Platon

Platon

Platon (427–347 p.n.e.) – grecki filozof.

Państwo

• A niewiedza i nierozum, czy to nie jest też niedostatek w stanie duszy?
  • Źródło: Księga IX

• A jeżeli się do rządów zabiorą ludzie ubodzy i jeśli łaknący dóbr osobistych dorwą się do dobra publicznego, aby je rozdrapywać dla siebie, wtedy nie ma sposobu. Zaczną się walki o władzę i taka wojna domowa wewnątrz państwa zgubi i samych walczących i zgubi resztę państwa.
  • Źródło: Księga VII

• Ani państwo, ani ustrój państwowy, ani tak samo człowiek nigdy nie będzie doskonały, zanim na tych nielicznych miłośników mądrości, których dziś ludzie nie nazywają złymi, tylko twierdzą, że z nich nie ma żadnego pożytku, jakąś konieczność ze zrządzenia losu nie spadnie, żeby się chcąc czy nie chcąc, sprawami państwa zajmować zaczęli, a państwo żeby ich słuchać musiało.
  • Źródło: Księga VI

• Ci, którzy z rozumem i z dzielnością nie mają nic wspólnego, a czas spędzają na ucztach i tym podobnych przyjemnościach, i to jest całe ich doświadczenie, ci, zdaje się, zjeżdżają tylko na dół, a stamtąd z powrotem do połowy drogi i na tej przestrzeni plączą się całe życie, a nie mijają tej granicy nigdy i nigdy się nie wznoszą do tego i nie patrzą na to, co jest naprawdę wysoko, i nigdy się istotnie nie napełniają tym co istnieje; więc pewnej a czystej rozkoszy nie kosztują, tylko tak jak bydło patrzą zawsze w dół i schylają się ku ziemi i ku stołom, pasą się tam i parzą, a że każdy z nich chce mieć tego więcej niż inni, więc kopie jeden drugiego i bodzie żelaznymi rogami i kopytami, i zabijają się nawzajem, bo nie napełnili tym, co istnieje, ani tego, co w nich samych jest, ani tego, co w nich jest szczelne.
  • Źródło: Księga IX

• Demokracja nastaje, kiedy ubodzy zwyciężą i jednych bogaczów pozabijają, drugich wygnają z kraju, a pozostałych dopuszczą na równych prawach do udziału w ustroju i w rządach. (...) Państwo takie wcale nie troszczy się o to, od jakich zajęć przechodzi ktoś do spraw państwa i zaczyna się zajmować polityką, ono szanuje każdego, byleby oświadczył, że kocha lud.
  • Źródło: Księga VIII
  • Zobacz też: demokracja

• I mówi to każdy, kto się kimś opiekuje, że trzeba być sprawiedliwym, ale samej sprawiedliwości nikt nie chwali.
  • Źródło: Księga II

• Jak długo (…) miłośnicy mądrości nie będą mieli w państwach władzy królewskiej (…), tak długo nie ma sposobu, żeby zło ustało.
  • Źródło: Księga V

• Kiedy się zbliżają do przykrości, wtedy myślą słusznie i doznają przykrości istotnie, a kiedy się od przykrości poruszają w kierunku do tego, co pośrodku, wtedy się im gwałtownie narzuca to przekonanie, że dochodzą do zaspokojenia i do rozkoszy, a tymczasem to tak, jakby wzrok przenosili z czarnego na popielate, a białego nie znali, tak samo się łudzą przenosząc oczy z przykrości na brak przykrości, a przyjemności prawdziwej nie znając?
  • Źródło: Księga IX

• Kto jest istotnie dyktatorem, ten jest istotnie niewolnikiem, to jest największa niewola i poniżanie się, i schlebianie typom najgorszym. Taki człowiek zgoła nie zaspokaja swoich pożądań, tylko cierpi niezliczone niedostatki i okazuje się w świetle prawdy biedakiem, jeżeli ktoś umie zobaczyć całą duszę – to człowiek, którego strach dławi całe życie i wciąż go chwyta skurcz i ustawiczna męka, jeżeli jego stan jest podobny do stanu państwa, którym on włada
  • Źródło: Księga VIII

• Nikt nie jest sprawiedliwy z dobrej woli, tylko z musu, bo sprawiedliwość to nie jest dobro dla jednostki.
  • Źródło: Księga II

• Prawu nie na tym zależy, aby jakiś jeden rodzaj ludzi był osobliwie szczęśliwy; prawo zmierza do tego stanu dla całego państwa; harmonizując obywateli namową i przymusem, skłania ich do tego, żeby się z sobą dzielili tym pożytkiem,

jaki każdy potrafi przynieść dla wspólnego dobra; prawo samo wytwarza takich ludzi w państwie nie na to, żeby potem pozwolić każdemu, niech sobie idzie, którędy sam zechce, ale na to, żeby się nimi posługiwać dla zjednoczenia państwa

