Pius XII

Pius XII (1951)

Pius XII (właśc. Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli; 1876–1958) – papież (1939–1958), Sługa Boży.

Ci resce

(przemówienie do uczestników Piątego Krajowego Zjazdu Prawników Katolickich, 6 grudnia 1953)

• Obowiązek tłumienia błędu moralnego i religijnego nie może być przeto ostatecznym kryterium postępowania, lecz musi być podporządkowany wyższym i bardziej ogólnym normom, które w pewnych okolicznościach pozwalają na tolerowanie błędu, a nawet wydają się wskazywać na tolerancję jako na lepszy sposób uzyskiwania większego dobra (…). Po pierwsze: to, co jest niezgodne z prawdą lub normą moralną, obiektywnie nie ma prawa istnieć, być rozpowszechniane, ani powoływane do życia. Po drugie: zaniechanie działań zmierzających do powstrzymywania tego, przy pomocy praw cywilnych lub środków przymusu, może być jednak usprawiedliwione w interesie wyższego i bardziej ogólnego dobra.

• Przede wszystkim trzeba jasno stwierdzić, żadna ludzka władza, żadne państwo czy wspólnota państw, jakikolwiek byłby ich religijny charakter, nie może wydać pozytywnego nakazu, czy też pozytywnego upoważnienia do nauczania lub czynienia tego, co byłoby wbrew religijnej prawdzie lub dobru moralnemu. (...) Nawet Bóg nie mógłby dać takiego pozytywnego przykazania lub upoważnienia, gdyż stałoby to w sprzeczności z Jego absolutną prawdą i świętością.

Encyklika Mystici Corporis Christi o Mistycznym Ciele Chrystusa i Kościele

(29 czerwca 1943)

• A chociaż nabożeństwo publiczne, jako pochodzące od Matki Kościoła, przewyższa wszystkie inne dla tej godności Oblubienicy Chrystusowej, to jednak wszystkie modlitwy, choćby najbardziej prywatnie zanoszone, mają swoją moc i znaczenie i przyczyniają się wielce także dla dobra całego mistycznego Ciała. I w ogóle mówiąc, nie może się dziać przez poszczególnych członków nic dobrego i nic słusznego, co by na mocy Świętych Obcowania nie przyczyniało się także do dobra wszystkich.

• A jednak dla żywszego postępu codziennego na drodze cnoty jak najbardziej polecamy ten pobożny i nie bez natchnienia Ducha Św. przez Kościół zaprowadzony zwyczaj częstej spowiedzi św. Przezeń bowiem wzmaga się poznanie siebie, rośnie pokora chrześcijańska, tępi się złe obyczaje, zapobiega się lenistwu duchowemu i oziębłości, oczyszcza się sumienie, a wzmacnia wola, zapewnia się zbawienne kierownictwo duszy, a wreszcie mocą tego sakramentu pomnaża się łaska.

• Chrystus Pan bowiem nie chciał, aby ze zgromadzenia, przezeń ustanowionego, byli wykluczeni grzesznicy. Jeśli zatem niektórzy członkowie na choroby duchowne zapadają, nie ma dla nas żadnego powodu, abyśmy naszą miłość do Kościoła w sobie osłabiali, lecz powinniśmy raczej powiększyć naszą miłość ku członkom Jego.

• Do członków Kościoła w rzeczywistości zaliczać trzeba tych tylko ludzi, którzy sakrament odrodzenia na Chrzcie św. przyjęli i wyznają prawdziwą wiarę, a nie pozbawili się sami w niegodny sposób łączności z Kościołem, ani też władza prawowita nie wyłączyła ich z grona wiernych za bardzo ciężkie przewinienia.

• Doprawdy, nie można pomyśleć nic zaszczytniejszego, jak należeć do świętego, katolickiego i apostolskiego Kościoła Rzymskiego, przez który stajemy się członkami jednego tak czcigodnego Ciała, gdzie rządzi nami jedna tak dostojna Głowa, jeden przenika nas Duch Św., jedna wreszcie zasila nas nauka, jeden karmi Chleb Anielski na tej ziemi wygnania, póki nie przejdziemy do jednej wiecznej szczęśliwości w niebie.

• Jeśli zaś widzimy w Kościele objawy słabości naszej ludzkiej natury, nie wolno tego przypisywać stanowi, opartemu na władzy i prawie, lecz raczej tej nieszczęsnej i opłakania godnej skłonności do złego u wszystkich ludzi. Boski Założyciel Kościoła toleruje to, nawet u znaczniejszych członków Mistycznego Ciała, aby cnota pasterzy i owiec była wypróbowana i aby w sercach wszystkich rosły zasługi z wiary chrześcijańskiej.

• Jeśliby ktokolwiek z niewierzących był zmuszony do wejścia do Kościoła, do przystąpienia do ołtarza, do przyjmowania sakramentów, ten bez żadnej wątpliwości nie został prawdziwym chrześcijaninem, albowiem wiara, bez której „niepodobna jest podobać się Bogu” (Hbr 11,6), winna być zupełnie wolną „uległością intelektu i woli”. Gdyby więc wbrew zasadom stale głoszonym przez Stolicę Apostolską zdarzył się fakt przymuszenia do przyjęcia wiary katolickiej kogoś, kto tego nie chce, My z obowiązku Naszego sumienia, zmuszeni bylibyśmy to potępić.

• W prawdziwej społeczności wierzących w Chrystusa jedno jest tylko Ciało, jeden Duch, jeden Pan i jeden chrzest, tak też jedna tylko może być wiara (por. Ef 4, 5) i dlatego ktokolwiek odmówi Kościołowi posłuszeństwa, ma być, mocą Pana, uważany za poganina i publicznego grzesznika (por. Mt 18, 17). Z tego powodu ci, którzy są wzajemnie rozdzieleni wiarą lub kierownictwem, nie mogą żyć w tak pojętym jednym Ciele, ani też w jednym jego boskim Duchu.

