Shōgun

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów

Shōgun – powieść przygodowa i historical fiction autorstwa Jamesa Clavella, 1975 roku; tłumaczenie – Andrzej i Małgorzata Grabowscy.

Księga pierwsza[edytuj]

  • Cóż znaczy ból dla mężczyzny?
  • Człowieczy los jest jedynie człowieczym losem, a życie jedynie złudą.
  • Czyż człowiek nie jest tylko kwiatem uniesionym przez wiatr i jedynie góry, morze, gwiazdy i ta Kraina Bogów są wieczne i rzeczywiste?
    • Postać: Mura, naczelnik wioski
  • Jego oczy
    Były samym dnem
    Piekieł…
    Czystą udręką,
    Jasno wypowiedzianą.

    Jeżeli dopuścisz
    Ich zgrozę do siebie,
    Staniesz się jak one,
    W przepastnej otchłani,
    Niewypowiedzianej.
    • Opis: gra wierszy Omiego i Yabu
  • Mężczyźni to takie duże dzieci, pomyślała. Tacy pełni niemądrej dumy.
    • Postać: Kiku, kurtyzana
  • Miarą człowieka jest ukrywanie cierpień.
  • Piękności
    Nie ujmuje
    Spadanie
    Na wietrze.
    • Opis: haiku Yabu
  • Wieś zawsze będzie wsią, bo pola ryżowe są żyzne, a morze zasobne, i taka jest ostatnia z prawd.
    • Postać: Mura, naczelnik wioski

Księga druga[edytuj]

  • A potem usłyszał głos Hiro-matsu i pierwszą część hasła:
    – Jeżeli Prawda jest odsłonięta, po co medytować?
    – A Jeżeli Prawda jest ukryta? – odparł Toranaga.
    – Jest odsłonięta – rzekł, tak jak należało, Hiro-matsu. Cytat ów pochodził ze starożytnego tantrystycznego buddyjskiego nauczyciela Sarahy.
  • Chiny są tak ogromne, że prawie jak cały świat.
    • Postać: Mariko
  • Czasem i w gnoju można znaleźć przyjaciół.
    • Postać: Hiro-matsu
  • Honor samuraja jest z pewnością ważniejszy od światka papieru.
  • Mamy takie powiedzenie, że czasu nie mierzy się jedną miarą, że czas może być jak mróz, albo jak błyskawica, jak łza, jak oblężenie, burza, zachód słońca, a nawet jak kamień.
    • Postać: Mariko
    • Zobacz też: czas
  • Dawno temu odkrył, że niezakłócony sen może dostarczyć odpowiedzi na wiele zagadek, a jeżeli nie dostarczał, czyż było to aż takie ważne? Czyż życie nie jest tylko kroplą rosy w kropli rosy?
  • Jakie piękne jest życie i jakie smutne! Jak ulotne, bez przeszłości i przyszłości, zamknięte w bezgranicznym teraz!
  • Postać: Toranaga
  • – Jeżeli chodzi o bunt, przeciwko władcy, to nie ma żadnych „okoliczności łagodzących”.
    – Chyba że się zwycięży.
    • Postacie: Toranaga i Blackthorne
    • Zobacz też: bunt
  • Matko Boska, ochroń mnie przed złymi kapłanami.
    • Postać: Blackthorne
  • Mądry człowiek jest przygotowany na zdradę.
    • Postać: Toranaga
    • Zobacz też: zdrada
  • (…) o tak, pory narodzin i śmierci są piękne.
    • Opis: Mariko o jesieni i wiośnie.
  • Pieniądze to plugastwo, zabawka dla kobiet albo dobre dla tych zafajdanych kupców.
  • Posłuchaj, Inegles, częściowo odpłacę ci się za to pewną radą: zawsze pamiętaj, że Japońce mają po sześć twarzy i trzy serca. Powiadają, że jedno serce, fałszywe, do pokazywania światu, ma człowiek w ustach, drugie w piersi, które okazuje starannie dobranym przyjaciołom i rodzinie, oraz trzecie, prawdziwe, rzeczywiste, tajemne serce, które zna tylko on sam, ukryte Bóg wie gdzie. Japończycy są niewiarygodnie zdradliwie, niewybaczalnie perfidni.
    • Postać: Rodrigues
  • Schwytany samuraj przestaje być samurajem.
  • Śmierć unosi się w naszym powietrzu, jest obecna w morzu i ziemi.
  • Tak w czasie wojny, jak i w czasie pokoju, porządny wróg może się okazać cenniejszy od porządnego sojusznika.
  • Wróg jest wobec ciebie najbardziej uprzejmy wówczas, gdy zamyślał bądź już zaplanował twoją zgubę.
    • Postać: Yabu
    • Zobacz też: wróg

Księga trzecia[edytuj]

  • A samuraje nie wojują z kobietami, chyba że one wojują z nimi.
    • Postać: Mariko
    • Zobacz też: samuraj
  • Ale mimo to zdarza się, że potrzebujemy tej chłodnej, okrutnej, złośliwej, przebiegłej, praktycznej mądrości kobiet. Są o wiele sprytniejsze od nas, nie?
    • Postać: Hiro-matsu
  • Gdybym mogła słów użyć
    Niczym spadłych liści,
    Jakież ognisko
    Powstałoby z moich wierszy!
  • Jakąż dziecinadą jest mówienie na głos tego, co się myśli.
    • Postać: Fujiko
  • – Jakże nieogarnione jest życie – powiedział uszczęśliwiony. – Niemal słyszę deszcz, który czeka na swoje narodziny.
    • Postać: Toranaga
  • Kąpiel to dar dany nam przez Boga albo bogów, boska rozkosz, z której należy się cieszyć i jako taką ją traktować.
    • Postać: Mariko
  • Kwestie boskie pozostaw Bogu, karma to karma. Dziś jesteś tutaj, opływasz w zaszczyty i ci się szczęści. Popatrz na zachodzące słońce, czyż nie jest piękne? Ono jest. A jutra nie ma. Jest tylko obecna chwila. Popatrz proszę. Ten zachód słońca jest taki piękny i już nigdy się nie powtórzy, już nie, nigdy w całej wieczności. Pogrąż się w nim, połącz w jedno z naturą i nie przejmuj się karmą, swoją, moją ani tej wioski.
    • Opis: Mariko do Blackthorne’a
  • Mężczyzna nigdy nie przeprasza, nawet jeżeli się pomyli.
  • Niebo
    Spieczone przez słońce
    Płacze
    Życiodajnymi łzami.

