Terencjusz

Publius Terentius Afer,

anonimowy portret z IX w. n.e.

Terencjusz (Publius Terentius Afer; ok. 195–ok.159 p.n.e.) – rzymski komediopisarz.

Bracia (165 p.n.e.)

(łac. Adelphi)

• Gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo.
  • Si duo faciunt idem, non est idem. (łac.)
  • Źródło: V, 3, 37

• Wilk w bajce!
  • Lupus in fabula! (łac.)
  • Opis: pol. odpowiednik: O wilku mowa!
  • Źródło: 537

Andria

• Kłótnie kochanków umacniają ich miłość.
  • Amantium irae amoris integratio est. (łac.)
  • Źródło: 555

• Powiedziano, wykonano.
  • Dictum, factum.
  • Źródło: 2, 3, 7; także Samodręk, 5, 1, 31

• Ustępliwość przysparza przyjaciół, prawda nienawiść rodzi.
  • Inne tłumaczenia: Schlebianie przysparza przyjaciół, prawda wrogów. / Prawda rodzi nienawiść, ustępliwość przyjaciół.
  • Obsequium amicos, veritas odium parit. (łac.)
  • Źródło: 68
  • Zobacz też: prawda

Eunuch

• Wszechświat, wieczność trzech dni!
  • Heu! universum triduum! (łac.)
  • Znaczenie: Niestety! Całe trzy dni oczekiwania!
  • Źródło: II, I, 17

• Znam naturę kobiet: kiedy chcesz, odmawiają, kiedy nie chcesz, pragną.
  • Novi ingenium mulierum: nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro (łac.)
  • Źródło: 812

Heauton timorumenos

• Bo to rzeczy są takie, jak duch, co je miewa:
  Kto ich zażywać umie, temu dobre; kto zaś
  Źle ich użyje, temu na złe się obrócą.
  • Źródło: I, 3, 21

• Człowiekiem jestem; nic, co ludzkie, nie jest mi obce.
  • Homo sum; humani nil a me alienum puto. (łac.)
  • Źródło: I, I, 25

• Trzeba się zająć serio robotą.
  • Ad rastros seriores redit.
  • Źródło: 51, 58

Phormio

• Ile ludzi, tyle zdań.
  • Quot homines tot sententiae: suo' quoique mos. (łac.)
  • Źródło: 454

• Kto pierwszy, ten lepszy.
  • Potior est, qui prior est. (łac.)
  • Źródło: II, 3

• Nie rób tego, co już jest zrobione.
  • Actum ne agas. (łac.)
  • Źródło: II, III, 72

• Silnym los pomaga.
  • Fortis fortuna adiuvat. (łac.)
  • Inne tłumaczenia: Dzielnych los wspomaga. / Szczęście sprzyja silnym. / Śmiałym los sprzyja.
  • Parafraza: Do odważnych świat należy.
  • Źródło: 203

Inne

• I książki mają swe losy.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, Antyk, Kęty 1993, ISBN 8386482001, s. 327.
  • Zobacz też: książka

• Jam Dawus, a nie Edyp.
  • Davus sum, non Oedipus. (łac.)
  • Znaczenie: jestem prostym człowiekiem, nie umiem rozwiązywać zagadek.
  • Źródło: Dziewczyna z Andros, 1, 2, 23

• Kto połknął żerdź, będzie spał na stojąco.

• Łatwo wszyscy, gdy jesteśmy zdrowi, dajemy dobre rady chorym.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 327.
  • Zobacz też: choroba, zdrowie

• Nic nie może być gorszego od złych języków.

• Szczyt prawa jest często szczytem zła.
  • Ius summum saepe summast malitia. (łac.)
  • Źródło: Heauton Timorumenos, 796

• Wady będą, dopóki będą ludzie.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 327.

• Zakochani są jak szaleńcy.
  • Amantes amentes. (łac.)
  • Wariant: Zakochani z rozumu obrani.
    • Źródło: Myślę, więc jestem…, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 327.
  • Zobacz też: miłość

• Ze wszystkich moich przyjaciół jestem jedynym, jaki mi pozostał.
  • Zobacz też: przyjaźń

• Zrozumieć – przebaczyć.
  • Cognoscere ignoscere. (łac.)
  • Źródło: Samodręk, 218

• Życie ludzkie jest jak gra w kości. Jeśli nam się nie dostała do rąk ta kość, którą chcemy, trzeba się starać jak najlepiej wyzyskać tę, która nam była przez los sądzona.
  • Źródło: Myślę, więc jestem…, oprac. Czesława i Joachim Glenskowie, op.  cit., s. 327.