Testament mój

Testament mój – wiersz Juliusza Słowackiego.

• Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei
  I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
  A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
  Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec!...
  • Zobacz też: oświata

Cytaty o wierszu

• Motyw przeanielenia u Czapskiego powraca raz po raz w rozmaitych uwikłaniach. W najbardziej może rozbudowanej postaci w eseju – wspomnieniu „It is our custom” z 1951 roku. Tu omawia Czapski przypadek „polskiej uczonej działaczki i patriotki, wychowanej we Wiedniu, w zaustriaczonej rodzinie, z matki Niemki. Wyznała mi kiedyś, że mając 12 lat przeczytała Testament Słowackiego. Od tej chwili – pamięta to doskonale – stała się Polką bezpowrotnie i na zawsze”. Główną atrakcją polskości – i to Czapski z wielkim naciskiem podkreśla – ma być właśnie stała obecność dążenia do przemiany duchowej. Drugi przypadek fatalnej siły wiersza Słowackiego staje się właściwie osnową wspomnianego szkicu. Amerykański przyjaciel Czapskiego, Arthur (którego rodzice przybyli z Polski, a on sam zna polski dość słabo), z uwagą i zachwytem czyta i tłumaczy utwór:
  I ten wiersz ostatni, który zna w Polsce każde dziecko
  lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna,
  aż was zjadaczy chleba w aniołów przerobi
  ... you, eaters of bread, as to raise you into – angels.
  Więc to jest wasza polska filozofia? – mówi Arthur – ona jest bardzo mistyczna. To wy nie musicie jej tracić nigdy. żaden inteligent nie ma prawa jej tracić.
  • Autorka: Maria Janion, Płacz generała – eseje o wojnie
  • Zobacz też: Juliusz Słowacki, Józef Czapski