Piama Gajdenko

Piama Gajdenko (1934–2021) – radziecka i rosyjska historyk filozofii.

• Nie będę nazbyt oryginalna, jeśli przypomnę, że filozofia zrodziła się w świecie antycznym dokładnie wówczas, gdy nastąpił kryzys możliwości mitologicznego objaśniania świata; gdy mitologia nie była już w stanie dawać zadowalających odpowiedzi na pytania, które nazywamy ostatecznymi, a które dotyczą samej istoty bytu i ludzkiej egzystencji.(...) Nastąpiło to mniej więcej na przełomie szóstego i piątego wieku przed naszą erą. Szczególnie charakterystyczny z tego punktu widzenia był ruch pierwszych filozofów, których określamy mianem sofistów. Tradycyjne, mitologiczne wyobrażenia o świecie, strukturze kosmosu i miejsca człowieka w kosmosie nie były już dla nich dostatecznie wiarygodne; zaczęli więc podawać te przekonania oraz dawne wartości w wątpliwość, relatywizować je. Reakcją na ten kryzys oraz relatywizm wartości były próby „uporządkowania” świata w nowej formie oraz nowego uzasadnienia przynajmniej najważniejszych spośród tradycyjnych wartości, które to próby podejmował najpierw Sokrates, a później Platon.
  • Źródło: Filozofia i świadomość moralna, czyli o jedności wiedzy. Rozmowa z prof. Piamą P. Gajdenko. w: Wiktor Osiatyński, Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Czytelnik, Warszawa 1982, ISBN 83-07-00684-8, s. 398.
  • Zobacz też: filozofia, sofiści

• Sofiści zburzyli to, w co poprzednio wierzono bezkrytycznie. Odtąd nie było już jednej, jedynej, raz na zawsze ustalonej prawdy. Platon oburzał się na sofistów właśnie o to, że wszystko burzą, nie proponując niczego w zamian, i sam spróbował w nowy sposób uzasadnić wyższe wartości i prawdy, tak by – nie mając już oparcia w tradycji – opierały się na naszej świadomości i intelekcie.
  • Źródło: Filozofia i świadomość moralna, czyli o jedności wiedzy. Rozmowa z prof. Piamą P. Gajdenko. w: Wiktor Osiatyński, Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Czytelnik, Warszawa 1982, ISBN 83-07-00684-8, s. 399–400.
  • Zobacz też: Platon

• Wielu badaczy uważa, że nauka zaczyna się od momentu, gdy nastąpiło powiązanie matematyki i eksperymentu, gdy powstała możliwość pomiaru zjawisk, zapisu matematycznego itp. Ja sama także jeszcze do niedawna skłaniałam się do tego punktu widzenia. Ale ostatnio przyszło mi zająć się tymi zagadnieniami bardziej gruntownie i doszłam do wniosku, że nie możemy uważać, iż początkiem nauki jest dopiero siedemnasty wiek. Przecież fundament, na którym opierała się nowożytna mechanika, został wzniesiony już w starożytności. Mam na myśli matematykę; Elementy Euklidesa, Almagest Ptolemeusza czy też odkrycia Archimedesa. Ojcowie współczesnej nauki: Kepler, Galileusz i Newton uważali Euklidesa i Archimedesa za swoich nauczycieli.
  • Źródło: Filozofia i świadomość moralna, czyli o jedności wiedzy. Rozmowa z prof. Piamą P. Gajdenko. w: Wiktor Osiatyński, Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Czytelnik, Warszawa 1982, ISBN 83-07-00684-8, s. 405–406.
  • Zobacz też: historia nauki