• Nie zabrania się też poszczególnym ludziom, mimo że należą do tego Ciała jako członkowie, iżby osobiście wypraszali sobie u Boga nawet wyjątkowe łaski i dary doczesne dla ziemskiego swojego życia, byle tylko zachowali w tym uległość wobec woli Bożej. Pozostają bowiem oni samowładnymi osobami, a zależnymi od poszczególnych swoich potrzeb.

• Niech pamiętają przeto ci, co wśród szeregów młodszego kleru osłabiają i umniejszają poważanie dla częstej spowiedzi, że biorą się do dzieła obcego duchowi Chrystusa Pana i bardzo zgubnego dla Mistycznego Ciała naszego Zbawiciela.

Encyklika Sacra Virginitas o świętym dziewictwie

(29 marca 1954)

• Już Boski Zbawiciel obwieścił tę prawdę, powtórzoną przez Apostoła narodów; że dziewictwo i celibat niepomiernie wyżej stoją nad małżeństwo. Prawdę tę ustawicznie i jednomyślnie wyjaśniana przez Ojców i Doktorów Kościoła na św. Soborze Trydenckim uroczyście ogłoszono jako dogmat wiary.

Encyklika Summi Pontificatus o solidarności ludzkiej i państwie totalitarnym

(20 października 1939)

• Aby zatem nowe wychowanie ludzkości przyniosło pożądane skutki, musi być przede wszystkim wychowaniem duchowym i religijnym, a więc musi wyjść z Chrystusa jako istotnej podstawy. Kierować nim winna czysta sprawiedliwość, a udoskonalać i do celu prowadzić miłość.
  • Źródło: 65

• Czcigodni Bracia! Godzina, w której dajemy wam pierwszą Naszą encyklikę, przedstawia się Nam z wielu powodów prawdziwie godziną ciemności. W niej duch przemocy i niezgody wylewa na ludzkość, z czary pełnej krwi, niezliczone klęski i niewypowiedziane cierpienia. Czyż potrzebujemy was zatem zapewniać, że Nasze ojcowskie serce obejmuje miłością pełną współczucia wszystkie Nasze dzieci, a zwłaszcza te, które spotkała krzywda i prześladowania? Narody pogrążone w odmętach wojny są może dopiero u początków boleści, a oto już tysiące rodzin zostały dotknięte przez śmierć, zniszczenie, łzy i nędzę.
  • Źródło: 79

• Ileż to dobra mógłby zyskać świat cały. Ileż światła dla umysłów, a spokoju i porządku dla społeczeństw, ileż bezcennych a tak koniecznych sił można by wprzęgnąć w pracę dla prawdziwego rozwoju i pomyślności całej społeczności ludzkiej, gdyby Kościołowi, mistrzowi sprawiedliwości i miłości, wszędzie dano swobodę działania, do której mocą Boskiego mandatu ma niezaprzeczalne i święte prawo.
  • Źródło: 70

• Ileż zła można by uniknąć i ileż osiągnąć szczęścia i zadowolenia, gdyby prace podjęte dla stabilizacji pokoju w społeczeństwach i między narodami prowadzone były zgodnie z normami Ewangelii, wnoszącymi w walkę i rywalizację egoizmów prywatnych i publicznych dyscyplinę nakazów chrześcijańskiej miłości.
  • Źródło: 70

• Jeśli państwo przejmuje inicjatywę prywatną i prywatną przedsiębiorczość zastępuje własną, wtedy ta inicjatywa i przedsiębiorczość (ponieważ ich wewnętrzne zasady kierownicze są liczne, zróżnicowane i skomplikowane, a tylko one doprowadzają do właściwego im celu) mogą być ze szkodą dla dobra publicznego zniszczone, ponieważ oderwane zostały od naturalnego porządku rzeczy, a więc od odpowiedzialności i inwencji prywatnej.
  • Źródło: 49

• Kościół nie zamierza przywłaszczać sobie praw cudzych. Nie krępuje też ani nie tłumi ludzkich energii, lecz je podnosi ku dążeniom wielkim i szlachetnym oraz tworzy charaktery mocne duchem, nie zdradzające obowiązków swego sumienia.
  • Źródło: 77

• Kościół, który tyle narodów i odłamów narodowościowych podniósł na wyższy stopień kultury, nigdy nie hamował i nie opóźniał cywilizacyjnego postępu ludzkiego - przeciwnie, cieszył się jak matka i jak matka z radością witał pomyślny i wspaniały jego stan.
  • Źródło: 77

• Krew tysięcy ludzi, nawet tych, którzy nie brali udziału w służbie wojskowej, a jednak zostali zabici, zanosi bolesną skargę, zwłaszcza w Polsce, narodzie tak Nam drogim, tej Polsce, która przez swą niezłomną wierność dla Kościoła i przez wielkie zasługi, jakie zdobyła, broniąc chrześcijańskiej kultury i cywilizacji – o czym historia nigdy nie zapomni – ma prawo do ludzkiego i braterskiego współczucia całej ludzkości. Położywszy swą ufność w Bogarodzicy Dziewicy, „Wspomożycielce Wiernych”, czeka ona upragnionego dnia, w którym, jak tego domagają się zasady sprawiedliwości i prawdziwie trwałego pokoju, wyłoni się wreszcie zmartwychwstała z owego jak gdyby potopu, który się na nią zwalił.
  • Źródło: 79

• Kto żyje duchem Jezusa Chrystusa, nie pozwoli załamać się napotykanym trudnościom, przeciwnie trudności dodadzą mu bodźca do wprzęgnięcia do pracy wszystkich sił i do pełnej ufności w Boga. Nie zrazi się udrękami i nie cofnie przed twardą rzeczywistością, lecz stawi im czoło, gotów do pełnienia służby z miłością mocniejszą niż śmierć, gotową do ofiar, nieugiętą wobec przeciwności, nie dającą się pogrążyć falom udręk.
  • Źródło: 66

