Zofia Nałkowska

Zofia Nałkowska

Zofia Nałkowska (1884–1954) – polska pisarka, publicystka i dramatopisarka. Córka Wacława Nałkowskiego.

Dom kobiet

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Dom kobiet.

• Ale to trudno, co robić, nie narzekam, bo i co mi z tego przyjdzie, gdybym narzekała. Czy przez to się coś poprawi? Jeszcze Bogu dziękuję, że mam kąt rodzinny na starość, że dzieci moje zdrowe, że mi tu z wami dobrze…
  • Źródło: Pisma wybrane, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 643.

• Bo j e s t ta ciemność między człowiekiem a człowiekiem (…). Bo myśli s ą bezkarne, nie mają w twarzy człowieka żadnego kształtu, żadnego znaku. Myśl kończy się na mnie, myśl zaczyna się i kończy na mnie. (…) A moje myśli trwały. Mogłam ich nie mówić, mogłam je przytrzymywać zębami – to mogłam. Ale nie mogłam ich nie myśleć.
  • Źródło: Pisma wybrane, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 676.

• Dla prawdziwego szczęścia warto później trochę pocierpieć. (…) Tak, tak, za wszystko dobre w życiu trzeba drogo zapłacić! (…) Są kobiety, które wcale szczęścia nie zaznały i nawet nie mają czego wspominać.
  • Źródło: Pisma wybrane, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 75.

Dzienniki

• Dziwne, jakie złoża cierpienia czekają w człowieku całkiem gotowe, przeznaczone dla drugiego człowieka.
  • Źródło: t. 4. cz. 1, Czytelnik, Warszawa 1988, s. 217.

• Jedyną rzeczą, po jakiej poznaję swoje uczucie, jest cierpienie.
  • Źródło: t. 4. cz. 1, Czytelnik, Warszawa 1988, s. 229.

• Jestem kimś, kto musi żyć powoli. Widzę wtedy urok życia, doznaję go w całości.
  • Źródło: t. 4. cz. 1, Czytelnik, Warszawa 1988, s. 60.

• Moja miłość jest na całej przestrzeni mnie, na wszystkich szczeblach, jestem nią cała objęta, nie chcę zostawić dla siebie nic.
  • Źródło: t. 4. cz. 1, Czytelnik, Warszawa 1988, s. 354, 355.

• Pytanie, czy istnieje „nieśmiertelność duszy” jest niekonieczne, jest z dziedziny złego tekstu. Nieśmiertelność i nieskończoność już „w tym życiu” – ze wszystkimi udręczeniami i całym upojeniem tego doznania. Nieśmiertelność jest konsumowana podczas życia, jest całkowicie wyczerpana, do dna wypita. Myślę, że wszystko jest zawarte i dotrzymane w obrębie życia. Mam niechęć do nieśmiertelności jako wznowienia życia indywidualnego. Cała reżyseria nieśmiertelności – zmartwychwstanie, metempsychoza, życie wieczne – to jest wciąż ten niepotrzebny, zły akt czwarty dobrze zbudowanego, rozdzierającego dramatu życia. Grzech śmiertelny przeciw jedności czasu i miejsca.
  • Źródło: Warszawa 1972, s. ?
  • Zobacz też: nieśmiertelność

Granica

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Granica (powieść).

• Co dla jednych jest podłogą, dla drugich jest sufitem.

• Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my, jest się takim, jak miejsce, w którym się jest.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 2, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 219.

• Mężczyźni! Jakiś niższy gatunek ludzki, rodzaj zwierząt, które należy opanowywać, ujarzmiać, tresować, trzeba umieć.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 2, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 61.

Kobiety

• Czyżby naprawdę miłość niemożliwa była bez kochania?
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1976, s. 25.

• Nie cierpię: w delirium męki przeszłam tę granicę, poza którą wrażenia nie różniczkują się już na radość i ból, za którą noc nieszczęścia nie przeciwstawia się już dniowi.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1976, s. 69.
  • Zobacz też: wrażenie

• Poznawanie życia nie nauczyło mnie nic, nie doprowadziło do żadnej syntezy. Im więcej się o nim wie, tym trudniej sformułować uogólnienie. W życiu wszystko wzajemnie sobie przeczy. Nauka jest bardziej konsekwentna.
  • Źródło: Prószyński i S-ka, Warszawa 2010, s. 221.

