Rozum: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków, formatowanie, -łac. w dziele greckim |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[w:Rozum|Rozum]]''' – zdolność myślenia, analizowania, wyciągania wniosków, uczenia się; w potocznej mowie także |
'''[[w:Rozum|Rozum]]''' – zdolność myślenia, analizowania, wyciągania wniosków, uczenia się; w potocznej mowie także [[mózg]]. |
||
{{indeksPL}} |
{{indeksPL}} |
||
[[Plik:Cerebral lobes.png|mały|Mózg]] |
[[Plik:Cerebral lobes.png|mały|Mózg]] |
||
Linia 22: | Linia 22: | ||
==D== |
==D== |
||
* Daj głupiemu tysiąc rozumów, a on będzie wolał swój własny. |
* Daj głupiemu tysiąc rozumów, a on będzie wolał swój własny. |
||
** |
** Opis: [[przysłowia arabskie|przysłowie arabskie]] |
||
** Zobacz też: [[głupiec]] |
** Zobacz też: [[głupiec]] |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
==G== |
==G== |
||
* Gdy rozum śpi, budzą się potwory. |
* Gdy rozum śpi, budzą się potwory. |
||
** ''El sueño de la razón produce monstruos.'' |
** ''El sueño de la razón produce monstruos.'' (hiszp.) |
||
** Autor: [[Francisco Goya]], podpis pod ryciną z cyklu ''Kaprysy'', 1796–1798 |
** Autor: [[Francisco Goya]], podpis pod ryciną z cyklu ''Kaprysy'', 1796–1798 |
||
Linia 54: | Linia 54: | ||
* Jakkolwiek ograniczony byłby ludzki rozum, człowiek zawsze będzie zdolniejszy od istot irracjonalnych. |
* Jakkolwiek ograniczony byłby ludzki rozum, człowiek zawsze będzie zdolniejszy od istot irracjonalnych. |
||
** Autor: [[Jorge Luis Borges]], ''[[Alef]]'' |
** Autor: [[Jorge Luis Borges]], ''[[Alef]]'' |
||
** Zobacz też: [[człowiek]] |
|||
* Jedna kropla miłości jest więcej warta niż ocean dobrych chęci i rozumu. |
* Jedna kropla miłości jest więcej warta niż ocean dobrych chęci i rozumu. |
||
Linia 61: | Linia 60: | ||
==K== |
==K== |
||
* Kogo bogowie mają zniszczyć, temu najpierw odbierają rozum. |
* Kogo bogowie mają zniszczyć, temu najpierw odbierają rozum. |
||
** Autor: [[Anne McCaffrey]], ''Killashandra'' |
** Autor: [[Anne McCaffrey]], ''Killashandra'' |
||
** Postać: Trag |
|||
** Zobacz też: [[Bóg]] |
** Zobacz też: [[Bóg]] |
||
* Kogo Bóg chce zgubić, temu wpierw rozum odbiera. |
* Kogo Bóg chce zgubić, temu wpierw rozum odbiera. |
||
** ''Quos deus vult perdere, prius dementat.'' (łac.) |
|||
** Autor: [[Sofokles]], ''Antygona'' |
** Autor: [[Sofokles]], ''Antygona'' |
||
** Zobacz też: [[Bóg]] |
|||
* Kto patrzy na świat rozumnie, na tego i świat patrzy rozumnie. |
* Kto patrzy na świat rozumnie, na tego i świat patrzy rozumnie. |
||
Linia 81: | Linia 79: | ||
==M== |
==M== |
||
* Motywem każdej doktryny potępiającej rozum jest zawładnięcie rozumem. |
* Motywem każdej doktryny potępiającej rozum jest zawładnięcie rozumem. |
||
** Autor: [[Ayn Rand]] |
** Autor: [[Ayn Rand]], ''Atlas zbuntowany'' |
||
==N== |
==N== |
||
Linia 88: | Linia 86: | ||
* Nauka – kagankiem rozumu. |
* Nauka – kagankiem rozumu. |
||
** |
** Opis: [[przysłowia azerskie|przysłowie azerskie]] |
||
** Zobacz też: [[nauka]] |
** Zobacz też: [[nauka]] |
||
Linia 100: | Linia 98: | ||
* O kołach, o sprężynach rozum nas naucza;<br />Lecz nie widzicie ręki i klucza. |
* O kołach, o sprężynach rozum nas naucza;<br />Lecz nie widzicie ręki i klucza. |
||
** Autor: [[Adam Mickiewicz]], ''[[Dziady]], |
** Autor: [[Adam Mickiewicz]], ''[[Dziady]]'', cz. IV |
||
==P== |
==P== |
||
* Przeciw prawdzie rozumu nie. |
* Przeciw prawdzie rozumu nie. |
||
** Autor: [[Marcin Bielski]], ''Kronika wszystkiego świata'', motto |
** Autor: [[Marcin Bielski]], ''Kronika wszystkiego świata'', motto (1551) |
||