• Otóż historia dwudziestu wieków jasno wykazuje prawdziwość słów Pisma świętego, mianowicie że kto Bogu się sprzeciwił, ten nie ma pokoju; albowiem tylko Chrystus jest "kamieniem węgielnym", na którym i państwo, i pojedynczy człowiek może oprzeć swe ocalenie i bezpieczeństwo.
  • Źródło: 77

• Skoro bowiem zaniknie i obumrze wiara w Boga i w Boskiego Odkupiciela i skoro zagaśnie w duszach światło pojęć pochodzących z podstawowych norm godziwości i uczciwości, jednocześnie załamuje się niemożliwy do zastąpienia fundament stałości i równowagi, na którym winien spocząć prywatny i publiczny porządek dusz, rzeczy i spraw; pomyślność zaś państw może zrodzić się tylko z takiego porządku i w takim porządku przetrwać.
  • Źródło: 25

• Tam, gdzie kościoły są zamykane siłą, gdzie ze szkół i uniwersytetów wyrzuca się krzyże - tam rodzina stanowi jedyne i, do pewnego stopnia, niedostępne schronienie życia chrześcijańskiego, dane przez łaskawą Opatrzność Bożą.
  • Źródło: 70

Moral problems in fashion design

(1957 r.)

• Dobro naszej duszy przewyższa dobro ciała i musimy przedkładać nad wygodę naszego ciała dobro duszy naszego bliźniego. Stąd też, czy nie widzicie, iż istnieje granica, której żadna forma mody nie może sobie pozwolić na przekroczenie, granica poza którą moda staje się źródłem upadku dla duszy niewiasty i dla dusz innych osób? Masz obowiązek to odrzucić.
  • Zobacz też: moda, ubranie

• Jednak, niezależnie od tego jak szeroka i zmienna może być ta relatywna moralność mody, istnieją zawsze pewne absolutne normy, których należy się trzymać. Moda nie może być nigdy bezpośrednią okazją do grzechu.
  • Opis: Przemówienie do Kongresu Łacińskiej Unii Mody, 1957 r.

Inne

• A więc to nie Bóg, lecz człowiek zwiastuje ludziom, że są wolni i równi, wyposażeni w świadomość i inteligencję i powinni traktować się jak bracia.
  • Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. ks. Antoni Kajzerek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1998, s. 94.

• Bądź pozdrowiona, przeobfite Źródło, z którego wytryskają strumienie Boskiej Mądrości, obrzucające najczystszymi, kryształowymi wodami ortodoksji wzburzone fale błędu! Bądź pozdrowiona, o Dziewico z Guadalupe! My, którym za cudownym zrządzeniem Bożej Opatrzności – bez naszych zasług – dla zbawienia dusz powierzono święty skarb Bożej Mądrości na ziemi, znów kładziemy na Twą skroń koronę, która poddaje na zawsze pod Twoją opiekę czystość i nienaruszoność wiary w Meksyku i na całym amerykańskim kontynencie. Jesteśmy przekonani, że gdy będziesz uznawana za Królową i Matkę, Ameryka i Meksyk będą ocalone.
  • Opis: o Matce Bożej z Guadalupe, 1945.
  • Źródło: bp Andrzej F. Dziuba, Sanktuarium w Guadalupe w posłudze ewangelizacyjnej Jana Pawła II, Salvatoris Mater 11/3, 255-282, s. 259, bazhum.muzhp.pl

• Co bowiem dzisiaj jedni wykładają bardziej powściągliwie, z zastosowaniem pewnych zastrzeżeń i rozróżnień, jutro inni, śmielsi głoszą otwarcie i bez ogródek, nie bez szkody, zwłaszcza dla młodszego kleru, i nie bez uszczerbku dla powagi Kościoła. Jeśli znów dość ostrożnie pisze się w publikacjach drukowanych, to o wiele śmielej rozprawia się w broszurach prywatnie rozsyłanych, na wykładach i zjazdach. A szerzy się takie poglądy nie tylko wśród duchowieństwa świeckiego i zakonnego, w seminariach duchownych i zakładach zakonnych, lecz i pośród świeckich, zwłaszcza nauczycieli i wychowawców młodzieży.
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Co jeszcze mieliśmy uczynić, a nie uczyniliśmy?
  • Quid est quod debuimus facere, et non fecimus? (łac.)
  • Opis: słowa z 1952.
  • Źródło: Bernard Lecomte, Tajemnice Watykanu, tłum. Michał Romanek, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010, ISBN 9788324013890, s. 71.

• Dekret Soboru Trydenckiego nie zabrania również, aby dla potrzeb i pożytku wiernych dokonywać tłumaczeń na języki nowożytne, celem ułatwienia zrozumienia Słowa Bożego. Czynić to można nawet z tekstów pierwotnych, jak tego – z uznaniem podkreślamy – dokonano już w różnych krajach za zezwoleniem Kościoła.
  • Źródło: encyklika Divino afflante Spiritu, tłum.E. Dąbrowski

• Do Szanownego Pana Adolfa Hitlera, Führera i Kanclerza Rzeszy Niemieckiej! Rozpoczynając nasz pontyfikat, pragniemy zapewnić Pana, iż nadal z oddaniem będziemy służyć duchowemu dobru narodu niemieckiego, którego przywództwo Panu powierzono (…) W ciągu naszego długoletniego pobytu w Niemczech staraliśmy się z całych sił ustanowić harmonijne stosunki pomiędzy Kościołem a państwem. Teraz, gdy nasze duszpasterskie obowiązki zwiększyły nasze możliwości, o ileż żarliwiej modlić się będziemy w tej intencji. Niechaj pomyślność narodu niemieckiego i jego postęp we wszystkich dziedzinach ziści się z Bożą pomocą!
  • Opis: w liście z 1939.
  • Źródło: John Cornwell, Papież Hitlera: Sekretna historia Piusa XII, tłum. Andrzej Grabowski, Warszawa 2006, s. 93.
  • Zobacz też: Adolf Hitler