Książę

(wyd. Czytelnik, Warszawa 1976)

• Zazdrość jest przejawem czysto biologicznej natury. W zawiści zaś jest coś, co poniża piękność duszy, wciąga ją w grę pasji małych i głupich.
  • Źródło: s. 9

• By służyć życiu, nie należy go kochać zbyt silnie.
  • Źródło: s. 12

• Jam już widziała tyle zła, które wypłynęło z dobra --takiego zła, z którym walczyć nie wolno – bo z niego daleko gdzieś – znowu wypłynie dobro…
  • Źródło: s. 12

• Jest to czarowny stosunek między mężczyzną i kobietą, którego nie psuje miłość. Jest w nim namiętność zakwefiona, nie stępiona tkliwością, nie osłabiona zbliżeniem, jest wrogość, nie dopuszczająca odkrywania stron słabych, wzajemne hiperbolizowanie się, prowadzące do szczytów patosu.
  • Źródło: s. 58

• – Nie można pojąć krzywdy, jeśli jej się samemu nie doznało.
  – Można – jeżeli się samemu krzywdziło.
  • Źródło: s. 70

• Wierność cenna jest tylko w takiej kobiecie, którą ona coś kosztuje.
  • Źródło: s. 14

Medaliony (1946)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Medaliony.

• Ludzie ludziom zgotowali ten los.
  • Opis: motto zbioru.

• W Niemczech, można powiedzieć, ludzie umieją coś zrobić – z niczego…
  • Źródło: Profesor Spanner

Narcyza

• Ból nie jest rzeczą trudną. Z oczami zamkniętymi cierpieć można, schować się przed groźnym światem głęboko w swoich ciemnościach. Ale sam mówiłeś mi kiedyś: należy mieć odwagę ponosić szczęście życia… Ach, jakże to cudnie powiedziałeś: mieć odwagę ponosić także i szczęście – kiedy idzie od przeznaczenia --
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 252.

• Było to tym gorsze według niej, że zamknięte w dziedzinie spekulacji, w obrębie projektu. Rzecz dokonana miałaby wytłumaczenie w wielkiej komplikacji powodujących ją okoliczności i przyczyn. Rzecz pomyślana nie ma złagodzeń, jest prosta i niewątpliwa.
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 114.

• Człowiek żyje jeden obok drugiego lata całe i nie wie o nim nic. Żyje między najbliższymi jak w ciemności. Zaledwie siebie zna – i to źle, źle siebie sądzi. Jakże może sądzić innych? Co można naprawdę wiedzieć o ludziach z ich czynów, z ich słów – kiedy nie wiadome są myśli? (…) Siedzisz tu, (…), naprzeciwko mnie – i tak się patrzymy na siebie. Gdybym sądziła po czynach, (…), po twojej dobroci – mogłabym myśleć, że mnie kochasz, prawda? Że nie pamiętasz mi nic…
  (…)
  Tak, trudno jest wiedzieć coś o drugim człowieku.
  • Źródło: Pisma wybrane, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 646, 647, 660.

• Dla mnie niedostępne są takie etyczne subtelności jak zbrodnie myślane… Jedynym możliwym sprawdzianem jest czyn, tylko czyn leży w obrębie odpowiedzialności ludzkiej --
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 75.

• Jest w tym właśnie jakieś obrzydliwe tchórzostwo czekać tak na tę śmierć, jak zwierzę, póki sama nie przyjdzie. Jest małoduszność w takim bezwarunkowym godzeniu się na życie.
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 104.

• Nie jestem kobieta wyzwolona, nie jestem nawet wyzwalająca się kobieta. Boję się wolności dla siebie jak opuszczenia i śmierci. Boję się jej jak nieskończoności. Właśnie chcę oddana być w niewolę i móc w niewolę brać. Chcę pętać sobą – i chodzić w cudzym zaczarowaniu.
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 134.

• Nie jest jeden człowiek. Jest szereg kawałków czasu, nawleczonych na nitkę jednej pamięci.
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 291.

