H. Lejwik

H. Lejwik

H. Lejwik, właśc. Lejwi Halper(n) (1888–1962) – żydowski poeta i dramaturg piszący w języku jidysz.

Golem

(tłum. Olek Mincer, Sic!, Warszawa 2017, ISBN 978-83-65459-04-6, seria: Wielcy Pisarze w Nowych Przekładach)

• (…) a coś przeżył, nie jest karą,
  tylko losem nieszczęśliwym.
  • (…) wifl du host nit gelitn,
    iz dos alc noch nit kejn sztrof. (jid.)
  • Postać: Stary Żebrak
  • Źródło: obraz piąty Niewezwani, s. 160.
  • Zobacz też: kara, los

• Czy my sami nie przesadzamy z tym strachem?
  (…)
  Bać się to brak odpowiedzialności.
  • Ci machn mir alejn nit cu fil grojs di szrek?
    (…)
    Szrekn on achrajes zajnen zej. (jid.)
  • Postać: Maharal
  • Źródło: obraz trzeci Poprzez ciemność, s. 100 i 104.
  • Zobacz też: odpowiedzialność, strach

• Nie każ mi zamieniać ciemności i ciszy
  na zgiełk uliczny i ludzki harmider.
  • Nit bajt mir ojs majn fincternisz, majn sztilkejt
    ojf dem gerojsz fun gasn un fun menczn. (jid.)
  • Postać: Cień
  • Źródło: obraz pierwszy Glina, s. 49.
  • Zobacz też: ciemność, cisza, hałas

• Tysiącami oczu zagrożenie pretekstu szuka (…)
  • Mit tojznt ojgn zucht an ojsrejd di sakone (…) (jid.)
  • Postać: Maharal
  • Źródło: obraz siódmy W pieczarze, s. 213.
  • Zobacz też: zagrożenie

• Wiem, z katastrofą nadchodzi ratunek; razem z mieczem
  przybędzie ukojenie, a w czarnym ogniu
  tkwi przeznaczone nam ukryte światło.
  • Ich wejs – cuzamen mitn umglik kumt di retung; ojf der szwerd
    wert ojch di trejst gebracht, un in dem szwarcn flam
    bahaltn ligt di lichtikejt far undz, – (…) (jid.)
  • Postać: Maharal
  • Źródło: obraz trzeci Poprzez ciemność, s. 95.
  • Zobacz też: katastrofa, miecz, ogień, ratunek, światło, ukojenie

Wiersze

• Co tu robimy wszyscy?
  Sprzątamy areny powstania
  i wracamy do naszych domostw.
  • Opis: Uderzcie w dzwony powstania, tłum. Salomon Łastik
  • Źródło: Antologia poezji żydowskiej, oprac. Salomon Łastik i Arnold Słucki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983, ISBN 83-06-00865-0, s. 137.
  • Zobacz też: powstanie

• Co za szczęście pragnąć ciebie
  i zobaczyć ciebie tu.
  Proszę, stań u mego progu,
  chociaż wiem, żeś ty ze snu.
  • Opis: Pieśń Abelarda do Heloizy, tłum. Stanisław Wygodzki
  • Źródło: Antologia poezji żydowskiej, op. cit., s. 134.
  • Zobacz też: pragnienie, sen

• Nigdy nie byłem w Treblince
  ani na polach śmierci Majdanka.
  Ale stoję na ich progu
  jestem zaraz przy wejściu.
  • Opis: Kandydat do Treblinki (jid. A Treblinke-kandidat), z tomu Nie było mnie w Treblince (jid. In Treblinke bin ich nit gewen), 1945
  • Źródło: H. Lejwik, Golem, op. cit., tłum. Sebastian Matuszewski, s. 295.
  • Zobacz też: Majdanek, Treblinka

• Świat mnie ogarnia swą kolczastą dłonią
  i podaje ogniom, w płomień stosu strąca,
  i w tym ogniu płonę, lecz nie mogę spłonąć –
  padam, znów się zrywam i wciąż idę dalej.
  • Opis: Wiecznie, tłum. Stanisław Wygodzki
  • Źródło: Antologia poezji żydowskiej, op. cit., s. 132.
  • Zobacz też: ogień, świat

Wypowiedzi

• Gdy przybyliśmy do obozów odwiedzić ocalonych, byliśmy Amerykanami, byliśmy żydowskimi pisarzami – wyjeżdżamy stąd jako żydowscy dipisi – jest to tytuł, z którego jesteśmy dumni.
  • Opis: Mit der szejres-haplejte, 1947
  • Źródło: H. Lejwik, Golem, op. cit., tłum. Sebastian Matuszewski, s. 296–297.
  • Zobacz też: dipisi

• Nie będę się bronił. Wszystkich moich czynów byłem w pełni świadom. Jestem członkiem rewolucyjnej żydowskiej partii Bund i zrobię wszystko, co w mej mocy, by obalić dyktaturę cara, jego krwawych siepaczy i was wszystkich.
  • Opis: podczas procesu w 1906 r., gdy odrzucił możliwość obrony przez znanego adwokata.
  • Źródło: H. Lejwik, Golem, op. cit., tłum. Sebastian Matuszewski, s. 290.
  • Zobacz też: Bund, car, rewolucja

O H. Lejwiku

• Tego dnia lekcja dotyczyła ofiarowania Izaaka. Przy opisie chwili, w której Abraham wzniósł nóż nad swym bezbronnym synem, mały Lejwik zalał się łzami. Nauczyciel próbował go uspokoić – to była tylko próba, Izaak nie został zabity! Lecz w odpowiedzi chłopiec zaszlochał: „A co by się stało, gdyby anioł przybył chwilę za późno?”. Jakkolwiek nauczyciel zapewnił go, że anioł nie mógł się spóźnić, ten dziecięcy lęk – mówił Lejwik – nigdy go już nie opuścił.
  • Opis: streszczenie wspomnień z dzieciństwa zawartych w przemówieniu H. Lejwika pt. Żyd – osobność (jid. Der Jid – der jiched), wygłoszonej w 1957 roku z okazji dziesiątej rocznicy powstania państwa Izrael.
  • Źródło: Laura Quercioli Mincer, Golem – „symbol duszy”, tłum. Piotr Laskowski, w: H. Lejwik, Golem, op. cit., s. 34.
  • Zobacz też: Abraham

Zobacz też

• golem