Mikołaj Kopernik

Mikołaj Kopernik

Mikołaj Kopernik (1473–1543) – polski polihistor: prawnik, urzędnik, dyplomata, kanonik, lekarz, astronom, matematyk, ekonomista, strateg, kartograf i filolog.

• Chociaż niezliczone są klęski, wskutek których zazwyczaj podupadają królestwa, księstwa i rzeczpospolite, to jednak najgroźniejsze są – moim zdaniem – cztery: niezgoda, śmiertelność, nieurodzajność ziemi oraz spadek wartości monety. Trzy pierwsze są tak oczywiste, że nie ma nikogo, kto by o tym nie wiedział, jednakże czwarta, która dotyczy monety, dostrzegana jest przez niewielu i to jedynie przez najgłębiej myślących, ponieważ nie powoduje natychmiastowego i gwałtownego upadku państw, ale doprowadza je do tego stanu stopniowo i jakby niewidocznie.
  • Quanquam innumere pestes sunt quibus regna, principatus, et respublice decrescere solent, hæc tamen quatuor (meo judicio) potissime sunt: discordia, mortalitas, terre sterilitas et monete vilitas. Tria prima adeo evidentia sunt, ut nemo ita esse nesciat, sed quartum quod ad monetam attinet a paucis et nonnisi cordatissimis consideratur, quia non uno impetu simul, sed paulatim, occulta quadam. ratione respublicas evertit. (łac.)
  • Źródło: Monetae cudendae ratio, tłum. Jerzy Drewnowski, cyt za: J. Dmochowski (red.), Mikołaja Kopernika rozprawy o monecie i inne pisma ekonomiczne, Warszawa 1923, s. 3–19.

• Gorsza lepszą monetę z obiegu wypędziła.
  • Źródło: Rozprawa o urządzeniu monety, powst. 1526, wyd. 1816
  • Zobacz też: moneta

• Jeśli godność nauk oceniać mamy według ich przedmiotu, to bez porównania najpiękniejszą z nich będzie ta, którą jedni nazywają astronomią, inni astrologią, a wielu z dawniejszych – szczytem matematyki.
  • Źródło: Myślę, więc jestem: aforyzmy, maksymy, sentencje, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, Antyk, Kęty 1993, ISBN 8386482001, s. 192.
  • Zobacz też: astronomia

• Krytyka jest mało użyteczna i nieowocna i zarozumialcem jest ten, kto woli raczej odgrywać rolę złośliwego krytyka niż twórcy.
  • Źródło: Myślę, więc jestem: aforyzmy, maksymy, sentencje, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op. cit., s. 192.
  • Zobacz też: krytyka

• Myśli uczonego są niezależne od osądu ogółu – ponieważ dążeniem uczonego, o ile tylko ludzkiemu rozumowi pozwala na to Bóg, jest szukanie we wszystkim prawdy.
  • Źródło: Myślę, więc jestem: aforyzmy, maksymy, sentencje, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op. cit., s. 192.
  • Zobacz też: prawda

• Nic piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko, co piękne.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też: niebo

• Nie ma obowiązków większych nad obowiązek względem ojczyzny, dla której nawet życie należy poświęcić.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
  • Zobacz też: obowiązek, ojczyzna

• Próżnowaniem poniża się dary natury.
  • Źródło: Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard (oprac.), Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, ISBN 8301124385, s. 92.

O Mikołaju Koperniku

• Doszło do wiadomości tejże Świętej Kongregacji, iż fałszywa i sprzeczna z Pismem Świętym doktryna pitagorejska o ruchu Ziemi i nieruchomości Słońca, nauczana również przez Mikołaja Kopernika w De revolutionibus orbium coelestium… już się rozpowszechniła… dlatego też, aby podobny pogląd nie szerzył się więcej ze szkodą dla wiary katolickiej, postanawia się, że… Mikołaj Kopernik i jego De revolutionibus orbium powinny zostać zakazane (supendendos esse) aż do chwili wprowadzenia poprawek (donec corrigatur)…
  • Źródło: dekret Kongregacji Kardynalskiej Inkwizycji z 5 marca 1616

• Ludzie słuchają improwizowanego astrologa, który za wszelką cenę chce udowodnić, że to nie niebo się kręci, lecz ziemia. Aby wystawić na pokaz inteligencję, wystarczy coś wymyślić i podać to jako pewnik. Ów Kopernik, w swojej głupocie, chce zburzyć wszystkie zasady astronomii.
  • Autor: Marcin Luter
  • Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. Antoni Kajzerek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1998, s. 126.

• (…) miłość Polski na pierś ci kładę, jak twój talizman, dziecino!
  Patrz, miłość owa, co budzi dreszcze i w młode puka serduszko
  Zrodziła takie męże i wieszcze, jak nasz Mickiewicz, Kościuszko.
  Ona wydała wielkich hetmanów i mężów sławnych bez liku
  Takich Czarnieckich, Czackich, Rejtanów, Śniadeckich przy Koperniku.
  • Autor: Władysław Bełza, Dawni królowie tej ziemi – Wstęp
  • Zobacz też: Adam Mickiewicz, Tadeusz Kościuszko, Stefan Czarniecki, Tadeusz Rejtan, Polska

• Szaleje galaktyka
  Za sprawą Kopernika,
  Wszak jego to robota,
  Że ciała są w obrotach.
  • Autor: Czyści jak Łza, Copernicana

• Wstrzymał słońce, ruszył ziemię.
  • Opis: o przełomie w astronomii dokonanym przez Mikołaja Kopernika
  • Autor: Jan Nepomucen Kamiński (1777–1855)
  • Źródło: Maciej Wilamowski, Konrad Wnęk, Lidia A. Zyblikiewicz, Leksykon polskich powiedzeń historycznych, Kraków 1998, s. 164.

Zobacz też

• De revolutionibus orbium coelestium