Wespazjan Kochowski

Wespazjan Kochowski

Wespazjan Kochowski (1633–1700) – polski historyk i poeta epoki baroku, najbardziej typowy przedstawiciel filozofii i literatury sarmackiej.

• Barziej dbamy o włości, a niż o wolności;
  Słobody, nie swobody głowę nam mozolą,
  Niż złotą wolność, barziej samo złoto wolą.
  • Źródło: O wolności polskiej.

• Bóg człeka z gliny stworzył – piszą historyje –
  jakoż on nie rozmoknie, gdy ustawnie pije?
  • Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, wybór i oprac. Leszek Bubel, Zamek, Warszawa 1995, s. 148.

• Ciało domownik zły, wala się w błocie nieprawości, jako wieprz tyjąc młótem rozkoszy.
  • Źródło: Wespazjan Kochowski, Psalm II. w Psalmodya polska, Kraków 1859.

• Co to jest świat? Nic inszego jeno błaznów klatka!

• Cóż jest człowiek? Kawalec błota, syn gniewu, naczynie zelżywości, urodzony w plugastwie, żyjący w nędzy, mający umrzeć w ucisku.
  • Źródło: Wespazjan Kochowski, Psalm III. w Psalmodya polska, Kraków 1859.

• Często lód przezroczysty kałużę przykrywa,
  pod płaszczem nabożeństwa hypokrysis bywa.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, wybór i oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, Antyk, Kęty 1993, s. 189.
  • Zobacz też: hipokryzja, kałuża, lód, pobożność

• Często niewinne żony małżonkowie winią,
  Iże im rogi na łbie jak satyrom czynią.
  Lecz każdy niech swej spyta; wiem, tak mu odpowie:
  „Niech będzie róg, gdzie trzeba, nie będzie na głowie”.
  • Źródło: O kornutach za żonami

• Fortunę wiedz być płochą,
  dziś matką jutro może być macochą.

• I choroba, i doktor z jednej są nacyjej.
  Doktor Francuz i franca rodem ze Francyjej.
  Toć nie dziw, że się Nohel zna na tej chorobie,
  Gdyż się społem rodzili i ziomkami sobie.
  • Źródło: O Francuzie cyruliku

• Już tym rzeczom nazad się trudno wrócić znowu:
  młodości i czasowi, panieństwu i słowu.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, op. cit., s. 189.
  • Zobacz też: czas, młodość, panna, słowo

• Kto by chciał dobrze umrzeć, niech często umiera;
  kto nie być w piekle, niech tam za życia zaziera.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, op. cit., s. 189.
  • Zobacz też: piekło, śmierć

• Kunszt to natury w małych rzeczach pokazać misterstwo, a wewnętrzną cnotą nagradzać, komu z wierzchu barwy albo wzrostu ujęła.
  • Źródło: Wespazjan Kochowski, Psalm XIII. w Psalmodya polska, Kraków 1859.

• Lada komu powierzać zdrowia błąd niemały,
  Bo cyrulik niedoszły jest kat doskonały.

• Lękliwego śmierć bardziej goni.

• Prawa są polskie jako pajęczyna:
  pan się przebije, uwięźnie chudzina.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, op. cit., s. 189.
  • Zobacz też: pajęczyna, prawo

• Szczęście z nieszczęściem chodzi na przemiany
  jak wieniec różnymi ziołami przeplatany.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, op. cit., s. 189.
  • Zobacz też: nieszczęście, szczęście

• Te oczy płaczą, któremi gdy rzuci
  Łaskawie, żaden z grzesznych się nie smuci;
  Te oczy płaczą, któremi gdy kinie
  Na człeka, żaden na wiek i nie zginie.
  
  Te oczy płaczą, twarz łzami skrapiają,
  Które na Polskę łaskawie wzglądają,
  Te oczy płaczą Matki naszej drogi
  Dla napomnienia nam i dla przestrogi.
  • Opis: o Marii z Nazaretu
  • Źródło: Jacek Salij, Płaczące obrazy Matki Bożej w okresie konfrontacji z protestantyzmem, Collectanea Theologica 54/2, 41-49, bazhum.muzhp.pl

• Ten żyje – kto pije.

• Teraz dopiero postrzegam, że życie ludzkie nie jest żywotem, ale pojazdem do śmierci, i męczeństwem jednem, którego z nas ze samych przyczyna.
  • Źródło: Wespazjan Kochowski, Psalm XVII. w Psalmodya polska, Kraków 1859.

• W kościele bądź nabożny a pokorny w szkole,
  W polu bitny, w grze wesół, żartowny przy stole.
  • Źródło: Księga aforyzmów, myśli, zdań, uwag i sentencyi ze stu pisarzy polskich wybranych, oprac. Władysław Bełza, Księgarnia H. Altenberga, Lwów 1888, s. 18.

• Wolność nie miłość, nago nie zwycięża.

• Z dobrym [prawym] będziesz dobry.
  • Cum bono bonus eris. (łac.)
  • Źródło: Czesław Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 59.

• Zda się żyjąc, że przyrasta wieku, a codzień go znacznie ubywa; bo im dalej w lata idziemy, tem się coraz bliżej śmierci przymykamy.
  • Źródło: Wespazjan Kochowski, Psalm XVII, w Psalmodya polska, Kraków 1859.

O Wespazjanie Kochowskim

• Po przeczytaniu skierowanych do Matki Boskiej wierszy Kochowskiego odnosi się wrażenie, jakby Polacy uczynili łaskę Maryi, ogłaszając ją swoją królową.
  • Autor: Stefan Nieznanowski
  • Źródło: Janusz Tazbir, Szlachta i teologowie, Warszawa 1987.
  • Zobacz też: Polacy, sarmatyzm