Zbigniew Herbert
Wygląd
Zbigniew Herbert (1924–1998) – polski poeta, eseista, dramatopisarz, autor słuchowisk.
Pan Cogito
[edytuj] Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Pan Cogito.
Przesłanie Pana Cogito
[edytuj]- bądź odważny, gdy rozum zawodzi, bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy.
- i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy
przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie- Zobacz też: Jarosław Kaczyński, „zostali zdradzeni o świcie”
- Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę
idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
- idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
Bądź wierny Idź
Inne
[edytuj]- Argument, że pułkownik Kukliński był zdrajcą, w myśl obowiązujących w PRL praw, jest formalnie słuszny, ale całkowicie absurdalny, gdyż musielibyśmy wyrzucić z podręczników szkolnych nazwiska Pułaskiego, Traugutta i Piłsudskiego.
- Opis: o Ryszardzie Kuklińskim, Warszawa, 5 grudnia 1994, rocznica urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego.
- Źródło: List Zbigniewa Herberta do Lecha Wałęsy w sprawie płk. Ryszarda Kuklińskiego, tysol.pl, 3 kwietnia 2021.
- A zakopać cara ze złotym tronem – żal.
- Źródło: Bajka ruska
- Ale jeszcze pęta się we mnie złudzenie, że właśnie poezja jest próbą narzucenia odrobiny ładu i stwarza możliwość komunikowania się z ludźmi za pomocą zapisanego wzruszenia.
- Źródło: Zbigniew Herbert, Herbert nieznany. Rozmowy, opr. H. Citko, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 55.
- Zobacz też: poezja
- Chciałbym nareszcie wiedzieć
gdzie kończy się wmówienie
a zaczyna związek realny
czy wskutek przeżyć historycznych
nie staliśmy się psychicznie skrzywieni
i na wypadki reagujemy teraz z prawidłowością histeryków
czy wciąż jesteśmy barbarzyńskim plemieniem
wśród sztucznych jezior i puszcz elektrycznych- Źródło: Rozważania o problemie narodu, z tomu Studium przedmiotu (1961)
- Zobacz też: Polacy
- Chrystusa potrzebowałem zawsze, bo On rozumiał moje cierpienie.
- Źródło: herbertiada.pl
- Człowiek sam jest ślepy. Musi mieć wokół siebie lustra albo inne oczy. Kocha – to znaczy przygląda się sobie.
- Źródło: Wybór poezji. Dramaty, Czytelnik, Warszawa 1973, s. 217.
- Gdy pogrążeni w sobie
leżeliśmy blisko
muszę
zajrzeć do jej wnętrza
zobaczyć co nosi
w środku.- Źródło: Jedwab duszy
- gdy wyschnie źródło gwiazd
będziemy świecić nocom
gdy skamienieje wiatr
będziemy wzruszać powietrze- Źródło: Napis
- I aby powiedzieć - kocham
biegam jak szalony
zrywając naręcza ptaków.- Źródło: Chciałbym opisać
- I jeśli Miasto padnie, a ocaleje jeden
on będzie niósł Miasto w sobie po drogach wygnania
on będzie Miasto.- Źródło: Raport z oblężonego miasta
- Ignorancja ma skrzydła orła i wzrok sowy.
- Zobacz też: ignorancja, wzrok
- jeśli tematem sztuki
będzie dzbanek rozbity
mała rozbita dusza
z wielkim żalem nad sobą
to co po nas zostanie
będzie jak płacz kochanków
w małym brudnym hotelu
kiedy świtają tapety- Źródło: Dlaczego klasycy
- Kultura to (…) budowanie wartości, dla których warto żyć.
- Źródło: Zbigniew Herbert, Herbert nieznany. Rozmowy, opr. H. Citko, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 48.
- Zobacz też: kultura
- Mam okresy, w których nie mogę pisać – kiedy po prostu czuję się zacieśniony do własnego cierpienia czy do własnego bólu, czy własnej niezgody. Wtedy przestaję pisać. Ale kiedy znajduję jakąś ścieżkę do świata, to staram się iść tą ścieżką.
- Źródło: Zbigniew Herbert, Głosy Herberta, opr. B. Toruńczyk, Fundacja Zeszytów Literackich, 2008, s. 184.