• • Źródło: Księga VII

• Szczyt niesprawiedliwości to: uchodzić za sprawiedliwego nie będąc nim.
  • Źródło: Księga II

• To, co nadaje prawdę przedmiotom poznania a poznającemu daje moc poznawania, nazywaj Ideą Dobrą.
  • Źródło: Księga VI

• Więc pomiędzy wiedzą i niewiedzą byłoby mniemanie.
  • Źródło: Księga V

• Wszystko, co piękne, jest naprawdę trudne.
  • Źródło: Księga VI
  • Zobacz też: piękno

• Wszystko, co zgubę przynosi i psuje, to zło, a to, co ocala i przynosi pożytek, to dobro.
  • Źródło: Księga X

Prawa

• Kultura przynosi także zwycięstwo, choć zwycięstwo czasem obniża kulturę.
  • Zobacz też: kultura

• Miłość ślepa.
  • Źródło: 5, 4, 731
  • Zobacz też: miłość

• Muzyka była podzielona na różne rodzaje i style: jeden rodzaj pieśni stanowiły modły do bogów, nazywano je hymnami, przeciwny im charakter wykazywał inny rodzaj pieśni, można by je nazywać trenami.

Uczta

(tłum. Władysław Witwicki)

• A jeśli kiedy taki czy jakikolwiek inny człowiek przypadkiem znajdzie swą drugą połowę, wtedy nagle dziwny na nich czar jakiś pada, dziwnie jedno drugiemu zaczyna być miłe, bliskie, kochane, tak że nawet na krótki czas nie chcą się rozdzielać od siebie, i niektórzy życie całe pędzą tak przy sobie, a nie umieliby nawet powiedzieć, czego jedno chce od drugiego. Bo chyba nikt nie przypuści, żeby to tylko rozkosze wspólne sprawiały, że im tak dziwnie dobrze być, za wszystko w świecie, razem. Nie. Ich obojga dusze, widocznie, czegoś innego pragną, czego nie umieją w słowa ubrać, i dusza swe pragnienia przeczuwa tylko i odgaduje. I nie wiedzieliby, co odpowiedzieć mają, gdyby tak nad ich łożem Hefajstos z narzędziami stanął i zapytał: „Czego wy chcecie od siebie, ludzie?” Nie wiedzieliby, czego. Więc gdyby znowu pytał: „Prawda, że chcecie tak się złączyć w jedno, możliwie najściślej, żebyście się ani w dzień, ani w nocy nie rozłączali? Jeżeli tego chcecie, ja was spoję i zlutuję w jedno, tak że dwojgiem będąc, jedną się staniecie istotą (...). Miłość jest na imię temu popędowi i dążeniu do uzupełnienia siebie, do całości.

• Bo dobrze i pięknie zrobiona rzecz dobrą się staje; niedobrze zrobiona jest złą. Tak więc i kochanie, i Eros nie każdy jest piękny i uwielbienia wart, lecz ten tylko, co piękny rozpłomienia żar.

• Bo i mnie dziś cięży łeb; wczoram pił – dzisiem kiep!

• Bo to właśnie jest cale nieszczęście w głupocie, że człowiek nie będąc ani pięknym i dobrym, ani mądrym, przecie uważa, że mu to wystarczy.

• Eros jest z bogów najstarszy i najczcigodniejszy, i najsilniejszy, jeżeli chodzi o zdobywanie dzielności i szczęścia ludzkiego za życia, jak i po śmierci.

• Kto sobie w drugim upodobał charakter i ducha dzielnego, ten zostanie przez całe życie, bo się w jedno stopił z tym, co trwa.

• Na uczty do dzielnych mężowie dzielni zbierają, choćby ich nie proszono.

• Nawet śmierć ponieść za drugiego potrafi tylko ten, który kocha.

• Podobne rzeczy zawsze się razem trzymają.

• Przecież kto wtedy zacznie kochać, ten, zdaje mi się, gotów będzie pójść z drugim przez całe życie, a nie – wyzyskać młodzieńczą lekkomyślność, wyśmiać, rzucić i gonić za innymi.

• Przedmiotem miłości jest wieczne posiadanie dobra.

Inne

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

B

• Bezmyślność to choroba duszy. Występuje w dwóch postaciach: manii i niewiedzy.

• Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto.
  • Źródło: Obrona Sokratesa

• Bezprawie panuje wtedy, gdy prawa są złe albo gdy się ich nie słucha, albo gdy ich w ogóle nie ma.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Bo takie rzeczy miłość z ludźmi wyprawia: nieszczęśliwym każe się gryźć rzeczami, którymi by się nikt nie martwił, a szczęśliwym chwalić każe i takie rzeczy, którymi się cieszyć nie warto.
  • Źródło: Fajdros

• Bogowie obdarzyli nas członkiem tyrańskim, który gwałtownością swego apetytu chce wszystko poddać swej woli.

C

• Celem naszych czynów powinno być czynienie dobra.

• Często w małżeństwie pierwej się rodzą przykrości niż dzieci.

• Człowiek zupełnie nie tknięty szałem nie wejdzie do świątyni muz.

D

• Demokracja prowadzi do dyktatury.

• Dobrzy to ci, którzy zadowalają się marzeniem o tym, co źli rzeczywiście robią.

• Doświadczenie pozwala nam kierować własnym życiem wedle zasad sztuki, brak doświadczenia rzuca nas na igraszkę losu.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

G

• Gdy zmienią się trendy muzyczne, jednocześnie zmianom ulegają fundamentalne prawa państwa.

H

• Herkules dwanaście ciężkich prac wykonał, a trzynastej nie mógł podołać: żony nie mógł poskromić.
  • Zobacz też: żona

I

• Im większy jest płomień, tym prędzej miłość sama się strawi.

J

• Jest miejsce na ziemi, w którym nigdy prawdziwej wesołości nie było, a to jest w złym małżeństwie.

• Jeżeli jest tylko snem bez marzeń, toż przedziwnym zyskiem byłaby śmierć... Bo zdaje mi się, że gdyby ktoś miał wybrać w myśli taką noc, w której tak twardo zasnął, że nawet mu się nic nie śniło, i inne noce i dni swego życia miał z nią zestawić i zastanowiwszy się powiedzieć, ile też dni i nocy przeżył lepiej i przyjemniej od tamtej, to myślę, że (…) na palcach policzyć by je można (…), więc jeżeli śmierć jest czymś w tym rodzaju, to ja ją mam za czysty zysk!
  • Źródło: Fedon
  • zobacz też noc, sen, śmierć

K

• Każdy prowadzi jakąś kalkulację, którą nazywamy nadzieją. Nadzieją w lepsze życie
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też nadzieja

• Każdy zakochany jest poetą.

• Kobieta brzydka łatwo zachować cnotę może.

• Korzystaj z każdej chwili dnia, abyś go nie zmarnował.

L

• Lepiej być krzywdzonym niż krzywdzącym.

• Lepiej chyba pójść choćby kawałek dobrą drogą, niż zajść daleko, lecz źle.

M

• Małżonkowie niecierpliwi są jak dwa polana rozpalone, które im bliżej siebie, tym się bardziej niszczą.

• Małżeństwo dobrane, jakież to szczęście na ziemi! Jeżeliby się kiedy sprzeciwiać sobie mogli, chybaby to wtenczas nastąpiło, gdyby jedno za drugie umierać chciało.

• Marionetkami są bowiem ludzie w większości wypadków i rzadko tylko mają coś wspólnego z prawdą.
  • Źródło: Prawa, s. 270

• Mąż powinien okazywać względy żonie, a będzie miał w niej zaufanie jak w przyjaciółce.

• Miarą mowy nie jest ten, który mówi, lecz ten, który słucha.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Miłość najtrudniejszych przemian dokonuje: bojaźliwego czyni odważnym, a odważnego bojaźliwym, leniwca pracowitym, skąpca hojnym.

• Miłość – to tęsknota za wiecznym zjednoczeniem z drugą osobą.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też: tęsknota

• Młodzieniec staje się mężczyzną, kiedy obchodzi kałużę zamiast w nią wejść.

• Możesz się dowiedzieć więcej o danej osobie podczas godzinnej gry niż po rocznej z nią konwersacji.

• Myśleć to co prawdziwe, czuć to co piękne i kochać co dobre – w tym cel rozumnego życia.
  • Zobacz też: piękno

N

• Najlepsze to życie, które łączy troskę z beztroską.

• Najważniejszy w każdym działaniu jest początek.
  • Źródło: Jarosław Gronert, Astrologia od początku, Pabianice 2007, s. 179.

• Największe zło to tolerować krzywdę.

• Największy błąd w leczeniu ciała ludzkiego polega na tym, że lekarze nie znają całości. Żadna część nie będzie zdrowa, dopóki całość nie będzie zdrowa.
  • Źródło: Małgorzata Kronenberger, Muzykoterapia. Podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w profilaktyce stresu, Mediatour, Szczecin 2003, ISBN 8391200620.

