjnym, jak schizofrenia są przeżyciami przekraczającymi granice ludzkiej wytrzymałości i dlatego ślad, jaki po sobie zostawiają, może być podobny.

Inne[edytuj]

  • Czas depresji jest złym czasem, od którego chciałoby się uciec, ale nie ma gdzie; chory jest w nim zamknięty, przegnieciony przeszłością, teraźniejszością i bez perspektyw przyszłości. W czasie tym niewiele się dzieje; przeżycia monotonnie obracają się koło tych samych wątków: beznadziejności, poczucia winy, lęku przed katastrofą itp.
  • Człowiek jest jedyną istotą zdolną do tworzenia, ale też do bezmyślnego niszczenia.
  • (…) człowiek pociesza się, że jutro będzie inaczej. W poczuciu zmienności tkwi zawsze nadzieja lepszego. Poczucie to broni człowieka przed beznadziejnością nawet w tych sytuacjach, które, obiektywnie biorąc, są beznadziejne. Tylko nad światem depresji napis jest identyczny jak ten, który Dante postawił nad bramami piekła: „Porzućcie wszelkie nadzieje”. W depresji nie ma już przyszłości, panuje w niej wieczność ciemnej teraźniejszości i równie ciemnej przeszłości.
    • Źródło: „Zdanie. Miesięcznik społeczno-kulturalny”, rocznik 1982, s. II.
    • Zobacz też: Dante Alighieri
  • Decyzja wymaga niesłychanego wysiłku.
    • Źródło: Refleksje oświęcimskie, Wydawn. Literackie, Kraków 2005, s. 82.
    • Zobacz też: decyzja, wysiłek
  • Depresję reaktywną może wywołać nagła utrata przedmiotu miłości. Ocena siły urazu musi być zawsze robiona ze stanowiska chorego, a nie obserwatora, chodzi tu bowiem o uczucia chorego, a nie lekarza. A siła powiązań uczuciowych nie ma obiektywnej miary.
  • Hierarchię ważności łatwo jest ustalić, gdy potrzeby dotyczą dwóch podstawowych praw biologicznych (głód, pragnienie, potrzeba powietrza, popęd seksualny, macierzyństwo itp.). W życiu ludzkim jednak potrzeby te rzadko występują w „nagiej” postaci, zwykle są jak gdyby „owinięte” w inne potrzeby związane z życiem społecznym, z obowiązującym w danej kulturze systemem wartości.
  • Jeśli w życiu obozowym, w tym „anus mundi” tyle było poświęcenia, odwagi, miłości drugiego człowieka, a więc zjawisk w tych warunkach – zdawać by się mogło – zgoła niemożliwych, to właśnie dzięki tej wewnętrznej wolności.
    • Opis: o lekarzach w Auschwitz-Birkenau.
    • Źródło: „Anus mundi”, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” nr 1, 1965, s. 150–152.
  • Kto nie buduje, musi burzyć.
  • Po wielu latach pracy psychiatra czasem nabiera przekonania, z którym się na ogół nie zgadza, że ci, którzy są jego pacjentami, są w jakimś sensie lepsi i głębsi od tych, którzy nie są uważani za innych. Wyraziła tę myśl (…) jedna z pielęgniarek: Do nas trafiają ci, którzy więcej czują i widzą.
  • Światy marzenia sennego i rzeczywistości nie są tak ostro oddzielone, jak się to powszechnie przyjmuje, i oba przeplatają się ze sobą. A poczucie rzeczywistości, które towarzyszy każdemu z nich z osobna, ale nigdy obu razem, przy braku ostrej granicy między nimi ulega zachwianiu. I gdy dokładniej przyjrzeć się poczuciu rzeczywistości, to nie jest ono tak pełne i mocne, jak by się w pierwszej chwili zdawało.
    • Źródło: Michel Henri Kowalewicz, Rafał Perkowski, O snach…, „Alma Mater” nr 103, maj 2008, s. 29.
  • U młodych samobójstwo jest wołaniem o pomoc, u starych jest tylko wołaniem o śmierć.
    • Źródło: „Annales de philosophie”, tom 23, Wydawn. TNKUL, 1975, s. 28.
  • Wśród narodów europejskich Polacy są zaliczani do histeryków.
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Antoni_Kępiński&oldid=538185”