Przychodzi mi z największym trudem odpowiedzieć na to pytanie za pomocą jednego słowa.
Autor: Niccola Sacco
Opis: odpowiadając na pytanie Fredericka Katzmanna (w trakcie procesu), czy kochał Stany Zjednoczone w ostatnich tygodniach miesiąca maja 1917.
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat. Od antyku do XX wieku, tłum. Paweł Piszczatowski, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2006, s. 206.
Nie wierzę w wojnę.
Autor: Nicola Sacco
Opis: gdy Katzmann (w trakcie procesu) zadał mu pytanie: „Czy nie uważa pan za podłe opuścić kraj, który pana potrzebuje?”.
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 207.
Siamo innocenti! Zabijacie dwóch niewinnych ludzi!
Autor: Nicola Sacco
Opis: wypowiedziane o 19:30 w dniu 14 lipca 1921 jako reakcja na usłyszenie werdyktu, w którym został wraz z Vanzettim uznany za winnego.
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 209.
Gdyby nie doszło do tego procesu, przeżyłbym swoje życie gdzieś na rogu jakiejś ulicy wśród ludzkich drwin i nieprzychylnych spojrzeń. Umarłbym niezauważony i nikomu nieznany. Kompletne zero. Teraz nie jesteśmy już zerami. To nasza wielka życiowa szansa i nasz tryumf. Nigdy w całym naszym życiu nie mogliśmy się spodziewać, że uda nam się tyle zrobić dla tolerancji, sprawiedliwości i zrozumienia między ludźmi, jak to się stało za sprawą tego procesu. Nasze słowa, nasze życie i całe nasze cierpienie są niczym, ale nasza śmierć – śmierć byle jakiego sprzedawcy ryb i dobrego szewca – będzie wszystkim. Ostatni moment będzie należał do nas – śmierć pozwoli nam zatryumfować.
Autor: Bartolomeo Vanzetti
Opis: z listu napisanego z więzienia.
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
Nie jestem wielkim mówcą. Nie władam zbyt dobrze angielskim. Powiem jedno: nie czytałem nigdy o niczym, co w całej historii dorównywałoby okrucieństwem temu trybunałowi. Po siedmiu latach prześladowań nadal jesteśmy uważani za winnych. Wszyscy ci mili ludzie, którzy się tu zebrali, utwierdzają mnie w przekonaniu, że chodzi tu o wyrok, jaki zapada między dwiema klasami, klasą uciśnionych i klasą bogatych, i że zawsze będą między nimi konflikty. Bogaci prześladują naszych ludzi, tyranizują ich i zabijają. My próbujemy ukierunkować ich na coś lepszego…
Autor: Nicola Sacco
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
Nie jestem winien popełnienia nie tylko tych dwóch przestępstw. W całym moim życiu nigdy nie kradłem, nikogo nie zabiłem, nie przelałem nigdy niczyjej krwi. Przez całe moje życie walczyłem o to, by wyplenić z tej ziemi wszelkie zło…
Autor: Bartolomeo Vanzetti
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
Sprzedał mnie za trzydzieści złotych monet, jak Judasz Jezusa Chrystusa.
Autor: Bartolomeo Vanzetti
Opis: o swym adwokacie z pierwszego procesu, który otworzył wspólną kancelarię z prokuratorem reprezentującym oskarżenie Sacco i Vanzettiego.
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
Tak więc, synu, zamiast płakać, bądź silny, abyś mógł pocieszać matkę (…), weź ją na długi spacer w cichy zakątek za miastem, nazbierajcie tu i tam dzikich kwiatów (…). Jednak zawsze pamiętaj, Dante, aby w grze o szczęście nie wykorzystywać innych tylko dla siebie (…). W tej walce o życie znajdziesz więcej; kochaj, a będziesz kochany.
Autor: Nicola Sacco
Opis: w ostatnim liście do syna imieniem Dante.
Źródło: Howard Zinn, Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś, tłum. Andrzej Wojtasik, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2016, s. 486.
(po włosku) Niech żyje anarchia! (po angielsku) Żegnajcie, żono, synu i wszyscy moi przyjaciele!
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 216.
(do Mr. Henry’ego, dyrektora więzienia) Chciałbym podziękować za wszystko, co pan dla mnie zrobił. (do pozostałych świadków egzekucji) Chciałbym raz jeszcze oświadczyć, że jestem niewinny i że nigdy nie dopuściłem się żadnego przestępstwa. Mam na sumieniu tylko parę małych grzechów. (ostatnie słowa) Chciałbym wybaczyć tym wszystkim ludziom, którzy mi to uczynili.
Autor: Bartolomeo Vanzetti
Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 216.
Przebieg procesu i inne okoliczności wskazują, że Sacco i Vanzetti faktycznie zostali skazani na śmierć jedynie za to, że byli anarchistami i cudzoziemcami. W sierpniu 1927 roku, gdy policja rozbijała marsze protestacyjne i pikiety podejmowane w ich obronie, a wojsko zmuszone było otoczyć więzienie kordonem zabezpieczającym przed manifestantami, skazańcy zostali straceni na krześle elektrycznym.
Autor: Howard Zinn, Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś, tłum. Andrzej Wojtasik, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2016, s. 485.
