Richard Feynman

Richard Feynman (1988)

Richard Phillips Feynman (1918–1988) – amerykański fizyk, noblista, uznany w 1999 roku za jednego z dziesięciu najwybitniejszych fizyków wszech czasów.

Pan raczy żartować, panie Feynman!

(ang. Surely You're Joking, Mr Feynman!, tłum. Tomasz Bieroń)

• Kiedy miałem jedenaście lub dwanaście lat, urządziłem sobie w domu laboratorium. Miałem tam starą drewnianą skrzynię pakunkową, w której pozakładałem półki. Stał tam piecyk, na którym cały czas smażyłem sobie frytki. Miałem też akumulator i obwód lampowy.

• Pewnego dnia bawiłem się cewką indukcyjną forda, wybijając iskrami dziury w papierze, i papier się zapalił. Po chwili nie mogłem go już dłużej utrzymać, bo parzył mnie w palce, więc wrzuciłem go do metalowego kosza na śmieci, w którym było dużo gazet. Gazety szybko się palą, a w moim małym pokoiku płomień wyglądał strasznie groźnie. Zamknąłem drzwi, żeby moja matka, - która grała w salonie w brydża z przyjaciółmi - nie dowiedziała się, że mam w pokoju pożar, a potem podniosłem z podłogi jakieś czasopismo i nakryłem nim kosz, żeby zdusić ogień. Gdy ogień zgasł, zdjąłem czasopismo, lecz pokój zaczął wypełniać się dymem. Kosza nie dało się wziąć do ręki, bo był za gorący, więc chwyciłem go kombinerkami i wystawiłem za okno, żeby się wydymił. Na zewnątrz silnie wiało i wiatr znów rozniecił ogień, lecz teraz nie miałem już pod ręką czasopisma. Kiedy wciągnąłem buchający płomieniami kosz do środka, żeby przykryć go czasopismem, zauważyłem, że w oknie są firanki - to się nazywa igranie z ogniem! Znów zgasiłem czasopismem ogień i tym razem miałem je przy sobie, gdy wytrząsałem tlącą się zawartość kosza na ulicę, dwa lub trzy piętra niżej. Potem wyszedłem z pokoju, zamknąłem za sobą drzwi i powiedziałem matce, że idę się pobawić, a dym sączył się powoli za okno.

A co ciebie obchodzi, co myślą inni?

(ang. What Do You Care What Other People Think?, tłum. Rafał Śmietana)

• Nie mając zbyt szerokich kontaktów z innymi ojcami, nie zdawałem sobie sprawy z tego, jaki jest nadzwyczajny. Jak nauczył się głębokich podstaw nauki, jej umiłowania, chęci poznania tego, co się za nią kryje i dlaczego warto się w nią bawić? Tak naprawdę nigdy go o to nie pytałem, bo zawsze zakładałem, że są to rzeczy, które ojcowie po prostu wiedzą.
  • Opis: o swoim ojcu.
  • Źródło: Narodziny naukowca

• Przecież myślenie to tak, jakby się mówiło do siebie, w środku.
  • Źródło: Najprostsza rzecz pod słońcem

• – Zostaw to biedne dziecko w spokoju. Jak chce położyć niebieski, to pozwól mu położyć niebieski.
  Ale ojciec odparł:
  – Nie. Chcę mu pokazać, jakie z nich można ułożyć wzory i jakie są interesujące. To taki podstawowy kurs matematyki.
  Jak widać, ojciec bardzo wcześnie zaczął opowiadać mi o świecie i o tym, jaki jest ciekawy.
  • Źródło: Narodziny naukowca

Inne

• Bardzo łatwo krytykować to, co ktoś już zrobił i wyrokować, co powinien był zrobić.

• Całą mechanikę kwantową da się wyprowadzić z doświadczenia z dwiema szczelinami.

• Cel fizyki: ująć przyrodę jako różne przejawy tego samego zespołu praw.

• Cóż to za dziwny gatunek, ci poeci, jeśli potrafią głosić chwałę Jowisza jako żywej istoty, a zachowują milczenie wobec Jowisza – ogromnej kuli złożonej z metanu i amoniaku.

• Fizyka jest jak seks: pewnie, że może dawać jakieś praktyczne rezultaty, ale nie dlatego to robimy.
  • Physics is like sex: sure, it may give some practical results, but that's not why we do it. (ang.)
  • Zobacz też: fizyka, seks

• Jeśli chcesz jako fizyk zrobić kawałek naprawdę dobrej roboty, to musisz ją robić nieprzerwanie. A to dlatego, że jeśli układa się w całość pomysły mgliste i trudne do zapamiętania, to tak jakby budowało się domek z kart, bardzo chwiejny, a zapomnienie choćby jednej z nich powoduje rozsypanie się całej konstrukcji. Nie wiesz, jak doszedłeś do tego, co już miałeś i musisz zaczynać budowę od początku. A jeśli masz obowiązki administracyjne lub coś w tym rodzaju, to zawsze coś ci przerywa.

• Jeśli coś jest rzeczywiście prawdą, powtarzanie obserwacji i poprawianie ich efektywności zwiększa wyrazistość wyników, a nie zmniejsza ją.
  • Źródło: kwiecień 1963

• Jeśli sądzisz, że rozumiesz mechanikę kwantową, to nie rozumiesz mechaniki kwantowej.