* Prawdziwa wartość człowieka nie polega na rozumie, lecz na silnej woli. Komu jej brak, tego wielkie zdolności umysłowe czynią jeszcze słabszym i nie ma na świecie nieszczęśliwszego a nawet nieraz nędzniejszego stworzenia, jak wielki rozum, któremu nie odpowiada dzielny charakter. |
* Prawdziwa wartość człowieka nie polega na rozumie, lecz na silnej woli. Komu jej brak, tego wielkie zdolności umysłowe czynią jeszcze słabszym i nie ma na świecie nieszczęśliwszego a nawet nieraz nędzniejszego stworzenia, jak wielki rozum, któremu nie odpowiada dzielny charakter. |
||
** Autor: baron Józef Eötvös |
** Autor: baron [[Józef Eötvös]] |
||
==R== |
==R== |
||
* Rozum, honor i sumienie naszej epoki. |
* Rozum, honor i sumienie naszej epoki. |
||
** ''Um, czest' i sowiest' naszej epochi.'' (ros.) |
** ''Um, czest' i sowiest' naszej epochi.'' (ros.) |
||
** Autor: [[Władimir Lenin|Włodzimierz Lenin]], ''Polityczny szantaż'' w: Proletarij |
** Autor: [[Władimir Lenin|Włodzimierz Lenin]], ''Polityczny szantaż'' w: ''Proletarij'' (1917) |
||
** Opis: o partii bolszewickiej. |
|||
* Rozum na koniu. |
* Rozum na koniu. |
||
** ''La raison à cheval.'' (fr.) |
** ''La raison à cheval.'' (fr.) |
||
** Autor: [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Georg Hegel]] o [[Napoleon Bonaparte|Napoleonie]] po jego wkroczeniu do Jeny w 1806 roku |
** Autor: [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Georg Hegel]] o [[Napoleon Bonaparte|Napoleonie]] po jego wkroczeniu do Jeny w 1806 roku. |
||
* Rozumem lub siłą |
* Rozumem lub siłą. |
||
** ''Por la razón o la fuerza'' (hiszp.) |
** ''Por la razón o la fuerza'' (hiszp.) |
||
** Źródło: oficjalna dewiza państwowa Chile |
** Źródło: oficjalna dewiza państwowa Chile |
||
** Zobacz też: [[ |
** Zobacz też: [[siła]], [[Rozumem i siłą]], [[Chile]] |
||
* Rozumem kobiety jest miłość. |
* Rozumem kobiety jest miłość. |
||
Linia 144: | Linia 143: | ||
* Więcej znaczy rozum niż siła. |
* Więcej znaczy rozum niż siła. |
||
** ''Plus ratio quam vis.'' (łac.) |
** ''Plus ratio quam vis.'' (łac.) |
||
** dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadzona ok. 1964 roku przez [[Karol Estreicher|Karola Estreichera]] |
** Opis: dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadzona ok. 1964 roku przez [[Karol Estreicher|Karola Estreichera]]. |
||
==Z== |
==Z== |
||
Linia 150: | Linia 149: | ||
** Autor: [[Kartezjusz]], ''Rozprawa o metodzie'' |
** Autor: [[Kartezjusz]], ''Rozprawa o metodzie'' |
||
==Zobacz też |
==Zobacz też== |
||
* [[mądrość]] |
* [[mądrość]] |
||
Wersja z 21:19, 10 maj 2011
Rozum – zdolność myślenia, analizowania, wyciągania wniosków, uczenia się; w potocznej mowie także mózg.
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
B
- Bieda temu, kto zadowolony jest z siebie: taki człowiek nigdy nie nabędzie rozumu.
- Autor: Nikołaj Gogol
- Zobacz też: człowiek
- Bóg, dając niektórym rozum, powinien do niego dołączyć instrukcję obsługi.
- Autor: Sławomir Kuligowski
- By rozum był przy młodości.
- Autor: Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
C
- Co głowa to rozum, co rozum to głowa,
I woda sodowa, i woda sodowa.- Autor: Jan Brzechwa, Palcem w bucie. Woda sodowa, 1947
- Czyż nie wiesz, mój synu, jako mało trzeba rozumu do rządzenia światem?
- Autor: papież Juliusz III do mnicha portugalskiego
D
- Daj głupiemu tysiąc rozumów, a on będzie wolał swój własny.
- Opis: przysłowie arabskie
- Zobacz też: głupiec
- Długa jest droga wiodąca od rozumu do serca.
- Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz
- Dwie przesady: wykluczyć rozum, przyjmować tylko rozum.
- Autor: Blaise Pascal
E
- Emocje wyzwalają nowe emocje i wtedy trudniej trafić po rozum do głowy.
- Autor: Czesław Banach
G
- Gdy rozum śpi, budzą się potwory.
- El sueño de la razón produce monstruos. (hiszp.)
