Podział władz
Wygląd
Podział władz – model organizacji funkcjonowania państwa, spopularyzowany przez francuskiego myśliciela oświecenia, Monteskiusza. Przeciwstawiany jest modelowi jednolitości władzy państwowej.
- 3 lipca [2018] w Polsce wejdzie w życie ustawa o Sądzie Najwyższym, która ostatecznie zniesie w Polsce zasadę trójpodziału władzy i istotę demokratycznego państwa prawa (…). Mechanizmy obrony państwa prawa w Polsce okazały się zbyt słabe. Partia rządząca kończy dzieło demontażu systemu trójpodziału władz, łamiąc wprost zapisy polskiej konstytucji. Będąc obywatelami Polski, czujemy się również obywatelami Europy, dlatego świadomi znaczenia wolnej, demokratycznej i praworządnej Polski w Unii Europejskiej, apelujemy do Komisji Europejskiej oraz do Rady Unii Europejskiej o pozostanie wiernymi podstawowym wartościom zapisanym w artykule 2 traktatu o Unii Europejskiej.
- Autorzy: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Bronisław Komorowski, Włodzimierz Cimoszewicz, Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz, Andrzej Olechowski, Dariusz Rosati, Adam Rotfeld, Radosław Sikorski, Władysław Frasyniuk, Bogdan Lis, Zbigniew Bujak
- Źródło: Antoni Macierewicz oskarża sygnatariuszy listu do KE o zdradę narodową, onet.pl, 15 czerwca 2018
- Zobacz też: demokracja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Polska, Polska w Unii Europejskiej, Prawo i Sprawiedliwość, Sąd Najwyższy (Polska), Unia Europejska
- Alarm! Ostry spór z Ukrainą, izolacja w Unii Europejskiej, odejście od rządów prawa i niezawisłości sądów, atak na sektor pozarządowy i wolne media - strategia PiS czy plan Kremla? Zbyt podobne, by spać spokojnie.
- Autor: Donald Tusk, Donald Tusk: ostry spór z Ukrainą, izolacja w Unii Europejskiej - PiS czy plan Kremla?, onet.pl, 19 listopada 2017
- Zobacz też: Polska w Unii Europejskiej, Prawo i Sprawiedliwość, Federacja Rosyjska
- Alternatywy nie ma, bo nic lepszego niż wzajemna kontrola równoważących się władz nie wymyślono. Mamy przykłady w historii, kiedy było inaczej. Takie jak koncepcje jednolitości władzy państwowej czy centralizmu demokratycznego. Sprowadzanie sędziów do roli posłusznych wykonawców rozkazów władzy wykonawczej czy wręcz partii politycznej pamiętamy też z okresu nazizmu.
- Bez niezależnych od władzy sądów nie ma wolności.
- Autor: Andrzej Friszke
- Źródło: Uciekliśmy od wolności, newsweek.pl, 6 sierpnia 2018
- Zobacz też: wymiar sprawiedliwości w Polsce
- Ja nie będę dziś przesądzał, czy będzie specjalna ustawa, która ma przywrócić ład konstytucyjny w Polsce, czy będą indywidualne procesy. Ja uważam, że te osoby powinny mieć zachowane prawo do obrony, powinny mieć wszystkie gwarancje procesowe, ale ja nie mam wątpliwości, że tam mogą być kary bardzo surowe, bo dla mnie to jest zamach na państwo, zamach na trójpodział władzy.
- Autor: Waldemar Żurek
- Źródło: Żurek: rozliczymy sędziów z KRS za zamach na państwo. Mitera: nie czuję się zamachowcem, polsatnews.pl, 31 lipca 2018
- Zobacz też: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kryzys wokół Sądu Najwyższego w Polsce
- Jest wskazane, by każda władza była równoważona przez inne władze i inne zakresy kompetencji, które by ją utrzymywały we właściwych granicach. Na tym właśnie polega zasada „Państwa praworządnego”, w którym najwyższą władzę ma prawo, a nie samowola ludzi” (...). Takiej koncepcji przeciwstawiają się wszelkiego rodzaju totalitaryzmy, utrzymujące, że tylko jedna grupa ludzi posiada całą prawdę i stąd ma prawo do jej wprowadzania w życie społeczne, a nawet do jej narzucania. Takiej koncepcji Kościół się sprzeciwia, ponieważ stoi ona w sprzeczności z godnością człowieka oraz z podmiotowością społeczeństwa. Autentyczna demokracja możliwa jest tylko w Państwie prawnym.