• Dobrze Nam wiadomo, że niektórzy artyści, poważnie obrażając pobożność chrześcijańską, ośmielali się w ostatnich czasach wprowadzać do świątyń Bożych utwory pozbawione wszelkiego natchnienia religijnego i całkowicie sprzeczne ze zdrowymi zasadami samej sztuki. Politowania godne to stanowisko swoje usiłują oni usprawiedliwić osobliwymi wywodami, upierając się przy twierdzeniu, że wynika ono z natury i charakteru sztuki.
  • Źródło: encyklika Musicae Sacrae Disciplina

• Dziewczęta i kobiety, które się nieprzyzwoicie ubierają, winny być nie dopuszczone do Stołu Pańskiego i do godności chrzestnych matek przy Sakramencie Chrztu i Bierzmowania. W niektórych wypadkach nie należy im nawet pozwolić na wejście do kościoła.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Dzisiaj, kiedy na fale natarczywie rzuca się błędne nauki, kiedy przez zagłuszanie stwarza się w eterze dźwiękową „żelazną kurtynę”, aby uniemożliwić prawdzie, przenikanie tą drogą, i wstrząsanie tyranią bezbożnego materializmu, kiedy miliony ludzi wyczekuje jeszcze jutrzenki Ewangelii lub pogłębienia swej wiary, kiedy chorzy czy też narażeni na inne przeszkody usilnie pragną złączyć się z wiernymi całego świata we wspólnej modlitwie i w Eucharystycznej Ofierze: czyż chrześcijanie, a przede wszystkim ci, co z codziennego doświadczenia poznali korzyści płynące z radia, mogliby powstrzymać się od szlachetnego wysiłku w popieraniu tego rodzaju programów?
  • Źródło: encyklika Miranda prorsus

• Gdy w ciągu roku wypadnie święto, odpowiednie do zachęty do cnoty skromności, szczególnie w uroczystości Najśw. Maryi Panny, proboszczowie i kapłani, kierujący pobożnymi związkami i stowarzyszeniami katolickimi, winni w odpowiednich słowach zachęcać i pobudzać kobiety do chrześcijańskiej skromności w ubiorze.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Gdybyście były odosobnione, wasza dzielność byłaby małej wagi, by sprzeciwić się inwazji zła, które was otacza; ściśle zjednoczone i zorganizowane, będziecie wystarczająco silnym i potężnym zastępem, aby narzucać poszanowanie praw dla skromności chrześcijańskiej. Wasz zmysł młodych katoliczek, zmysł szlachetny i podtrzymywany mądrością wiary i świadomą praktyką życia prawdziwie pobożnego, pozwoli wam dostrzec i odróżnić, w świetle Ducha Bożego, z pomocą łaski otrzymanej przez modlitwę i także z pomocą rad udzielonych przez tych, których Jezus Chrystus dał wam jako przewodników i mistrzów u waszego boku, to co, w modach, w obyczajach i w konwenansach społecznych, jakie się przed wami przedstawiają, jest w pełni możliwe do przyjęcia, co jest tylko możliwe do tolerowania, a co jest zupełnie niedopuszczalne.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Gdzieżby zaś nie można było założyć męskiego lub chłopięcego zespołu śpiewaczego, z powodu braku odpowiedniej liczby chłopców-śpiewaków, zezwala się, aby "mieszany zespół mężczyzn i kobiet lub dziewcząt w miejscu na to specjalnie przeznaczonym, a znajdującym się na zewnątrz przegrody, oddzielającej prezbiterium od nawy, mógł wykonać teksty liturgiczne podczas uroczystej Mszy świętej, byleby mężczyźni byli całkowicie oddzieleni od kobiet i dziewcząt, z wykluczeniem wszelkiej niestosowności, a obciążamy tą sprawą sumienia Ordynariuszy".
  • Źródło encyklika Musicae Sacrae Disciplina

• Jako, że niektóre prowokujące stroje – to żałosny przywilej kobiet o wątpliwej reputacji i jako ich znak rozpoznawczy, nie wolno ośmielać się zakładać je dla siebie. Lecz gdy nadejdzie dzień, w którym owe stroje noszone będą przez osoby będące poza wszelkim podejrzeniem, ludzie nie zawahają się iść za prądem, za prądem, który powiedzie być może do najgorszych upadków.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Jakże bowiem nie zauważyć, że jedną z przyczyn, być może mniej dostrzegalną, ale nie mniej prawdziwą, szerzenia się tak wielkiej niemoralności, nie jest brak środków zaradczych, lecz nieudolna lub słaba reakcja uczciwych ludzi, którzy nie potrafili natychmiast potępić naruszeń prawa moralności?
  • Źródło: adhortacja I rapidi progressi

• Jest zatem wyrazem najwyższej lekkomyślności, jeśli się lekceważy, odrzuca lub odmawia wartości ważkim pojęciom, terminom i definicjom, wypracowanym wielowiekowym trudem prze mężów nieprzeciętnego umysłu i świętości pod pieczą świętego Urzędu Nauczycielskiego i nie bez światła i kierownictwa Ducha Świętego w celu coraz to lepszego i dokładniejszego wyrażenia prawd wiary, a na ich miejsce stawia pojęcia hipotetyczne i jakieś płynne i nieuchwytne formułki nowej filozofii, które jak kwiat polny dziś są, a jutro więdną.
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Jestem szczupły i średniego wzrostu. Twarz mam bladą, włosy kasztanowe i miękkie, oczy czarne, nos prawie orli. O torsie wiele nie powiem, bo szczerze mówiąc, nie jestem atletą. Mam wreszcie dwie długie, cienkie nogi i stopy, które są małe. (…) jestem młodzieńcem dość przeciętnym (…) wprawdzie nie znoszę, kiedy ktoś mi się sprzeciwia, lecz łatwo wybaczam moim winowajcom (…).
  • Źródło: wypracowanie szkolne 13-letniego Pacellego Mój portret

