Juliusz Cezar

Gajusz Juliusz Cezar (łac. Gaius Iulius Caesar; 100–44 p.n.e.) – rzymski wódz, polityk i pisarz.

O wojnie galijskiej

(łac. De bello Gallico)

Galia jako całość dzieli się na trzy części.
- Gallia est omnis divisa in partes tres. (łac.)
- Źródło: I, 1
- Zobacz też: pierwsze zdania dzieł literackich

Łatwiej można znaleźć takich, którzy dobrowolnie narażą się na śmierć, niż takich, którzy cierpliwie zniosą niedolę.
- Qui se ultro morti offerant facilius reperiuntur quam qui dolorem patienter ferant. (łac.)
- Opis: o Galach.
- Źródło: VII, 77

Łotrostw, które uprawiają poza granicami państwa, nie poczytują za hańbę, przeciwnie, chwalą się, że czynią to dla ćwiczenia i zahartowania młodzieży.
- Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cuiusque civitatis fiunt, atque ea iuventutis exercendae ac desidiae minuendae causa fieri praedicant. (łac.)
- Opis: o Germanach.
- Źródło: VI, 23

Wszystko to, co jest poza ludzkim zasięgiem, o wiele gwałtowniej wznieca niepokój w sercach ludzi.
- Omnia enim plerumque quae absunt vehementius hominum mentes perturbant. (łac.)
- Źródło: VII, 84

Ze wszystkich plemion [galijskich] Belgowie są najdzielniejsi, ponieważ pozostają całkowicie poza kulturą i cywilizacją prowincji [rzymskiej], a kupcy bardzo rzadko przejeżdżają do ich kraju i nie przywożą tam towarów, które osłabiają odwagę; ponadto graniczą z Germanami, którzy mieszkają za Renem, i prowadzą z nimi nieustanną wojnę.
- Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent inportant, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. (łac.)
- Źródło: I, 1

(łac. Commentarii rerum gestarum belli civilis)

Na wojnie wielkie wydarzenia mają przyczynę w błahych powodach.
- Sed fortuna, quae plurimum potest cum in reliquis rebus tum praecipue in bello, parvis momentis magnas rerum commutationes efficit; ut tum accidit. (łac.)
- Źródło: III, 68
- Zobacz też: wojna

Powszechna wada natury powoduje, że to, co niewidziane i nieznane, bierzemy za szczególnie przerażające.
- Communi fit vitio naturae, ut invistatis atque incognitis magis confidamus vehementiusque exterreamur. (łac.)
- Źródło: II, 4

Wierzymy chętnie w to, czego pragniemy i spodziewamy się, że nasze uczucia podzielają inni.
- Quae volumus, ea credimus libenter, at quae sentimus ipsi, reliquos sentire speramus. (łac.)
- Źródło: II, 27

Czyż nie wydaje się wam, że mam powód do płaczu, jeżeli Aleksander będąc w moim wieku panował już nad tylu ludami, a ja nie dokonałem jeszcze ani jednego sławnego czynu?
- Źródło: Plutarch, Cezar, 11
- Zobacz też: Aleksander Wielki

Mam cię, Afryko!
- Teneo te, Africa. (łac.)
- Opis: gdy przewrócił się na oczach swoich żołnierzy, schodząc ze statku u brzegu Afryki.
- Źródło: Swetoniusz, Boski Juliusz [w:] Żywoty cezarów, I, 59

Moja żona musi być wolna nawet od cienia podejrzeń.
- Quoniam meos tam suspicione quam crimine iudico carere oportere. (łac.)
- Opis: w ten sposób Juliusz Cezar usprawiedliwiał oddalenie swej żony, Pompei.
- Źródło: Swetoniusz, Boski Juliusz [w:] Żywoty cezarów, I, 74

Nie boję się wcale tych grubych i długowłosych ludzi. Boję się raczej tych innych, bladych i wysmukłych.
- Opis: o spiskujących przeciw niemu Kasjuszu i Brutusie.
- Źródło: Plutarch, Cezar, 62

To przemoc!
- Ista quidem vis est! (łac.)
- Opis: najprawdopodobniej ostatnie słowa wypowiedziane przez Cezara przed śmiercią.
- Źródło: Aleksander Krawczuk, Gajusz Juliusz Cezar

Wieziesz Cezara i jego losy.
- Caesarem vehis, Caesarisque fortunam (łac.)
- Opis: do kapitana statku podczas burzy.
- Źródło: Plutarch, Cezar, 38

Wolałbym być pierwszym tutaj niż drugim w Rzymie.
- Opis: o niewielkim miasteczku alpejskim.
- Źródło: Plutarch, Cezar, 11

Zdradę kocham, zdrajców nienawidzę.
- Źródło: Plutarch, Romulus, 17
- Zobacz też: zdrada

I ty, Brutusie, przeciw mnie?
- Καὶ σύ, τέκνον; (gr.)
- Opis: słowa oryginalnie zapisane po grecku, dosłownie „I ty, synu?”, rozpowszechnione w wersji łacińskiej Et tu Brute contra me.
- Źródło: Swetoniusz, Boski Juliusz [w:] Żywoty cezarów, I, 82

Kości zostały rzucone.
- Alea iacta est. (łac.)
- Opis: wiersz Menandra, rzekomo powtórzony przez Cezara podczas przekraczaniu Rubikonu.
- Źródło: Czesław Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 18.

Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem.
- Veni, vidi, vici. (łac.)
- Opis: o swoim błyskawicznym zwycięstwie nad królem Pontu Farnakesem II 47 p.n.e. w bitwie pod Zelą.
- Źródło: Swetoniusz, Boski Juliusz [w:] Żywoty cezarów, I, 37

Cezar miał zamazaną hipotekę i, gdyby to zależało od pana profesora Gąsowskiego, nieśmiertelność pozbawiłaby go prawa korzystania z niezmiernej chwały.
- Autor: Kornel Makuszyński, Szatan z siódmej klasy, Nasza Księgarnia, Warszawa 1989, s. 5–6.

Cóż mi przyniosła ta zmiana pana, oprócz radości ze sprawiedliwego końca tyrana?
- Quid mihi attulerit ista domini mutatio praeter laetitiam quam oculis cepi iusto interitu tyranni? (łac.)
- Autor: Cyceron, Listy do Attyka, XIV, 14, 4
- Opis: o śmierci Juliusza Cezara.

„Kości zostały rzucone”, powiedział podobno Cezar, rozwodząc się z chudą żoną.
- Autor: Marcin Wroński, Haiti, WAB, Warszawa 2014, s. 154.

Niestety, na przestrzeni dziejów ludzie, którzy rozpętali i wygrali wiele wojen, byli zawsze czczeni jako „wielcy”. Z tych powodów nigdy nie byłem wielkim fanem bohaterów historycznych, takich jak Napoleon, Fryderyk Wielki, Aleksander czy Juliusz Cezar.
- Autor: Bernhard Grzimek, Auf den Mensch gekommen, Erfahrungen mit Leuten, Monachium 1977, s. 425.

Schowajcie żony, łysy idzie.
- Urbani servate uxores moechum calvum adducimus. (łac.)
- Opis: prześmiewcza piosenka żołnierzy w czasie tryumfalnej procesji na forum przed nadejściem Cezara. Dosłownie: Obywatele, chowajcie żony, wiedziemy zbereźnego łyska.
- Źródło: Swetoniusz, Żywoty cezarów, cytat za: José María López Ruiz, Tyrani i zbrodniarze. Najwięksi nikczemnicy w dziejach świata, tłum. Agata Ciastek, Bellona, Warszawa 2006, s. 51.