Stanisław Staszic

Stanisław Staszic (1755–1826) – polski duchowny katolicki, działacz oświeceniowy, uczony, filozof i pisarz polityczny.

Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego (1787)

(Wydawn. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1952)

Pierwszym obowiązkiem człowieka jest pracować.
Tylko przez pracę staje się obywatelem użytecznym.

Tylko w złych rządach, tylko w tych krajach, gdzie próżniacy mają obronę i trzymają pierwszeństwo bezrządne, tylko tam żydzi obfitują, gnieżdżą się i mnożą.

Tylkoć też tyle mojego, co przepiję – oto hasło rolnika polskiego.
- Zobacz też: chłopi w Polsce

Paść może i Naród wielki; zniszczeć nie może, tylko nikczemny!
- Źródło: O ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i równin Polski (1815), zakończenie Rozprawy I

Równość, wolność i własność są najpotrzebniejszym i najprostszym wnioskiem z praw człowieka.
- Źródło: Bolesław Limanowski, Historja ruchu społecznego w drugiej połowie XVIII stulecia, Księgarnia Polska, 1888, s. 330.

Talent jest jak kawałek szlachetnego, ale surowego metalu: dopiero pilna praca go obrobi i wartość mu wielką nada.

Umiejętności dopotąd są jeszcze próżnym wynalazkiem, może czczym tylko rozumu wywodem, albo próżniactwa zabawą, dopokąd nie są zastosowane do użytku narodów. I uczeni potąd nie odpowiadają swemu powołaniu, swemu w towarzystwach ludzkich przeznaczeniu, dopokąd ich umiejętność nie nadaje fabrykom i rękodziełom oświecenia, ułatwienia kierunku postępu.
- Opis: motto zamieszczone w Małej Auli Politechniki Warszawskiej.
- Źródło: Pisma filozoficzne i społeczne, Warszawa 1954, PWN, s. 281

Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie.
- Autor: Jan Zamoyski, z aktu fundacyjnego Akademii Zamojskiej, 1600. Pierwotny cytat przez Staszica jedynie sparafrazowany w Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego, 1787. Mylnie przypisywany też Andrzejowi Fryczowi Modrzewskiemu.
- Zobacz też: młodzież, wychowanie