• Wolność nie jest rzeczą zupełną, rzeczą doskonałą. Jest wyzwoleniem się z pewnych stosunków do spraw świata, jest tendencją do znalezienia się na zewnątrz cudownych zawiłości życia, organicznych powiązań. Prawdą życia jest powrót, jest niewola w zamęcie potęg ziemi i nieba, niewola, zamykająca w sobie panowanie. Człowiek wolny jest ten, który nie pozostaje do życia w żadnym stosunku. Człowiek wolny nie może władać.
  • Źródło: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976, s. 280.

Niedobra miłość

• Człowiek robi się podobny do swojego losu.

• Kobieta niekochana, kobieta zaniedbywana dla innej – może być z natury pełna życia, radosna, urocza, stworzona do tryumfów i panowania. Jednak ta rola ją zmieni, przeistoczy do gruntu, uczyni zależną i niepewną, da jej poczucie niższości wobec tamtej drugiej, poczucie upośledzenia, da jej wreszcie niepokój i zakłopotanie wobec każdego.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1979, s. 114.

• Między charakterami ludzi nie ma nic. W miejscu, gdzie kończy się nasza dusza, zaraz zaczyna się inna. Nasza złość przylega ściśle do cudzej dobroci, kurczy się od jej wielkości albo ją sobą pomniejsza i ogranicza. Nasza pycha mierzy się cudzym poniżeniem i jest przez nie ciasno zewsząd opasana. Pożądanie władzy i szczęścia rozrasta się wcale nie w próżni, ale każdym swym nasyceniem sięga w głąb cudzej krzywdy.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1979, s. 9.

• Mnie się wydaje, że człowiek rodzi się każdy możliwy. Właśnie tak muszę to powiedzieć: każdy możliwy. Wszystko z nim może być – najbardziej odmienne, najbardziej mu zaprzeczające, najdalsze.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1979, s. 8.

Romans Teresy Hennert (1923)

• Alboż nie jesteśmy wolni? Niepodległość – a jest już, jest. Są i granice. Mamy wszystko to, co jest gdzie indziej, czegośmy innym tak zazdrościli. Jest łapownictwo rodzime, prywata, protekcja, rządy motłochu, wielkie afery, wielkie majątki, interes, interes przede wszystkim.
  • Postać: porucznik Gondziłł
  • Źródło: wyd. Zielona Sowa, Kraków 2005, s. 84.
  • Zobacz też: II Rzeczpospolita, niepodległość

• Człowiek chciałby się kończyć na swej skórze – ale się nie kończy.
  • Źródło: Pisma wybrane, t. 1, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 192.

• Tańczyć – jest to właściwie: iść nigdzie.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 1, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 197.

• W formule: Bóg i Ojczyzna – zawiera się więc antynomia i bluźnierstwo. Bóg jest tym, co ludzi w najwyższych ich tęsknotach godzi i jednoczy, ojczyzna tym, co według najwyższych haseł – dzieli. Ojczyzna przywraca politeizm: każda armia do swego Boga modli się o zwycięstwo.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 1, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 236.
  • Zobacz też: politeizm

Węzły życia

• Największym urokiem świata jest urok drugiego człowieka.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 2, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 545.

• Z dawna ustalonym porządkiem świata ludzie w stodole byli inni niż we dworze. Tu nocowali żołnierze, robotnicy i chłopi, tam mieścili się tylko państwo. Inne też były tutejsze rozmowy i milczenia. W przeciwieństwie do tamtych – tutaj nie bardzo dziwiono się wojnie. U pani Targańcowej wojna była rzeczą niepojętą, nieoczekiwaną, zwalającą się niespodziewanie klęską, niszczącą życie – uporządkowane, równe, szczęśliwe. W stodole klęską było samo życie, klęską trwającą od nieprzejrzanych lat. Wojna nie budziła zdziwienia. Była dalszym ciągiem, naturalnym następstwem tego, co się działo z ludźmi, co wyznaczało ich losy.
  • Źródło: Pisma wybrane t. 2, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 703.

Węże i róże

• Każda miłość ma chwile martwe, ale wówczas powinno się nad nią czuwać.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1977, s. 192.