• Jeżeli zaś natchnieni pisarze to i owo zaczerpnęli z ludowych opowieści (co przyjąć wolno), nie można nigdy zapomnieć, że przy tego rodzaju postępowaniu wspomagało ich natchnienie Boże zabezpieczające ich od wszelkiego błędu w wyborze i ocenie dokumentów. Co zaś przeszło do Ksiąg Świętych z ludowych opowieści, tego żadną miarą nie można zestawiać z mitologicznymi albo innymi podobnymi opowieściami. O ile bowiem w tych ostatnich rolę gra raczej wybujała wyobraźnia, o tyle w Księgach Świętych, także Starego Testamentu, tak jasno występuje dążność do prostoty i prawdy, że naszym autorom natchnionym niepodobna nie przyznać jawnej wyższości nad świeckimi pisarzami starożytności.
  • Źródło: encyklika Humani generis
  • Zobacz też: Biblia

• Każdy gwałciciel prawa powinien być wyklęty i postawiony poza nawiasem społeczeństwa.
  • Opis: przemówienie na Boże Narodzenie 1949.
  • Źródło: Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 521.

• Każdy kraj chrześcijański jest krajem maryjnym i nie ma narodu odkupionego Krwią Chrystusową, któryby się nie chlubił sławieniem Maryi, jako Matki i Orędowniczki.
  • Źródło: encyklika Le pelegrinage de Lourdes

• Kościół Katolicki jest (…) doskonałym społeczeństwem i ma za fundament prawdę objawionej przez Boga i nieomylnej wiary. Co stoi w przeszkodzie z tą prawdą jest więc logicznie rzecz biorąc błędem, a błędowi nie można przyznać obiektywnie tych samych praw co prawdzie.
  • Źródło: Ecco che gia un anno.

• Kościół Piotrowy powinien przyjąć własną przeszłość – albo wykopie sobie grób.
  • Opis: słowa z 1936 (jako kardynał Eugenio Pacelli).
  • Źródło: Bernard Lecomte, Tajemnice Watykanu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010, ISBN 9788324013890, tłum. Michał Romanek, s. 35.

• Krytyka tekstu, którą od kilku dziesiątków lat niektórzy uczeni jeszcze zupełnie samowolnie stosowali, niejednokrotnie tak, iż sądzić można było, że czynią to, by własne zapatrywania wtłoczyć w tekst natchniony, posiada dziś wszystkim dobrze znane tak silne i pewne normy, iż stała się wspaniałym narzędziem, by Pismo św. w czystszej i dokładniejszej formie podąć, a z drugiej strony, by wszelkie nadużycie mogło być łatwo ustalone.
  • Źródło: encyklika Divino Afflante Spiritu

• Łaska nie niszczy natury; nawet jej nie zmienia; ona ją przeobraża. Co więcej, to, jakoby dehumanizacja była niezbędna dla osiągnięcia doskonałości chrześcijańskiej, jest dalece nieprawdą, iż wręcz można powiedzieć: tylko człowiek przemieniony w Chrystusie urzeczywistnia prawdziwe spełnienie swej ludzkiej osobowości.
  • Źródło: The Pope Speaks: the Teachings of Pope Pius XII
  • Zobacz też: człowiek, świętość

• Nawet w przypadku stracenia osoby skazanej na śmierć państwo nie rozporządza prawem tej osoby do życia. Organowi państwowemu pozostaje tylko pozbawić ją dobra, jakim jest życie, tytułem ekspiacji – po tym, jak przez swoją zbrodnię sama odebrała sobie prawo do życia.
  • Opis: przemówienie do neurologów z 14 września 1952.
  • Źródło: AAS, 1952, s. 779 i nast.
  • Zobacz też: kara śmierci

• Niechaj egzegeci stale o tym pamiętają, że ich pierwszym i usilnym staraniem ma być jasne poznanie i określenie, jaki jest sens dosłowny słów biblijnych. Ten sens dosłowny mają oni odnaleźć za pomocą znajomości języków, kontekstu i porównań z miejscami paralelnymi, co stosuje się i przy objaśnieniu dzieł o treści świeckiej, aby myśli pisarza dać jasny wyraz.
  • Źródło: encyklika Divino Afflante Spiritu

• Niechaj jednak autorowie objaśniający Pismo św. nie zapominają, że tu chodzi o natchnione słowo Boże, przez samego Boga powierzone Kościołowi, aby je strzegł i wyjaśniał. Toteż z nie mniejszym staraniem mają się liczyć z objaśnieniami i postanowieniami Urzędu Nauczycielskiego w Kościele, jak również z wykładnią Ojców Kościoła i z "analogią wiary", jak na to Leon XIII w swej encyklice Providentissimus Deus przezornie zwraca uwagę.
  • Źródło: encyklika Divino Afflante Spiritu

• Jest rzeczą jasną, że,(...) uczestniczenie w Ofierze Eucharystycznej, nadawanej przez telewizję, nie zastąpi bynajmniej obowiązku wysłuchania osobiście Mszy św. w niedziele i święta. Ponieważ jednak telewizyjne transmisje liturgiczne są niezwykle owocne tak gdy chodzi o umocnienie wiary jak i o podbudowanie świętości życia, zwłaszcza tych, którzy nie mają innych pod tym względem możliwości, uważamy za Swój obowiązek tego rodzaju widowiska usilnie zalecać.
• Źródło: encyklika Miranda prorsus

• Jest zapewne rzeczą mądrą i godną pochwały powracać duszą i myślą do źródeł liturgii świętej, badanie bowiem przeszłości niemało przyczynia się do głębszego i dokładniejszego poznania znaczenia świąt i treści formuł w liturgii używanych, oraz symboliki świętych obrzędów. Natomiast nie jest rzeczą ani mądrą, ani godną pochwały wracać we wszystkim i za wszelką cenę do starożytności. I tak, by użyć przykładu, błądzą ci, którzy chcą ołtarzom przywrócić pierwotny kształt stołu; którzy chcą wykluczyć czarny kolor z szat kościelnych; którzy nie dopuszczają w kościele posągów i świętych obrazów; którzy wymagają, aby wizerunek Zbawiciela przybitego na krzyżu był tak wyrzeźbiony, iżby na Jego ciele nie było znać okrutnych mąk, które poniósł; którzy wreszcie ganią i odrzucają wszelką muzykę polifoniczną, choćby nawet przystosowaną do przepisów wydanych przez Stolicę Apostolską.
  • Źródło: encyklika Mediator Dei, 24.