- Michnik jest manipulatorem. To jest człowiek złej woli, kłamca. Oszust intelektualny. Ideologia tych panów, to jest to, żeby w Polsce zapanował „socjalizm z ludzką twarzą”. To jest widmo dla mnie zupełnie nie do zniesienia. Jak jest potwór, to powinien mieć twarz potwora. Ja nie wytrzymuję takich hybryd, ja uciekam przez okno z krzykiem.
- Źródło: Antoni Lenkiewicz, Polacy na przełomie XX i XXI wieku, tom 8, Biuro Tłumaczeń, 1998, s. 45.
- Mody przemijają, żyją tylko wielcy zmarli i oni w końcu będą nas sądzić.
- Źródło: Zbigniew Herbert, Hommage à Rilke, „Zeszyty Literackie” nr 104/2008.
- Mój głos wewnętrzny
niczego nie doradza
niczego nie odradza
nie mówi ani tak ani nie
jest słabo słyszalny
i prawie nieartykułowalny- Źródło: Głos wewnętrzny
- (…) naród, który traci pamięć, traci sumienie.
- Źródło: Sławomir Abramowicz, Tomasz Balbus, Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, IPN, 2002, przedmowa, s. VII.
- Zobacz też: naród
- Nazwanie rzeczy i spraw ludzkich prowadzi do ich zrozumienia i osądu. Zwłaszcza po chaosie pojęć – poezja musi podjąć po ostatniej wojnie, po potopie kłamstw, trud odbudowy moralnej świata, przez odbudowę wartości słowa. Musimy na nowo oddzielić zło od dobra, światło od ciemności. (…) Słowo (…) musi powrócić do macierzystego portu – do znaczenia.
- Źródło: Od słowa ciemnego chroń nas…
- Nie dialoguj z pokusą, bo przegrasz.
- Nie każda przewrotka jest od razu upadkiem.
- Nie ma nic pospolitszego nad sny cesarzów.
- Źródło: Sen cesarza
- Nie rozumiem, jak można pisać wiersze o księżycu. Jest tłusty i niechlujny. Dłubie w nosie kominów. Jego ulubione zajęcie to włazić pod łóżka i wąchać buty.
- Źródło: Księżyc
- Zobacz też: księżyc
- niech mnie wydadzą dobre oczy
pożerającym krajobrazom
słowa co miały chronić ciało
niech mi przepaści przyprowadzą- Źródło: wersety panteisty
- Nikomu nie przekażesz wiedzy
twój tylko słuch jest i twój dotyk
na nowo musi każdy stworzyć
swą nieskończoność i początek- Źródło: Kłopoty małego stwórcy, 2
- Okolicznością łagodzącą jest fakt, że sztuka pochodzi z czasów zamierzchłych.
- Źródło: Wybór poezji. Dramaty, Czytelnik, Warszawa 1973, s. 186.
- Pan Bóg kiedy budował świat
marszczył czoło
obliczał obliczał obliczał
dlatego świat jest doskonały
i nie można w nim mieszkać- Źródło: W pracowni
- Panie,
dzięki Ci składam za cały ten kram życia, w którym
tonę od niepamiętnych czasów bez ratunku śmiertelnie
skupiony na ciągłym poszukiwaniu drobiazgów.- Źródło: Brewiarz I
- Panie, (…)
nie zdążę już
zadośćuczynić skrzywdzonym
ani przeprosić tych wszystkich
którym wyrządziłem zło
dlatego smutna jest moja dusza- Źródło: Brewiarz IV
- Pisarz jest, a przynajmniej powinien być, po stronie poniżonych i pokrzywdzonych. Od tego nie mogą go zwolnić żadne instancje świeckie czy duchowne.
- Opis: na temat odmawiania udziału w życiu literackim w okresie socrealizmu.
- Źródło: Antoni Lenkiewicz, Polacy na przełomie XX i XXI wieku, tom 8, Biuro Tłumaczeń, 1998, s. 45.
- Zobacz też: socrealizm
- Płynie się zawsze do źródeł pod prąd, z prądem płyną śmiecie.