    Ale las
    Zraniony przez wiatr
    Płacze
    Martwymi liśćmi.
    • Opis: gra wierszy Toranagi i Mariko
    • Zobacz też: las, niebo
  • Nieruchome ostrze mierzyło w serce. Słyszał już tylko własne życie, coraz silniej i silniej, aż wreszcie nie mógł już wsłuchiwać się w nie dłużej. Jego dusza łaknęła wieczystej ciszy.
    • Opis: próba samobójcza Blackthorne’a
  • Oboje dali się nieść słodkiej melancholii, połączeni prostotą pojedynczej łzy, radzi z panującej ciszy, dzieląc uczucie pokory i wiedząc, że dar zwrócono w stanie nieskalanym.
  • Tajemnicę można zachować jedynie wtedy, gdy jest się samemu i powierza ją szeptem pustej studni w samo południe.
  • Umierać tak bez powodu to dowód słabości charakteru. Albo trafniej: głupoty.
    • Postać: Blackthorne
    • Zobacz też: śmierć
  • Życie i śmierć są tym samym… karmę pozostaw karmie.

Księga czwarta[edytuj]

  • – Jakże Omi-san może wiedzieć, co Żelazna Pięść powiedział prywatnie swojej konkubinie? – spytał. – Nie mamy w jego domu szpiegów.
    – Już mamy, wielmożny panie.
    • Postacie: Yabu i Mizuno
  • My, kobiety, potrzebujemy boga, Wielki Panie, żeby pomagał nam radzić sobie z mężczyznami.
    • Postać: Chano
  • Obowiązkiem wasali zaś jest naturalnie przekazywanie wszelkich wieści, które mogą dopomóc ich panu.
  • Nienawiść bierze się z lęku.
    • Postać: Yabu
  • Przygotuj się na najlepsze, lecz nie bój się najgorszego.
  • Uznał, że malutką szansę ocalenia ma tylko wówczas, gdy przekona wszystkich, w tym samego siebie, że całkowicie pogodził się z porażką, choć w rzeczywistości była to jedynie maska, dzięki której zyskiwał czas, kontynuując prowadzoną przez siebie całe życie grę, składającą się z pertraktacji, zwlekania i pozornych odwrotów, i czekał cierpliwie na pojawienie się szczeliny w zbroi wroga, ta gdzie kryje się żyła szyjna, żeby natychmiast bez pardonu zadać celny cios.
  • Wiedza i mądrość nie zdadzą się na nic, jeśli zabraknie środków na wprowadzenie planu w życie.
  • Zdrada i strach były zaraźliwe i należało je wyplenić bez litości z chwilą pojawienia.

Księga piąta[edytuj]

  • Jedynie żyjąc o krok od śmierci można pojąć nieopisaną radość życia.
    • Only by living at the edge of death can you understand the indescribable joy of life. (ang.)
    • Postać: Mariko
    • Źródło: rozdz. 56
  • Nie sposób obronić się przed zabójcą, który jest gotów sam zginąć.
  • Życie to tylko sen we śnie.
    • Postać: Taikō

Księga szósta[edytuj]

  • A jednak to nie był palec boży. To był palec Toranagi.
    • Opis: o pożarze na statku.
  • Ale ciebie nic nie cieszy, Sudara, niestety. Nic prócz twojej żony, pani Genjiko. Pani Genjiko to twoja słabość.
  • Ale pamiętać trzeba, że w złych ludziach tkwi dobro, a w dobrych znajdzie się zło.
  • Czymże są chmury
    Jeśli nie wymówką dla nieba?
    Czymże jest życie
    Jeśli nie ucieczką przed śmiercią?
    • What are clouds, but an excuse for the sky? What is life, but an escape from death? (ang.)
    • Opis: haiku Yabu.
  • Dziwne, myślał Toranaga, jak kobieta potrafi się zmieniać. Raz jest brzydka, to znów ładna, a chwilami nawet piękna, choć, to tylko złudzenie.
  • Konie są o wiele bardziej zdradliwe od ludzi.
  • Nadzieja nie zda się na nic przeciw mieczom.
  • Niewybaczalną głupotą jest przegrać.
  • Podstęp i zdrada to oręż wojenny.
    • Postać: Toranaga
  • Przebaczać wrogowi to głupota.
  • To głupota być przesądnym, ale też głupotą też jest niczego się nie bać.
  • Ufam, ale najbardziej sobie.
    • Postać: Toranaga
  • Układy ze śmiercią to układy święte.
  • Wielcy mężowie od wieków potępiali domy nierządu i frywolne przybytki, jednakże mężczyźni nie są cnotliwi i władca zakazujący poduszkowania w takich domach jest głupcem, gdyż zakaz taki sprowadza jeszcze większe zło.
  • Żądza nie trwa wiecznie, trzeba coś z nią zrobić.