• Mała i łagodna męczennica czystości.
  • Opis: o św. Marii Goretti.
  • Źródło: Brońmy czystości serca i ciała. Rozważanie przed modlitwą „Anioł Pański” 06.07.2003, opoka.org.pl, 6 lutego 2004.
  • Zobacz też: czystość, łagodność, męczennik

• Na tym bowiem polega znaczenie i zadanie muzyki sakralnej, że swymi dźwiękami i świętością upiększa głosy tak sprawującego świętą Liturgię kapłana, jak oddającego chwałę Bogu ludu wiernego - którego serca wewnętrzną swą siłą porywa ku Bogu, żarliwszymi czyni liturgiczne modły zebranej gminy chrześcijańskiej, dzięki czemu wszyscy mogą usilniej i skuteczniej chwalić Boga w Trójcy świętej Jedynego i prosić Go o potrzebne łaski.
  • Źródło: encyklika Musicae Sacrae Disciplina

• Nasza Święta była mężną dziewczyną. Ona wiedziała i rozumiała wszystko dokładnie, dlatego wolała umrzeć. Nie miała jeszcze 12 lat, kiedy została męczennicą. Lecz jakąż przenikliwość, jakąż roztropność, jakąż ostrożność wykazywała! Choć była tylko małą dziewczynką, w pełni świadoma niebezpieczeństwa czuwała dzień i noc nad obroną swego honoru, starała się nigdy nie pozostawać sama i w ciągłej modlitwie polecała lilię swej czystości Niepokalanej Matce Bożej.
  • Opis: o św. Marii Goretti.
  • Źródło: Fragmenty wypowiedzi papieskich. Fragmenty homilii ojca świętego Piusa XII – dzień po beatyfikacji Marii Goretti - 28 kwietnia 1947 r., mariagoretti.pl
  • Zobacz też: Maria z Nazaretu, dziewczyna, modlitwa

• Nagannie przeto postępują korespondenci dzienników i pism, mieniących się katolickimi, jeżeli, omawiając widowiska, nie informują czytelników, co o nich pod względem moralnym sądzić należy.
• Źródło: encyklika Miranda prorsus

• Nie może być żadnego możliwego pojednania pomiędzy chrześcijaństwem i nazistowskim rasizmem; są one jak ogień i woda.
  • Opis: w 1944.
  • Źródło: Pius XII and the Jews, „The Weekly Standard Magazine” nr 23, 26 lutego 2001.
  • Zobacz też: nazizm, rasizm

• Nie należy zatem stawiać na jednym poziomie tradycji ludowych włączonych do Ksiąg świętych i mitologii lub opowiadań podobnych. Te bowiem są płodem wybujanej gry wyobraźni, a nie owocem ukochania prawdy i prostoty, które w Księgach świętych, również i Starego Testamentu, tak jaśnieją, iż trzeba powiedzieć, że hagiografowie nasi bezsprzecznie przewyższają starożytnych pisarzy pogańskich.
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Nie wolno bowiem wiernym przyjmować opinii, której zwolennicy twierdzą, że po Adamie istnieli na ziemi ludzie nie pochodzący od niego, jako prarodzica, drogą naturalnego rozmnażania się, lub że Adam oznacza pewną liczbę prarodziców. Okaże się bowiem całkiem niemożliwe, jakby się dało pogodzić taką teorię z nauką źródeł prawdy Objawionej i dokumentów Kościoła Nauczającego o grzechu pierworodnym, który pochodzi z grzechu rzeczywiście popełnionego przez jednego Adama i przeszczepiany rodzeniem na wszystkich jest zarazem wrodzonym grzechem własnym każdego człowieka
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Nigdy bowiem filozofia chrześcijańska nie odmawiała dobrym dyspozycjom psychicznym człowieka skutecznej użyteczności do pełnego poznania i przyjęcia prawd religijnych i zasad moralnych. Przeciwnie zawsze uczyła, że brak takich dyspozycji może się stać przyczyną zaślepienia rozumu opanowanego przez namiętności i złą wolę i fałszywego patrzenia. Co więcej, według zdania Doktora Powszechnego, intelekt może w pewnej mierze spostrzegać wartości wyższego rzędu należące do porządku etycznego, przyrodzonego lub nadprzyrodzonego, o ile odczuwa w duszy pewną zbieżność uczuciową z tymi wartościami, czy to naturalną, czy to pomnożoną darem łaski.
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Niektóre młode dziewczęta powiedzą być może, iż taki a taki sposób ubierania się jest wygodniejszy, a równie higieniczny; lecz jeśli staje się on dla zbawienia duszy ciężkim i bliskim zagrożeniem, z pewnością nie jest on higieniczny dla waszej duszy i waszym obowiązkiem jest z niego zrezygnowanie.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Obowiązkiem wreszcie radiosłuchaczy jest popierać tylko dobre programy a zwłaszcza te, które dusze ludzkie podnoszą do Boga.
  • Źródło: encyklika Miranda prorsus
• O chrześcijańskie matki, gdybyście wiedziały jaką przyszłość udręk i wewnętrznych niebezpieczeństw, wątpliwości źle tłumionych, wstydów źle ukrytych gotujecie waszym synom i waszym córkom, niebacznie przyzwyczajając je do życia w skąpych ubraniach, sprawiając, iż zatracają delikatne poczucie skromności, rumieniłybyście się same przed sobą, drżałybyście przed hańbą, jaką same sobie wyrządzacie i krzywdą jaką wyrządzacie tym dzieciom, które Niebo wam powierzyło, byście je wychowały po chrześcijańsku.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Och, ileż to razy zwracaliśmy uwagę, iż gdyby niektóre chrześcijanki domyślały się do jakich pokus i do jakich upadków doprowadzają innych przez swój strój i poufałości do których, przez ich płochość, przywiązują tak mało uwagi, przeraziłyby się swoją odpowiedzialnością!
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Pierwszeństwo przed wszelkimi innymi instrumentami w świętych obrzędach mają organy, tony ich bowiem wybornie harmonizują ze świętymi pieniami i obrzędami, dodając im prawdziwej wspaniałości i przepychu; wzniosłością zaś swoja i słodyczą wzruszają serca wiernych, napełniając je jakoby niebiańską radością i mocno pociągają ku Bogu i rzeczom wyższym.
  • Źródło: encyklika Musicae Sacrae Disciplina