- Autor: Piotr Jarecki
- Źródło: Trójpodział władzy gwarantem właściwego funkcjonowania państwa, gosc.pl, 20 grudnia 2019.
- Już od momentu, kiedy był problem wokół TK, mówiono o tym, że to jest koniec trójpodziału władzy w Polsce. Ja uważam, że trójpodział władzy w Polsce na razie obowiązuje i na razie takiego zagrożenia nie widzę. Ale trzeba się nad każdym elementem pochylić.
- Autor: Julia Przyłębska, Przyłębska: nie widzę zagrożenia dla trójpodziału władzy w Polsce, onet.pl, 24 lipca 2017.
- Zobacz też: wymiar sprawiedliwości w Polsce
- Kiedy w jednej i tej samej osobie lub w jednym i tym samym ciele władza prawodawcza zespolona jest z wykonawczą, nie ma wolności.(...) nie ma również wolności, jeśli władza sędziowska nie jest oddzielona od prawodawczej i wykonawczej.
- Autor: Monteskiusz, O duchu praw (1748)
- Literatura i orzecznictwo wskazują, że brak jest podstaw do przyjęcia nadrzędności którejkolwiek z władz, bowiem zarówno władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza, pochodzą od Narodu, który jak stanowi preambuła: „ustanowił Konstytucję jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”. Rozważania zawarte w uzasadnieniu projektu dotyczące hierarchii władz lub silniejszego mandatu są zatem nieuprawnione. W polskim systemie konstytucyjnym władza sądownicza jest równorzędna z pozostałymi władzami i nie można przesądzać, że którakolwiek z nich jest mniej lub bardziej legitymowana.
- Opis: o przedstawionym w marcu 2017 rządowym projekcie ustawy dotyczącym zmiany statusu Krajowej Rady Sądownictwa (druk sejmowy nr 1423).
- Źródło: Naczelny Sąd Administracyjny, Opinia NSA w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o KRS, nsa.gov.pl, 31 marca 2017.
- Zobacz też: Krajowa Rada Sądownictwa
- Naszym projektem ustawy o Sądzie Najwyższym dokańczamy proces reformowania sądów. Teraz Sąd Najwyższy również zostanie zreformowany tak, żeby przywrócić rzeczywisty trójpodział władzy.
- Autor: Marcin Horała, Poseł PiS Marcin Horała o ustawie o Sądzie Najwyższym: Przywracamy trójpodział władzy, rp.pl, 13 lipca 2017.
- Obserwacja zjawisk politycznych i prawno-ustrojowych, które mają miejsce w Polsce od jesieni 2015 r. skłania do przedstawienia hipotezy, iż mamy do czynienia ze zjawiskiem, które można określić jako „wrogie przejęcie” porządku konstytucyjnego. „Wrogie przejęcie” jest w tym przypadku procesem uzyskiwania przez większość parlamentarną i w konsekwencji przez władze wykonawcze kontroli nad ustrojowo kluczowymi organami państwa i mechanizmami ich funkcjonowania poprzez zastosowanie pozakonstytucyjnych i antykonstytucyjnych metod.
