Zbigniew Gluza

Zbigniew Grzegorz Gluza (ur. 1955) – polski dziennikarz, redaktor i wydawca, twórca Ośrodka Karta, działacz opozycji w okresie PRL.

• Sobibór. Miejsce, którego nie ma. Przestrzeń, której zarys odtwarzać można ledwie ze śladów. Tu wiele tysiącom ludzi przyszło ostatni raz patrzeć na świat – nie wiadomo, ile dokładnie było tych tysięcy. To Miejsce Pamięci ustanowione tam, gdzie zostały tylko prochy. A zarazem obszar pamięci tworzony ze strzępów wspomnień małej grupy wybrańców, którzy ocaleli. Przedstawiamy opowieść o niemieckim obozie zagłady na wschodnich krańcach Lubelszczyzny, gdzie wielkie cmentarzysko porósł ogromny, „fikcyjny” las. Tym zasadzonym lasem, jak maską, Niemcy zasłonili powierzchnię katowni.
  • Źródło: Przedmowa (styczeń 2010) w: Sobibór z serii Żydzi polscy, Ośrodek Karta Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2010, ISBN 9788361283218, s. 5.
  • Zobacz też: Sobibor

• W Sobiborze mordowano ludzi od kwietnia 1942 do października 1943. Szacuje się, iż w ciągu półtora roku Niemcy doprowadzili tu do zagłady co najmniej 250 tysięcy Żydów. Ale szacunki są niepewne. Można by sądzić, że ten rodzaj nieścisłości będzie trudny do zniesienia dla współczesnych. Jest inaczej. Marek Bem działa w osamotnieniu, a jego placówka nie staje się miejscem międzynarodowego współdziałania, pozostając polem lokalnej walki o przetrwanie. Nie dziwi jego smutek, gdy 1 listopada zastaje na „swym” cmentarzysku – cztery znicze. Sobibór bez skoordynowanego wysiłku stanie się jeszcze bardziej „nierzeczywisty”. Auschwitz stanowi wyrazistszy symbol nie tylko dlatego, że zgładzono tam więcej ludzi; samo miejsce pozostaje realne: widzi się dawny obóz eksterminacji, a nie – las. Śmierć masowa w Sobiborze nie jest mniej ważna, ale zdecydowanie słabiej może oddziaływać na wyobraźnię współczesnych. Stąd wniosek, że Sobibór to poważny wspólny obowiązek. Pewnie dziś większy niż Auschwitz, skoro tam nie sposób wyobrazić sobie „czterech zniczy"…
  • Źródło: Przedmowa (styczeń 2010) w: Sobibór z serii Żydzi polscy, op. cit., s. 5–6.