- Autor: Francisco Goya, podpis pod ryciną z cyklu Kaprysy, 1796–1798
- Gdy serce raz zostało zdobyte, rozum wyrzucono za drzwi.
- Autor: George Sand
I
- Im bardziej w postępowaniu naszym kierujemy się rozumem, tym bardziej jesteśmy wolni – i zniewoleni, im bardziej ulegamy namiętnościom.
- Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz
- Intuicja to rozum, który się śpieszy.
- Autor: Holbrook Jackson
- Zobacz też: intuicja
J
- Jakkolwiek ograniczony byłby ludzki rozum, człowiek zawsze będzie zdolniejszy od istot irracjonalnych.
- Autor: Jorge Luis Borges, Alef
- Jedna kropla miłości jest więcej warta niż ocean dobrych chęci i rozumu.
- Autor: Blaise Pascal
K
- Kogo bogowie mają zniszczyć, temu najpierw odbierają rozum.
- Autor: Anne McCaffrey, Killashandra
- Postać: Trag
- Zobacz też: Bóg
- Kogo Bóg chce zgubić, temu wpierw rozum odbiera.
- Autor: Sofokles, Antygona
- Kto patrzy na świat rozumnie, na tego i świat patrzy rozumnie.
- Kto rozprawia, powołując się na autorytet, nie posługuje się rozumem, lecz raczej pamięcią.
- Autor: Leonardo da Vinci
L
- Lepszy funt rozumu niż cetnar dowcipu.
- Autor: Samuel Adalberg
M
- Motywem każdej doktryny potępiającej rozum jest zawładnięcie rozumem.
- Autor: Ayn Rand, Atlas zbuntowany
N
- Najpiękniejszym skarbem jest rozum oprawiony w pokorę.
- Autor: Apolinary Despinoix
- Nauka – kagankiem rozumu.
- Opis: przysłowie azerskie
- Zobacz też: nauka
- Nieszczęście człowieka polega na tym, że otrzymuje rozum tylko po to, aby utracić niewinność swej duszy.
- Autor: Ludwig Tieck, Jasnowłosy Ekbert
- Zobacz też: dusza
O
- Odwaga staniała, rozum podrożał.
- Autor: Artur Sandauer, fragment wystąpienia na otwartym zebraniu organizacji partyjnej przy Związku Literatów Polskich w kwietniu 1957 roku
- O kołach, o sprężynach rozum nas naucza;
Lecz nie widzicie ręki i klucza.- Autor: Adam Mickiewicz, Dziady, cz. IV
P
- Przeciw prawdzie rozumu nie.
- Autor: Marcin Bielski, Kronika wszystkiego świata, motto (1551)
- Prawdziwa wartość człowieka nie polega na rozumie, lecz na silnej woli. Komu jej brak, tego wielkie zdolności umysłowe czynią jeszcze słabszym i nie ma na świecie nieszczęśliwszego a nawet nieraz nędzniejszego stworzenia, jak wielki rozum, któremu nie odpowiada dzielny charakter.
- Autor: baron Józef Eötvös
R
- Rozum, honor i sumienie naszej epoki.
- Um, czest' i sowiest' naszej epochi. (ros.)
- Autor: Włodzimierz Lenin, Polityczny szantaż w: Proletarij (1917)
- Opis: o partii bolszewickiej.
- Rozum na koniu.
- La raison à cheval. (fr.)
- Autor: Georg Hegel o Napoleonie po jego wkroczeniu do Jeny w 1806 roku.
- Rozumem lub siłą.
- Por la razón o la fuerza (hiszp.)
- Źródło: oficjalna dewiza państwowa Chile
- Zobacz też: siła, Rozumem i siłą, Chile
- Rozumem kobiety jest miłość.
- Autor: Aleksander Świętochowski
- Zobacz też: kobieta, miłość
- Rozumowi więc ludzkiemu nie trzeba dodawać skrzydeł, lecz raczej ołowiu i ciężarów, ażeby hamowały wszelkie wyskoki.
- Autor: Francis Bacon
T
- Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam czego rozum nie złamie:
Młodości! – Orla twych lotów potęga,
Jako piorun twoje ramię.- Autor: Adam Mickiewicz
W
- W ciszy twoje serce znajdzie odpowiedzi, których rozum znaleźć nie potrafi.
- Autor: Phil Bosmans
- Wiara, podobnie jak miłość, nigdy nie opiera się na rozumie.
- Autor: Hermann Hesse
- Zobacz też: wiara, miłość
- Więcej znaczy rozum niż siła.
- Plus ratio quam vis. (łac.)
- Opis: dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadzona ok. 1964 roku przez Karola Estreichera.
Z
- Zdrowy rozum jest to rzecz ze wszystkich na świecie najlepiej podzielona, każdy bowiem sądzi, iż jest w nią tak dobrze zaopatrzony, iż nawet ci, których we wszystkim innym najtrudniej jest zadowolić, nie zwykli pragnąć go więcej niźli posiadają.
- Autor: Kartezjusz, Rozprawa o metodzie