• Największym złem jest nienawiść wobec rozumu.
  • Źródło: Dietrich von Hildebrand, Spustoszona winnica, Fronda, wydanie III, tłum. Tomasz G. Pszczółkowski, s. 44.

• Nie kocha szczerze żadnej, kto więcej jak jedną kobietę kocha.

• Nie obrażaj się na bieg zdarzeń. One i tak tego nie zrozumieją.

• Nie próbuj pomnożyć mienia, próbuj raczej umniejszyć swe żądze.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Nie trzeba do prawdziwej miłości wnosić nic z obłąkania ani nic podobnego do rozpusty.

• Nie umiem wymienić rozkoszy większej i ostrzejszej niż rozkosz płciowa ani takiej, która więcej rozum miesza.

• Nie urodziliśmy się dla nas lecz dla naszej ojczyzny.

• Nie z dobrej woli i nie z natury, lecz zmuszeni przez prawo godzimy się zawierać małżeństwo i płodzić dzieci.
  • Źródło: Mikołaj Kozakiewicz, O miłości prawie wszystko, LSW, Warszawa 1982, s. 13.

• Nieprawdą jest, że gdy jest pod ręką miłośnik, lepiej oddać się temu, co nie kocha niż zakochanemu, bo ten jest maniak, a tamten ma zdrowe zmysły.

• Niesprawiedliwy człowiek, jeśli jest on zręczny, zawsze będzie wydawało się, że ma słuszność, nieuczciwie zakryje najpotworniejsze przestępstwa i zawsze będzie mieć gotowe usprawiedliwienie jeśli zostanie odkryty. Sprawiedliwy, z drugiej strony, będzie działać na rzecz sprawiedliwości, a nie tylko dla pozoru sprawiedliwości. I co mu się przydarzy? Skończy będąc oskarżonym o inne przestępstwa oraz zostanie najprawdopodobniej wychłostany i ukrzyżowany.

• Nieszczęśliwi małżonkowie, co się tylko kochają, przyjaźń z miłością złączone potrzebniejsza im w życiu.

O

• Obserwuj, słuchaj, rzadko osądzaj i nie chciej za dużo.

• Odwaga jest to wiedza o tym, czego się bać, a czego nie.
  • Zobacz też: odwaga

R

• Rozmawiać i poznawać na tym polega szczęście.
  • Zobacz też: szczęście

• Rzeczy się stają, idee istnieją.
  • Zobacz też: idee

S

• Starość i małżeństwo mają podobieństwo: obojga sobie życzymy, a jak przyjdą, często jesteśmy smutni.

• Starzec i pijany są po dwakroć jak dzieci.
  • Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, wybór i oprac. Leszek Bubel, wyd. „Zamek”, Warszawa 1995, s. 150.

• Strach jest oczekiwaniem zła.

Ś

• Światło jest cieniem Boga.

T

• Ten zaś, co ni dla siebie mądry, ni drugiego przestróg nie słucha, nie jest zdatny do niczego.

• Ten, kto ma spokojne i pogodne usposobienie, łatwiej przyjmuje starość.
  • Zobacz też: starość

• Ten, kto wymyślił piwo, był mędrcem.
  • Zobacz też: piwo

• Ten, który kocha, staje się zaślepiony wobec przedmiotu swojej miłości.

• Tylko umarli widzieli koniec wojny.

• Tylko uczciwe życie jest szczęśliwe.

W

• W winie prawda.
  • In vino veritas
  • Znaczenie: wino rozwiązuje język, jest serum prawdy.

• W swej głupocie [ludzie] doszli do przekonania, że w muzyce nie istnieje dobro ani zło, a jedynym kryterium jej oceny jest przyjemność, jaką może dawać. Muzyka sama w sobie nie stanowi wartości, ale związana z nią niemoralność i duch bezprawia.

• Wino czyni ubogiego bogatym w fantazje, a bogatego biednym w rzeczywistość.

• Wiedza jest drugim słońcem dla ludzi.

• Wszelka zmiana, w czymkolwiek by zachodziła, jest zawsze, wyjąwszy przypadki, gdy mamy do czynienia z czymś złym, rzeczą ogromnie niebezpieczną.
  • Źródło: Prawa, przeł. i opr. Maria Maykowska, PWN, Warszawa 1960, s. 289.

• Wszystkie lata naszego życia, od dzieciństwa do starości, są bardzo krótkim okresem w porównaniu z wiecznością.