• Postawa tych, którzy odrzucają wojnę z powodu jej okrucieństw, a nie ze względu na jej niesprawiedliwość, toruje drogę do zwycięstwa agresorom.
  • Opis: przemówienie na Boże Narodzenie 1949.
  • Źródło: Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 521.
  • Zobacz też: wojna

• Postęp prasy, tanich książek, jak i książek wykwintnych, fotografii, ilustracji, reprodukcji artystycznych wszelkiego rodzaju, wszelkich kolorów i cen, kina, przedstawienia różnorodności i tysiące innych zwodniczych i pokątnych środków propaguje powaby zła i wkłada je w ręce wszystkich, dorosłych i nieletnich, niewiast i dziewcząt.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Proboszczowie przede wszystkim i kaznodzieje przy każdej sposobności, według słów Apostoła (II do Tym 4, 2), niech przepowiadają, nalegają, proszą, karzą, by niewiasty nosiły ubiór, który by tchnął wstydliwością i był ozdobą i ochroną cnoty i niech upominają rodziców, by nie pozwalali córkom ubierać się nieskromnie.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Przede wszystkim postarajcie się, aby w samym kościele katedralnym, i, o ile możności, w innych znaczniejszych kościołach Waszych diecezji, był wyborowy zespół śpiewaczy, który by jednocześnie był wzorem i podnietą do pilnego uprawiania i udoskonalenia śpiewu kościelnego.
  • Źródło: encyklika Musicae Sacrae Disciplina

• Przełożone pensjonatów i nauczycielki szkolne niechaj dokładają starań, by wyrobić w duszach dziewczęcych umiłowanie skromności, by w ten sposób skutecznie nakłonić je do przyzwoitego ubierania się.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Razem bowiem ze świętymi źródłami Bóg dał Kościołowi Władzę Nauczania żywego, aby także wyjaśniać i wydobywać z depozytu wiary to, co zawiera się w nim w sposób niejasny i jakby pośredni. A autentyczne wykładanie tego depozytu powierzył Zbawiciel nie poszczególnym wiernym, ani nawet teologom, lecz Władzy Kościoła Nauczającego. Skoro zaś Kościół już częstokroć w ciągu wieków wykonywał ten urząd czy to w formie zwyczajnej, czy nadzwyczajnej, jest rzeczą oczywistą, że metoda tłumaczenia tego, co jest jasne, przez to, co jest ciemne, jest z gruntu fałszywa.
  • Źródło: encyklika Humani Generis

• Rodzice pamiętając na ciężki obowiązek, który na nich ciąży, wychowania przede wszystkim religijnego i moralnego dzieci, niechaj dokładają szczególnych starań, by dziewczęta od zarania życia były uświadomione w nauce chrześcijańskiej i niechaj z wszelką gorliwością słowem i przykładem rozwijają w ich sercach umiłowanie cnoty skromności i czystości.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Rozszerzenie zatem koncepcji kosmicznej, które słusznie obaliło starożytną ideę geo – i antropocentryzmu, i że tak powiem, zmniejszyło naszą planetę do rozmiaru pyłu astralnego, a człowieka do rozmiaru atomu tego pyłu, spychając ich na margines wszechświata, nie stanowi przeszkody – jak stwierdzili niektórzy, rozprawiając o tajemnicy Wcielenia – ani dla miłości, ani dla wszechmocy Tego, który jest czystym duchem i jako taki nieskończenie przewyższa materię, niezależnie od jej wymiarów kosmicznych w postaci przestrzeni, czasu, masy i energii.
  • Źródło: przemówienie do uczestników kongresu Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Rzymie, Vatican.va, 7 września 1952
  • Zobacz też: wszechświat

• Również przełożone i nauczycielki niechaj nie przyjmują do pensjonatów i szkół dziewcząt, które się nieskromnie ubierają, nie czyniąc żadnego wyjątku nawet dla ich matek. Jeżeli zaś po przyjęciu nie poprawią się niechaj je wydalą.
  • Źródło: O strojach niewiast

• Rzeczywiście, podczas gdy w ostatnich czasach kino, sport i trudne wymagania codziennej pracy sprawiają, że członkowie rodziny coraz bardziej oddalają się od domu, zakłócając tym samym naturalny bieg życia domowego, jak możemy nie cieszyć się widząc, że telewizja skutecznie przyczynia się do przywrócenia tej równowagi, oferując całej rodzinie możliwość wspólnego korzystania z uczciwej rozrywki, z dala od niebezpieczeństw niezdrowego towarzystwa i miejsc?
  • Źródło: adhortacja I rapidi progressi

• Skończył się czas powątpiewania w objawienia w Fatimie. Nastał czas działania.
  • Opis: o objawieniach w Fatimie.
  • Źródło: Nabożeństwo pięciu pierwszych sobót miesiąca