- Źródło: „Krytyka” nr 8/1981, s. 39.
- Poeta walczy z własnym cieniem. Poeta krzyczy, jak ptak w pustce.
- Źródło: Jacek Łukasiewicz, Poezja Zbigniewa Herberta, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 12.
- przeleciał ptak przepływa obłok
upada liść kiełkuje ślaz
i cisza jest na wysokościach
i dymi mgłą katyński las- Źródło: Guziki
- (…) serce kamieni drży czasem jak serce małych zwierząt.
- Źródło: Andrzej Franaszek, Poznawanie Herberta, tom 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 160.
- Sprawa pułkownika Kuklińskiego stała się sprawą nas wszystkich, apeluje do naszych sumień i obywatelskich postaw. Pułkownik Kukliński jest jednym z nas – cokolwiek chcieliby wydumać na ten temat ludzie złej woli i wygodnej obojętności.
- Opis: o Ryszardzie Kuklińskim, list opublikowany w 1995.
- Źródło: List Zbigniewa Herberta do Lecha Wałęsy w sprawie płk. Ryszarda Kuklińskiego, tysol.pl, 3 kwietnia 2021.
- Starannie więc krawat i uśmiechają się do lustra. Bo teraz to jest łagodny jedwab, a wtedy za pierwszej miłości był sznur.
- Źródło: Ballada o starych kawalerach
- Stawia nas twarzą w twarz wobec okrutnej alternatywy – albo bezpieczeństwo albo wolność. Tertium non datur. W naszej skołatanej epoce securitas może liczyć na rzesze wyznawców. Cenimy bezpieczeństwo, tę grę, w której główną wygraną jest zaledwie stawka, nędzny żeton, uprawniający do kontynuowania zabawy, dopóki służy ręka. Bezpieczeństwo, cóż to jest bezpieczeństwo. Trwożliwa formuła szczęścia. Życie bez walki.
- Źródło: Securitas (Król mrówek)
- Stawianie zagadnień: socjalizm albo kapitalizm jest symplifikacją. Pomijając nieokreśloność terminu socjalizm między jego skrajnym odchyleniem, marksizmem, a skrajnym odchyleniem kapitalizmu, powiedzmy amerykanizmem, jest jeszcze całe bogactwo mądrych form ustrojowych, które potrafią – wierzę – przywrócić staremu słowu: demokracja – życie, prawdę i wartość.
- Opis: w liście do Jerzego Zawieyskiego.
- Źródło: Zbigniew Herbert, Jerzy Zawieyski, Korespondencja 1949–1967, Biblioteka „Więzi”, 2002, s. 29.
- Zobacz też: socjalizm, kapitalizm, demokracja
- suchy poemat moralisty
tak – tak
nie – nie- Źródło: Kołatka
- Tadzio jest dowartościowany, Tadzio czuje się świetnie, a już to, że sekretarz generalny spotyka się z nim!… I mówi: wicie, rozumicie, towarzyszu – tak, choć on jeszcze do partii nie należał – ale wicie, rozumicie, my w Nieborowie robimy taki zjazd, to przyjedźcie do Nieborowa, tam będzie taka dyskusja literacka o nowych kierunkach.
- Opis: krytyczny opis postawy intelektualistów w dobie stalinizmu; zwrot „wicie, rozumicie” wszedł do potocznego obiegu jako ilustracja niegramotnego sposobu wysławiania się działaczy partyjnych w PRL.
- Źródło: Hańba domowa, 1996
- Tej garstce, która nas słucha, należy się piękno, ale także prawda…
- Źródło: Pocztówka od Adama Zagajewskiego
- To wcale nie wymagało wielkiego charakteru
mieliśmy odrobinę niezbędnej odwagi
lecz w gruncie rzeczy była to sprawa smaku
Tak smaku
który każe wyjść skrzywić się wycedzić szyderstwo
choćby za to miał spaść bezcenny kapitel ciała
głowa- Źródło: Potęga smaku
- Trudno zaiste pojąć, jak można ubiegać się o przyjęcie Polski do NATO, gdy odmawia się faktycznie powrotu do kraju temu, który pierwszy, na własne ryzyko, z narażeniem życia udowodnił, że Polska jest integralną częścią Zachodu i pragnie żyć we wspólnocie wolnych i demokratycznych państw.