Z

• Z dwóch rodzajów zła nigdy nie wybierze większego ten, kto może wybrać mniejsze.

• Za największego wroga ludzie mają tego, kto mówi im prawdę.
  • Źródło: Wielka księga mądrości, wybór Jacek i Tomasz Ilga

• Zdrowie jest najpierwszym dobrem, uroda drugim, a bogactwo trzecim.

• Zręczność to talent, aby dojrzeć akurat kres każdej rzeczy.

• Zrozum, ganienie rzeczy niedających się naprawić i w których zabrnęło się daleko w błędy, nie jest przyjemne, jakkolwiek niekiedy konieczne.
  • Źródło: Prawa, przeł. i opr. Maria Maykowska, PWN, Warszawa 1960, s. 64.

Ż

• Żona ma być kochaniem męża; ale mąż przy niej niech nie będzie zniewieściałym.

• Życie niekontrolowane jest bezwartościowe.

O Platonie

• Czym Plato był dla nauki o cnotach kardynalnych, tym św. Paweł stał się dla nauki o cnotach teologicznych.
  • Autor: o. Jacek Woroniecki, Katolicka etyka wychowawcza, tom I, Wydawnictwo Mariackie, Kraków 1948, s. 405.

• Godne uznania w jego życiu jest nie to, czego dokonał, ale to, czego próbował. W naszych czasach smutne jest nie to, czego nie osiągamy, ale to, czego nie próbujemy. Prawdziwy idealizm polega na podejmowaniu prób.
  • Autor: Ludwig Marcuse, Der Philosoph und der Diktator.

• Jedyną zasługą Platona i Arystotelesa jest to, że stworzyli mnóstwo argumentów, którymi możemy się posługiwać przeciwko heretykom. I oni jednak, podobnie jak inni filozofowie, dostali się do piekła. Stara baba więcej wie o świętej wierze niż Plato.
  • Autor: Girolamo Savonarola
  • Źródło: Adam Ostrowski, Savonarola, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 161.

• Miłuję Platona, lecz milsza mi prawda.
  • Amicus Plato, sed magis amica veritas. (łac.)
  • Autor: Arystoteles

• Platon jest prototypem bolszewika.
  • Autor: o. Józef Maria Bocheński, Między logiką a wiarą, wyd. Noir sur Blanc, Warszawa 1995, s. 255.

• Platon nie był systematykiem ani człowiekiem zrównoważonym i spokojnym. Treści jego pism nie podobna związać w układ wolny od sprzeczności, porządny, zamknięty. W poszczególnych dialogach nie zawsze łatwo znaleźć temat główny i położyć pod tytułem dopisek, który by mówił, o co właściwie chodzi w danej rozmowie. W toku dialogów, jeśli zważać na styl, na zabarwienie uczuciowe ustępów, na ich siłę sugestywną – nie zawsze łatwo odgadnąć, po której stronie grają sympatie autora, który z danych przeciwników wypowiada to, co autor sam uważa za słuszne, a który zajmuje stanowisko autorowi obce i antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia padają często po obu stronach, które prowadzą w dialogu walkę. To wygląda na ślad walk wewnętrznych w duszy samego autora. To tylko widać zawsze, że ten człowiek nie pisał nigdy na zimno, że jego myśli mają gorący, żywy podkład uczuciowy, że go osobiście mocno obchodziło to, co pisał. Uczucie ponosi go, psuje mu dyspozycję, powoduje dygresje i burzy proporcję w rozmiarze ustępów.
  • Autor: Władysław Witwicki
  • Źródło: Wstęp do własnego tłumaczenia Państwa (t. I) Platona, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1994, s. 7.

• Sofiści zburzyli to, w co poprzednio wierzono bezkrytycznie. Odtąd nie było już jednej, jedynej, raz na zawsze ustalonej prawdy. Platon oburzał się na sofistów właśnie o to, że wszystko burzą, nie proponując niczego w zamian, i sam spróbował w nowy sposób uzasadnić wyższe wartości i prawdy, tak by – nie mając już oparcia w tradycji – opierały się na naszej świadomości i intelekcie.
  • Autor: Piama Gajdenko
  • Źródło: Filozofia i świadomość moralna, czyli o jedności wiedzy. Rozmowa z prof. Piamą P. Gajdenko. w: Wiktor Osiatyński, Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Czytelnik, Warszawa 1982, ISBN 83-07-00684-8, s. 399-400.
  • Zobacz też: sofiści

• W Polsce niestety nadal uważa się, że lepiej dyskutować o Platonie, niż uczyć się, jak działa czip w komputerze.
  • Autor: Łukasz Turski, media.wp.pl, 1 marca 2011