• Myśli mają melodię i mają kształt. Można być artystą wiedzy, estetą matematyki, wyznawcą piękna intelektualnego, można zachwycać się właśnie wytwornością nauki (…) Są karty u Kanta i u Schopenhauera, przed którymi staje się z bijącym sercem. Zupełnie, jak przed wielkim jakimś dziwem natury. To jest upajające, jak widok krateru wulkanicznego, albo jak widok morza. --Głębia tego, co pomyśleć może – człowiek.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1977, s. 141.

• Należy unikać brania gotowej piękności prosto z życia. Model nie powinien sam przez się być doskonałym dziełem sztuki, ale zaledwie okazją do samodzielnego poszukiwania piękności.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1977, s. 227.

• Nie lubi się ludzi, którym wyrządziło się krzywdę. Ma się żal do nich, że byli przyczyną tego, co nas zawstydza, chociaż w istocie byli tylko pretekstem.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1977, s. 50.

• Nie to jest mi ważne, co ktoś dany uczuwa kryjomo względem mnie – ale co chce, abym ja sądziła, że czuje. Pierwsze bowiem jest od niego niezależne, drugie zaś określa jego stosunek do mnie świadomy, chciany, rozumowy – i pociąga za sobą odpowiedzialność. Życiową prawdą stosunków międzyludzkich jest ich strona oficjalna, ich pozór, ich właśnie – forma.
  • Źródło: Czytelnik, Warszawa 1977, s. 189.

Inne

• (…) przy ograniczeniu ścisłym zakresu wrażeń, życie wewnętrzne rozrasta się jak jemioła.
  • Źródło: Agenor albo starość przykładna, [w:] Pisma wybrane t. 1, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 270.
  • Zobacz też: wrażenie

• Religia nie powinna zawierać się w formułkach, a w duszy.
  • Źródło: Rówieśnice, Warszawa 1981, wyd. Czytelnik.

• Słusznie jest gdzieś tam powiedziane, że estetyczna twórczość kobiety wyraża zawsze tylko niedobór uczuciowy.
  • Źródło: Róża Palatynu, [w:] Opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1984, s. 174, 175.

• Wojna – jest rzecz barbarzyńska. Już sama myśl o ogromie książek po bibliotekach świata, że ich nigdy nie przeczyta w jedno życie jeden człowiek, może pragnącego wiedzy wszystkiej doprowadzić do samobójstwa. A teraz wiadomo tylko, że najbogatsze biblioteki mogą być zrabowane, mogą spłonąć, że druki jedyne i bez ceny, jakieś manuskrypty bezpowrotne – nie odczytane, nie skopiowane – mogą przepadnąć.
  • Źródło: Tajemnice krwi, [w:] Opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1984, s. 233.

• Wystarczy zwrócić uwagę na człowieka, by stał się pociągający i na swój sposób piękny.
  • Źródło: Niecierpliwi, [w:] Pisma wybrane t. 2, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 367.

• Za zadanie wzięłam sobie obalić ten przesąd niemądry, że kobieta, co skończyła uniwersytet, przestaje być kobietą.
  • Źródło: Noc podniebna, [w:] Opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1984, s. 152.

• Zło wojny wydaje się rzeczą niewątpliwą, rzeczą zbyt oczywistą, by należało podejmować trud przekonywania o tym innych. (…) A przecież obrońcy pokoju zmuszeni są wciąż do poszukiwania nowych środków perswazji, do przytaczania nowych dowodów, zobowiązani do największej czujności wobec klas panujących mijającego ustroju, którym do przetrwania wojna jest potrzebna.
  • Źródło: O pokoju, „Życie Literackie” nr 1, 4 lutego 1951, s. 2.
  • Zobacz też: wojna, pokój

O Zofii Nałkowskiej

• (…) była fenomenem jedynym, nie tylko w literaturze polskiej, ale i w polskim życiu kulturalnym. Żadna z polskich sławnych kobiet nie łączyła w sobie tylu najwyższych darów talentu i urody, triumfów, zaszczytnych stanowisk literackich, jak powołanie jej do Akademii Literatury, stanowisk politycznych, jak wybór do Sejmu.
  • Autor: Jerzy Zawieyski
  • Źródło: Sławomir Koper, Kobiety władzy PRL, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2012, ISBN 9788377000373, s. 88.

• (…) dobra pisarka
  • Autor: Stefan Kisielewski, Abecadło Kisiela