- Opis: o Ryszardzie Kuklińskim, list do Prezydenta RP Lecha Wałęsy, opublikowany w 1995.
- Źródło: List Zbigniewa Herberta do Lecha Wałęsy w sprawie płk. Ryszarda Kuklińskiego, tysol.pl, 3 kwietnia 2021.
- Zobacz też: Polska, NATO
- Trzeba świat pokrzepić fałszywymi łzami.
- Postać: Sokrates
- Źródło: Jaskinia filozofów
- W mojej klasie było nas dwudziestu czterech i ja byłem najmniej zdolny; i z całej naszej klasy tylko ja jeden przeżyłem wojnę.
- Wątroba to nie Dżentelmen.
- Źródło: Leopold Tyrmand, Dziennik 1954
- we mnie jest płomień który myśli
i wiatr na pożar i na żagle- Źródło: Napis
- Zobacz też: płomień
- Wielkie nazwiska uprawdopodobniają największe idiotyzmy, gdyż tłum ma naiwną pewność, że wielcy ludzie bredzić nie mogą.
- Źródło: Waldemar Łysiak, Rzeczpospolita kłamców. Salon, Nobilis, 2004, s. 56.
- Wolność uzyskana bez kropli krwi nie jest żadną wolnością.
- Z faktu używania tych samych przekleństw
i podobnych zaklęć miłosnych
wyciąga się zbyt śmiałe wnioski
także wspólna lektura szkolna
nie powinna stanowić przesłanki wystarczającej
aby zabić- Źródło: Rozważania o problemie narodu, z tomu Studium przedmiotu (1961)
- Zapatrzony w Twoje oczy
zaplątany w Twoje rzęsy.- Źródło: Piosenka zakochanego
O Zbigniewie Herbercie
[edytuj]- Herbert jest „klasykiem”. (…) Celem Herberta nie jest nowość. Jego celem jest doskonałość.
- Autor: Jerzy Kwiatkowski
- Źródło: „Życie Literackie”, 1961
- Jego humor, oparty na autoironii, był bardzo pouczający, i ja stałem się w jakimś sensie jego naśladowcą.
- Każda opowieść Herberta zawiera ukryty sens. (…) Herbert daje nam takich bogów, na jakich zasłużyliśmy.
- Autor: Kamila Borysewicz, Prywatna mitologia Zbigniewa Herberta, „Akcent” nr 4, 2001
- Nawet wtedy, kiedy sitwa literacka skakała wokół niego na paluszkach, miał wybuchy szczerości. Pamiętam, jak zareagował, gdy ktoś próbował obniżyć piękno akowskiego etosu. Po prostu walnął pięścią w stół i wyszedł ze mną na taras. A na tarasie huknął potężnym basem: „Precz z bolszewikami”.
- Warto wsłuchiwać się w pozostawione nam przez Zbigniewa Herberta słowa, warto wydobyć z nich sens który – jakże często – stanowi przesłanie uniwersalne. Problemy bohaterów Herberta mogą dotyczyć nas wszystkich. Ostatecznie bowiem to my, czytelnicy, zastanawiamy się nad dylematami Pana Cogito, pytamy o to, czy musiał zginąć Hamlet, dociekamy, jak doskonałym stworzeniem jest kamyk.
- Zbigniew Herbert to według mnie najwybitniejszy poeta Polski powojennej.
- Autor: Witold Kieżun, Magdulka i cały świat, wyd. Iskry, Warszawa 2013, s. 279.
Uwaga: W dalszej części znajdują się słowa powszechnie uznawane za wulgarne!
- Herbert był szalenie związany uczuciowo ze Lwowem. I nie znosił wyrzekania na Polaków. Kiedyś pojechał do paryskiej „Kultury” i Giedroyc z Miłoszem swoim zwyczajem gadali na Polaków. Wtedy Herbert zdjął spodnie i kazał się całować w polską dupę.
- Autor: Janusz Szpotański, Ostatni wywiad z Januszem Szpotańskim, autorem „Towarzysza Szmaciaka”, „Życie” 10/2001.