- Autor: Mirosław Wyrzykowski
- Źródło: M. Wyrzykowski: „Wrogie przejęcie” porządku konstytucyjnego, monitorkonstytucyjny.eu, 27 marca 2018
- Zobacz też: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, Prawo i Sprawiedliwość
- PiS nie zmierza bowiem do przywrócenia konstytucyjnej równowagi pomiędzy trzema władzami, lecz wręcz przeciwnie – próbuje tę równowagę wbrew konstytucji zakłócić, a właściwie nawet więcej: kompletnie zniszczyć.(...) Sądy i sędziowie nie mają niczego strzec (zwłaszcza konstytucyjnej aksjologii, którą PiS od samego początku kontestuje), mają być tylko współwykonawcą polityki nazwanej eufemistycznie „dobrą zmianą”. To wprawdzie wbrew istocie władzy sądowniczej, ale i na to znajdzie się rada. Trzeba tak skonstruować system nominacji i awansów sędziowskich, by zależały one całkowicie od władzy wykonawczej i żeby sędziowie znali swoje miejsce w szyku. Na tym w gruncie rzeczy polega istota pomysłów władzy na skład i kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa i wynikające stąd konsekwencje.
- Autor: Jerzy Zajadło
- Źródło: (Nie)Jaki Trump, wyborcza.pl, 12 lutego 2017.
- Zobacz też: konstytucja, kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, Prawo i Sprawiedliwość
- Proszę Boga, żeby nic złego się nie stało, żeby nie został zachwiany żaden fundament w trójpodziale władzy i służbie na rzecz państwa i człowieka.
- Autor: Kazimierz Nycz, Kard. Nycz: proszę Boga, by nie został zachwiany fundament trójpodziału władzy, polsatnews.pl, 28 września 2017.
- Przepis art. 10 ust. 1 Konstytucji określa zasadę podziału i równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Projektowane przepisy (przewidujące m.in. wybór członków KRS przez Sejm, preselekcję kandydatów na członków Rady dokonywaną przez Marszałka Sejmu, obwieszczenia Marszałka Sejmu o wolnych stanowiskach w KRS, uprawnienia Prezydenta w procesie powoływania sędziów) mogą budzić poważne wątpliwości pod względem ich zgodności z zasadą trójpodziału władzy.
- Opis: o przedstawionym w marcu 2017 rządowym projekcie ustawy dotyczącym zmiany statusu Krajowej Rady Sądownictwa (druk sejmowy nr 1423).
- Źródło: Naczelny Sąd Administracyjny, Opinia NSA w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o KRS, nsa.gov.pl, 31 marca 2017.
- Trójpodział władzy nie jest abstrakcyjną formułą. Jest rozwiązaniem problemu odwiecznej rywalizacji dwóch grup społecznych, bez których żadne państwo nie może istnieć, a których współpraca zapewnia mu sukces. Konsensusu, którego w Polsce nigdy tak naprawdę nie było.
- Autor: Jacek Sokołowski, Jacek Sokołowski: Demokracja potrzebuje kompromisu elit, rp.pl, 1 września 2017.
- Z pojęcia człowieka jako bytu słabego i skłonnego do zła – a jednak zdolnego do dobra – wywodzi się fundamentalna zasada wszelkich rządów demokratycznych i konstytucyjnych, a mianowicie podział władzy, który znajduje prawidłowe zastosowanie w zwyczajowej regule trójpodziału władz konstytucyjnych. Wywodzący się od przemyśleń Monteskiusza podział władzy – na prawodawczą, sądowniczą i wykonawczą – odzwierciedla realistyczną wizję społecznej natury człowieka, która wymaga odpowiedniego prawodawstwa dla ochrony wolności wszystkich. Dlatego jest wskazane, by każda władza była równoważona przez inne władze i inne zakresy kompetencji, które by ją utrzymywały we właściwych granicach (...). Według katolickiej nauki społecznej, organizacja społeczeństwa winna być zatem oparta na równowadze władz, czyli na braku dominacji jednej władzy nad drugą. Władze te winny być niezależne wobec siebie, winny się dopełniać, hamować i kontrolować.
- Autor: Stanisław Gądecki, Abp Gądecki: zdrowa demokracja zakłada zgodność porządku prawnego z prawem moralnym, episkopat.pl, 11 listopada 2017
- Zobacz też: demokracja