Mohammad Reza Pahlawi

Mohammad Reza Pahlavi (1973)

Mohammad Reza Pahlawi (1919–1980) – ostatni władca (szachinszach) Iranu w latach 1941–1979 z dynastii Pahlawi, obalony przez radykalny ruch islamski pod wodzą Ruhollaha Chomeiniego.

• Bądź blisko ludu.
  • Opis: słowa na łożu śmierci skierowane do swego syna.
  • Źródło: Jean des Cars, Reza II, ostatni szach w: Ostatnie dni dyktatorów, tłum. Anna Maria Nowak, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 143.

• Chcę tę właśnie. Wiem, że ona jest dla mnie odpowiednia.
  • Opis: do swojej matki Tadż ol-Moluk, która pokazała mu podczas herbatki zdjęcia różnych kobiet; Pahlawi wybrał Sorajję Esfandijari Bachtijari.
  • Źródło: Ulrike Grunewald, Słynne rywalki, czyli gra o miłość, pieniądze i władzę, tłum. Roman Niedballa, wyd. Videograf II, Katowice 2009, ISBN 9788371836824, s. 107.

• Gdybym mógł się cofnąć, byłbym skrzypkiem albo chirurgiem, albo archeologiem, albo graczem w polo… Wszystkim, tylko nie królem.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, wyd. Sfery, Warszawa 2012, ISBN 9788377990391, s. 431.

• Hmm… Właśnie… Tak, gdyby mój syn został królem przed ukończeniem wymaganego wieku, królowa Farah Diba zostałaby regentką. Ale byłaby też powołana rada, z którą musiałaby się konsultować. Ja natomiast nie mam obowiązku konsultowania się z nikim i nie konsultuję się z nikim. Czy dostrzega pani różnicę?
  • Opis: w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w październiku 1973 w Teheranie.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 438.

• Jestem głęboko zasmucony, że musiałem się rozstać z moją żoną, z którą nie mogłem mieć dzieci. Irański narodzie, jestem ci winien syna.
  • Opis: audycja radiowa z 14 marca 1958, przed którą rozstał się z żoną Sorajją Esfandijari Bachtijari.
  • Źródło: Erich Schaake, Kobiety dyktatorów, tłum. Roman Niedballa, wyd. Videograf II, Katowice 2004, s. 106.

• Jeśli nie zdarzy się nic nieprzewidzianego, to obok Japonii Iran będzie już wkrótce jednym z dwóch wysoko rozwiniętych krajów Azji. Za pięć lat, a na pewno za dziesięć, dorównamy Wielkiej Brytanii. I to pod każdym względem.
  • Opis: w wywiadzie dla brytyjskiego „Guardiana” latem 1972.
  • Źródło: Kazimierz Kozub, Politycy z pierwszych stron gazet, wyd. Iskry, Warszawa 1976, s. 307.

• Mogła mi pani o tym powiedzieć wcześniej. Zrezygnowałem z papierosów, ale lubię zapach tytoniu, zapach dymu.
  • Opis: gdy Oriana Fallaci spytała, czy może zapalić papierosa.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 429.

• Nie zaprzeczam, że jestem samotny. Moja samotność jest głęboka. Król, kiedy nie musi zdawać sprawy przed nikim z tego, co mówi i co robi, nieuchronnie jest bardzo samotny. Ale nie jestem całkiem sam, ponieważ towarzyszy mi siła, której inni nie widzą. Moja siła mistyczna. A poza tym otrzymuję przesłania. Przesłania religijne. Jestem bardzo, bardzo religijny. Wierzę w Boga i zawsze powtarzałem, że gdyby Bóg nie istniał, trzeba by go było wymyślić. Och, bardzo żałuję tych nieszczęśników, którzy nie mają Boga. Nie można żyć bez Boga. Ja żyję z Bogiem odkąd skończyłem pięć lat. To jest od kiedy Bóg mi zesłał wizje.
  • Opis: w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w październiku 1973 w Teheranie.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 433.

• Nieświęty związek czerwonego i czarnego.
  • Opis: o opozycji przeciwko jego rządom złożonej z islamistów i komunistów.
  • Źródło: Jean des Cars, Reza II, ostatni szach w: Ostatnie dni dyktatorów, op. cit., s. 141.

• Nie, my Irańczycy, nie jesteśmy inni niż wy, Europejczycy. Jeśli nasze kobiety noszą chusty, także wy je nosicie. Chusty, które nakłada na was Kościół katolicki. Jeśli nasi mężczyźni mają kilka żon, także wy je macie. Żony nazywacie kochankami. I jeśli my wierzymy w wizje, wy wierzycie w dogmaty. Jeśli wy uważacie się za lepszych, my nie mamy kompleksów. Nigdy nie zapominamy, że wszystkiego, co macie, nauczyliśmy was trzy tysiące lat temu.
  • Opis: w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w październiku 1973 w Teheranie.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 453.