• Skoro siła tkwi w jedności, jedynie zwarta grupa, i tak liczna jak tylko to możliwe, dusz chrześcijańskich, zdecydowanych i bez bojaźni będzie umiała, tam gdzie jej sumienie mówi i tego wymaga, zrzucić jarzmo niektórych środowisk społecznych, wyzwolić się z tyrani – potężniejszej obecnie niż kiedykolwiek – mód wszelkiego rodzaju, mody ubrań, mody w obyczajach i stosunkach społecznych.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Te zachęty do nieczystości, które mnożą się w obecnych czasach, zatruwają korzenie życia, podczas gdy powstrzymywanie zła jest jeszcze bardziej osłabione przez pobłażliwość, którą to powinniśmy raczej nazwać negacją coraz szerszej części świadomości publicznej, która okazuje się ślepa w obliczu najbardziej karygodnych nieładów moralnych.
  • Źródło: Moda. Przemówienie papieża Piusa XII skierowane do młodych dziewcząt

• Ukażcie ludowi chrześcijańskiemu godność, skuteczność i doskonałość Różańca świętego.
  • Opis: Encyklika Ingruentium malorum.
  • Źródło: Cytaty o Różańcu, rozaniec.eu

O Piusie XII

• Eugenio Pacelli nie był potworem. Jego przypadek jest o wiele bardziej skomplikowany i tragiczny. Historia życia Piusa XII to zgubne połączenie pozostających w sprzeczności wysokich aspiracji duchowych i wybujałej ambicji zdobycia potęgi i władzy. Nie jest on uosobieniem zła, ale zgubnej moralnej skazy – oddzielenia władzy od chrześcijańskiej miłości bliźniego. Konsekwencją tego oddzielenia było milczące przyzwolenie na tyranię, a zatem na przemoc.
  • Autor: John Cornwell

• Gdy nasz naród doznawał strasznego męczeństwa, głos papieża podniósł się w obronie ofiar. Nasze czasy stały się bogatsze dzięki temu głosowi, mówiącemu donośnie o wielkich prawdach moralnych ponad zgiełkiem toczącego się konfliktu. Opłakujemy wielkiego sługę pokoju.
  • Autorka: Golda Meir
  • Opis: napisane 9 października 1958.
  • Źródło: Grzegorz Ignatowski, Papieże wobec kwestii żydowskiej Pius XII - Jan XXIII - Paweł VI - Jan Paweł II - Benedykt XVI, Katowice 2007, s. 11

• Nieuzasadnione oszczercze ataki na papieża Piusa XII, słusznie czczonego przez miliony katolików, nie powstrzymają ani nie opóźnią sprawy beatyfikacji i kanonizacji tego wielkiego i świętego człowieka.
  • Autor: Peter Gumpel

• Pius XII i Żydzi (…). Za smutne to i za poważne, by wystarczyła zwykła gorycz (…) milczenie w pełni współdziałające z wszystkimi siłami niosącymi prześladowania, niesprawiedliwość, agresję, wyzysk i wojnę.
  • Autor: Thomas Merton

• Pius XII, który ani razu nie zatroszczył się o miliony mordowanych Polaków, Francuzów, Włochów czy Żydów, interweniował w sprawie kata Gdańska Foerstera, kata Poznania Greisera, kata Rzymu Kocha czy kata Oświęcimia i Majdanka Oswalda Pohla.
  • Autor: Józef Sołtys
  • Źródło: 80 lirów ojca Ambrożego, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1955, s. 311, 312.

• Przecież Watykan nie otworzył jeszcze całkowicie archiwów związanych z pontyfikatem Piusa XII w okresie II wojny światowej. Gdyby były tam jakieś dane świadczące o heroiczności tego papieża, to przecież nie byłoby problemu z dopuszczeniem historyków, dziennikarzy.
  • Autor: Stanisław Obirek
  • Źródło: Jak Jan Paweł II wychował nam kler. Z prof. Stanisławem Obirkiem rozmawia Artur Nowak, „Gazeta Wyborcza”, sobota – niedziela 22–23 września 2018, s. 10.

• Rzymski bożek.
  • Autor: kard. Yves Congar, Teolog na wygnaniu. Dziennik 1952–1956, przeł.M. Romanek, Poznań 2008, s. 92.

• To możliwe, ale [Pius XII] na pewno nie jest moim przyjacielem.
  • Autor: Adolf Hitler
  • Opis: odpowiedź Hitlera na stwierdzenie Hansa Franka, że Pius XII zawsze był przyjacielem Niemiec.
  • Źródło: Mark Rebling, Kościół szpiegów, Wydawnictwo Literackie, s. 103.

• Tylko papieska dyplomacja gwarantowała (zdaniem Pacellego) sukces. System konkordatów doprowadził jego i Watykan do wzgardzenia demokracją i ustrojem parlamentarnym (…) Erę trwałego porządku, erę pokoju i spokoju miały zapewnić nienaruszalne rządy, nienaruszalna centralizacja i nienaruszalne traktaty.
  • Autor: Heinrich Bruning

• W czasie ogłoszenia wyroku Greiser był opanowany. Załamał się po powrocie do celi. Płakał i długo się modlił, a następnie napisał prośbę do Bolesława Bieruta o ułaskawienie. Wniosek o ułaskawienie wnieśli także jego obrońcy, z taką samą prośbą zwrócił się do władz polskich papież Pius XII.
  • Źródło: Kronika Miasta Poznania 2011/4, artykuł: Egzekucja Artura Greisera, s. 205.
  • Zobacz też: Arthur Greiser

• Zgorszeni jesteśmy tym, że (…) list papieski wyraża narodowi niemieckiemu tylko serdecznie współczucie, a wcale nie wzywa tego narodu do pokuty (…) Ojciec Święty nazywa „odwetem” to, co jest tylko częścią sprawiedliwego wyrównania krzywd (…). Ale jeżeli jest w dziejach ludzkich ślad Bożej sprawiedliwości, to granica polsko-niemiecka stać będzie na Odrze-Nysie. I to będzie jedna z podstawowych skutecznych gwarancji pokoju między narodami europejskimi.
  • Autor: Jan Zieja
  • Opis: w oświadczeniu wydanym w marcu 1948 w reakcji na list Piusa XII do biskupów niemieckich, który m.in. kwestionował zachodnią granicę Polski.
  • Źródło: Magdalena Grochowska, Zieja. Stoję na rynku nienajęty, Wyborcza.pl, 12 września 2011