Dwanaście ogniw współzależnego powstawania

Dwanaście ogniw współzależnego powstawania (skt. pratītyasamutpāda, pali paticca-samuppāda) – jeden z głównych poglądów buddyzmu opisujący łańcuch przyczynowo-skutkowy warunkujący karmę i reinkarnację

• Chociaż łańcuch ten jest serią rozciągłą w czasie, wszystkie jego ogniwa obecne są w każdej sytuacji. Będzie to jasne, jeśli zauważymy, że to co teraz uważamy za teraźniejszość jest przyszłością w stosunku do przeszłości, a przeszłością w relacji do przyszłości.
  • Autor: Sangharakshita, Dwanaście Ogniw. Nieustanne Krążenie, Kuchary 1995, , tłum. Zbyszek Andruszkiewicz s. 38.

• (...) doktryna o powstawaniu w zależności zawsze uważana była za najtrudniejszą, za najbardziej niejasną część nauki Buddy.
  • Autor: Marek Mejor, Buddyjska doktryna o powstawaniu w zależności (pratītya-samutpāda) – oryginalna koncepcja samego Buddy czy późniejszy jej rozwój?, „Studia indologiczne”, nr 3/1996, s. 118.
  • Zobacz też: Budda Siakjamuni

• (...) doświadczenie empiryczne dostarcza nam danych, na podstawie których stwierdzamy bezpośrednią zależność między narodzinami i śmiercią w ten sposób, że stwierdzamy, iż zawsze wszystko to, co się narodziło, musi umrzeć.
  • Autor: Marek Mejor, Buddyjska doktryna..., op. cit., s. 120.
  • Zobacz też: doświadczenie, narodziny, śmierć

• Dwanaście ogniw łańcucha ukazuje działania cykliczności uwarunkowań w ciągu trzech żywotów: przeszłego, obecnego i przyszłego. Stąd dwa pierwsze ogniwa – ignorancja i zamierzone działania – są procesem przyczynowym w poprzednim życiu, podczas gdy świadomość, psychofizyczny organizm, organa zmysłów, kontakt i odczuwanie należą do procesu skutkowego w obecnym życiu. pożądanie, chwytliwość i stawanie się są procesem przyczynowym w tym życiu.
  • Autor: Sangharakshita, Dwanaście Ogniw. Nieustanne Krążenie, tłum. Zbyszek Andruszkiewicz, Kuchary 1995, s. 38.

• Niewiedza i formacje karmiczne należą do egzystencji przeszłej, narodziny oraz starość i śmierć – do egzystencji przyszłej, pozostałe zaś człony należą do egzystencji Teraźniejszej. Przez unicestwienie kolejnych członów „zależnego powstawania” wstecz, tj. począwszy od ostatniego z wymienionych – starości i śmierci, likwiduje się ostateczną przyczynę uwikłania w kołowrocie narodzin i śmierci, jaką jest niewiedza.
  • Autor: Marek Mejor, Buddyjska doktryna..., op. cit., s. 119.
  • Opis: Błędy wnioskowania: 1. Nie może skutek likwidować przyczyny! Zatem, to zlikwidowanie niewiedzy likwiduje starość i pozostałe ogniwa.2. Starość i śmierć to skutki narodzin w każdej egzystencji a w przyszłej o ile nie nastąpi wcześniej Nirwana (przerwanie łańcucha)
  • Zobacz też: karma

• Ten, kto widzi powstawanie w zależności [paþicca-samuppāda], widzi także Naukę [dhamma]; ten, kto widzi Naukę, widzi powstawanie w zależności.
  • Źródło: Majjhima Nikaya I.190, 191

• (...) w opinii Frauwallnera, to sam Budda byłby odpowiedzialny za sformułowanie doktryny pratitjasamutpady i skonstruowanie dwunastoczłonowej formuły.
  • Autor: Marek Mejor, Buddyjska doktryna..., op. cit., s. 124.
  • Zobacz też: Erich Frauwallner

• Wtedy, mnisi, ta myśl przyszła do mnie: „Co musi zaistnieć aby starość i śmierć były możliwe? Co jest warunkiem starości i śmierci?” Wtedy, mnisi, gdy rozważyłem to dokładnie, pojawiły się wgląd i zrozumienie: „Obecność narodzin powoduje starość i śmierć; starość i śmierć są uwarunkowane narodzinami.” Następnie pojawiła się myśl: „ Co musi zaistnieć aby nastąpiły narodziny? Co warunkuje narodziny?... stawanie się?... chwytliwość?... pragnienie?... uczucie?... kontakt?... sześć zmysłów?... umysł i ciało?... świadomość?... karmę?” Wtedy, mnisi, gdy rozważyłem to dokładnie, pojawiły się wgląd i zrozumienie: „Obecność niewiedzy powoduje powstawanie karmy; karma jest uwarunkowana niewiedzą.” Więc, tak to idzie. „Niewiedza warunkuje karmę, karma warunkuje świadomość... I tak powstaje ta cała masa cierpienia.”
  
  Wtedy, mnisi, ta myśl przyszła do mnie: „Czego musi zabraknąć aby starość i śmierć nie zaistniały?” Wtedy, mnisi, gdy rozważyłem to dokładnie, pojawiły się wgląd i zrozumienie: „ Z braku narodzin starość i śmierć nie powstają. Z ustaniem narodzin ustają starość i śmierć... stawanie się... chwytliwość... pragnienie... uczucie... kontakt... sześć zmysłów... umysł i ciało... świadomość... karma.” W ten sposób ustaje ta cała masa cierpienia.
  
  „Ustanie, ustanie!” – z tą myślą, mnisi, powstała we mnie rzecz dotąd niespotykana: wgląd, wiedza, zrozumienie, światło.
  • Autor: Budda Siakjamuni
  • Opis: dla lepszego zrozumienia oryginalne sformułowanie „nazwa i forma” przetłumaczono jako umysł i ciało.
  • Źródło: Samyutta Nikaya

• Wyraźnie (...) widać, że tekst Pratitjasamutpadasutry podlegał stopniowej obróbce redaktorów kanonu buddyjskiego. Przy tym zaznacza się także bardzo istotne zróżnicowanie tekstu ze względu na język i szkołę: tekst palijski szkoły therawadinów wykazuje bardziej pierwotną postać sformułowania doktryny pratitjasamutpady, podczas gdy tekst sanskrycki szkoły sarwastiwadinów (uznawany także przez szkołę jogaczary) jest wytworem zaawansowanej scholastyki buddyjskiej.
  • Autor: Marek Mejor, Buddyjska doktryna..., op. cit., s. 127
  • Opis: sutry były przechowywane w wielu oddzielnych tradycjach i wielokrotnie kopiowane, a w przypadku tradycji jogaczary (mahajana) zachowały się jedynie tłumaczenia (np. chińskie), stąd drobne różnice.