• Nie żenię się z panną Dibą z powodów politycznych ani biologicznych. Po prostu ją kocham. Wybrałem ją spośród dziesiątek kandydatek, ponieważ dostrzegłem w niej patriotkę, symbol nowoczesnej, silnej kobiety, która da mi upragnionego syna oraz roztropnie będzie funkcje cesarzowej.
  • Opis: o swej ostatniej żonie Farah Dibie.
  • Źródło: Jean des Cars, Reza II, ostatni szach w: Ostatnie dni dyktatorów, op. cit., s. 139.

• No cóż… Mogę jedynie powiedzieć, że kobiety, kiedy rządzą, są o wiele bardziej bezwzględne od mężczyzn. O wiele bardziej okrutne. O wiele bardziej spragnione krwi. Mam na myśli fakty, nie opinie. Kiedy macie władzę, jesteście bez serca. Proszę tylko pomyśleć o Katarzynie Medycejskiej, o Katarzynie Wielkiej, o Elżbiecie królowej Anglii. Nie mówiąc już o waszej Lukrecji Borgii i jej truciznach, intrygach. Jesteście intrygantkami, jesteście złe. Wszystkie.
  • Opis: w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w październiku 1973 w Teheranie.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 438.

• W szachu nie można widzieć tylko politycznego przywódcy swojego kraju. Jest on także przywódcą duchowym. Oczekuje się od niego nie tylko tego, że buduje dla swojego narodu mosty, drogi i tamy, ale musi także kierować duchem, myślami i sercem swojego ludu.
  • Źródło: Erich Schaake, Kobiety dyktatorów, op. cit., s. 91.

• Wolność myśli, wolność myśli! Demokracja, demokracja! Z pięcioletnimi dzieciakami, które organizują strajki i manifestacje na ulicach. Czy to jest demokracja? Czy to jest wolność?
  • Opis: w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w październiku 1973 w Teheranie.
  • Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 441.

O Mohammadzie Rezie Pahlawim

• Iran pod przewodnictwem szacha jest wyspą stabilności w jednym z najbardziej niespokojnych rejonów świata.
  • Autor: Jimmy Carter
  • Opis: w 1977.
  • Źródło: Oliver Stone's Untold History of the United States (2012), tłum. Anna Rajca, Mirosław Filipowicz, odcinek 8

• Jak więc mógł się czuć przeciętny spadkobierca Cyrusa, gdy w latach 50. XX w. Amerykanie na spółkę z Brytyjczykami zainstalowali w Teheranie króla marionetkę? Czuł się upokorzony, bo wiedział, że krajem rządzą obcy, bo nowa władza narzuciła mu siłą zachodnią kulturę i wymusiła wyrzeczenie się tej starej pod groźbą wyrzucenia poza nawias życia publicznego.
  • Autor: Łukasz Wójcik, Zjednoczeni upokorzeni „Polityka” nr 14 (3003), 1–7 kwietnia 2015, s. 61.

• Rządy USA udzielały poparcia krwawym dyktaturom Batisty, Somozów, Mobutu, Suharto, Pahlawiego… Miliony zabitych, miliardowe fortuny dyktatorów, grabież bogactw narodowych w przymierzu z ponadnarodowymi koncernami.
  • Autor: Ladislau Dowbor, w rozmowie z Alicją i Piotrem Pacewiczami, Szalony świat wymyka się z rąk, „Gazeta Wyborcza”, 11–12 sierpnia 2012.

• Te posągi monarchy i jego ojca, które jeszcze się uchowały, zostają obalone z okrzykami „Spadaj, psi pomiocie!”. Ludzie usuwają z banknotów głowę cesarza.
  • Autor: Christina Hoche, „L’Express”
  • Źródło: Jean des Cars, Reza II, ostatni szach w: Ostatnie dni dyktatorów, op. cit., s. 142.

• Żałosna istota. (…) Dlaczego Savak nie chce, abyśmy mówili o związkach szacha z Izraelem? Czyżby szach był Izraelczykiem? Czyżby szach był Żydem? Czyżbym, panie szachu, miał uznać cię za poganina i kazał wypędzić z kraju? Czyżbyś nie wiedział, że nadejdzie dzień, gdy twój lud powstanie, rozpocznie nowy rozdział historii, ciebie zaś opuszczą wszyscy przyjaciele?
  • Autor: Ruhollah Chomeini
  • Opis: Savak (SAWAK) – irańska tajna policja polityczna.
  • Źródło: Diane Ducret, Kobiety dyktatorów 2, tłum. Anna Maria Nowak, Wydawnictwo Znak, Kraków 2013, ISBN 9788324021628, s. 141.