• Jeżeli chcesz odkryć coś ważnego, pracuj tylko nad pytaniami, z których można wyprowadzić przewidywania eksperymentalne.
  • Opis: z rozmowy z Lee Smolinem

• Mechanika kwantowa opisuje przyrodę jako absurdalną z punktu widzenia zdrowego rozsądku. I w pełni zgadza się z doświadczeniem. Mam więc nadzieję, że zaakceptujecie naturę taką, jaka jest – absurdalną.

• Można zapytać: „dlaczego żaba skacze?”, ale fizyk nie umie na takie pytania odpowiedzieć. Trzeba mu najpierw wyjaśnić, co to jest żaba, z jakich cząsteczek się składa, gdzie ma nerwy itd. Wtedy sytuacja się poprawia.

• Najbardziej zależało mi na tym, byście potrafili docenić piękno tego świata i dowiedzieli się, jak patrzą na niego fizycy, co w moim przekonaniu stanowi o prawdziwej kulturze naszych czasów.
  • I wanted most to give you some appreciation of the wonderful world and the physicist’s way of looking at it, which, I believe, is a major part of the true culture of modern times. (ang.)
  • Źródło: Richard Feynman, Robert Leighton i Matthew Sands, Feynmana wykłady z fizyki, t. III, Mechanika kwantowa, wyd. 2 popr., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974, s. 435. Feynmana wykłady z fizyki. Tom 3 Mechanika Kwantowa, 1968

• Nauka to wiara w ignorancję ekspertów.
  • Zobacz też: ignorancja, nauka

• Nie chciałbym umrzeć dwa razy. To takie nudne.
  • Opis: ostatnie słowa.
  • Źródło: The Power of Personality - Sylvia Loehken.

• Nie wydaje mi się, by ten fantastycznie cudowny wszechświat, ta ogromna przestrzeń istniejąca przez tyle czasu oraz różne gatunki zwierząt, wszystkie te rozmaite planety i atomy z wszystkimi ich ruchami, i tak dalej, aby ten cały skomplikowany świat był jedynie sceną stworzoną po to, by Bóg mógł obserwować ludzi walczących o dobro i zło – a taki jest właśnie pogląd religijny. Ta scena jest zbyt duża jak na ten dramat.
  • Zobacz też: Bóg

• Nikt nie rozumie świata, w którym żyje, ale jedni są w tym lepsi od innych.

• Nikt nie rozumie teorii kwantowej.

• Ogrom wiadomości można w dużej mierze skondensować w postaci praw.

• Poeta powiedział: „Cały Wszechświat mieści się w szklance wina”. Prawdopodobnie nie dowiemy się nigdy, co dokładnie miał na myśli, ponieważ poeci nie po to piszą, by ich rozumiano.
  • Źródło: Feynmana Wykłady Z Fizyki – Tom 1.1.

• Pomysłowość jest rzeczą względną.

• Rozumienie sensu matematycznego równań nie oznacza rozumienia fizyki.

• Stworzenie czegoś nowego, a jednocześnie zgodnego z tym, co wiadomo dotychczas jest niezwykle trudne.

• Temu, kto nie zna matematyki, trudno spostrzec głębokie piękno przyrody.

• Uprzedzenia sprawiają, że trudniej jest coś udowodnić, ale jeśli to coś istnieje, może mimo wszystko liczyć na odkrycie.
  • Źródło: kwiecień 1963

• Sądzę, że ma to pewne znaczenie w omawianej przez nas kwestii.
  • I believe that has some significance for our problem.
  • Opis: Wygłoszone kąśliwym tonem do członków komisji badającej katastrofę promu kosmicznego Challenger po tym jak Feynman zaprezentował, że schłodzona uszczelka rakiety pomocniczej staje się krucha i łamliwa, co było główną przyczyną wypadku (11 lutego 1986 r.)

• Uważam, że problem nie polega na wyborze pomiędzy socjalizmem i kapitalizmem, ale raczej pomiędzy tłumieniem idei i wolnością idei.
  • Źródło: Richard P. Feynman, Sens tego wszystkiego, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, strona 46.

• W rzeczywistości wszystko po pewnym czasie się zatrzymuje.

• Wyjaśnianie nowych zjawisk za pomocą zjawisk już znanych jest największą sztuką fizyki teoretycznej.

• Zadufani durnie doprowadzają mnie do szału, do zwykłych durni nic nie mam.
  • Źródło: Tomasz Sommer, Wolniewicz – zdanie własne, 3S Media, Warszawa 2011, s. 94.

• Zjawisko, które rozważamy, musi wykazywać pewną trwałość lub stałość. Znaczy to, że jeśli zjawisko jest trudne do zbadania, to obserwowane w różnych sytuacjach powinno wykazywać w mniejszym lub większym stopniu takie same cechy.
  • Źródło: kwiecień 1963

• Żaden rząd nie ma prawa decydować, co do prawdziwości naukowych zasad, ani w żaden sposób określać charakteru pytań, na które szuka się odpowiedzi. Nie może rząd też oceniać wartości estetycznej artystycznych kreacji, ani ograniczać form literackiej i artystycznej ekspresji. Nie powinien też ogłaszać słuszności doktryn ekonomicznych, historycznych, religijnych czy filozoficznych. Za to, ma w stosunku do swych obywateli obowiązek zapewniania wolności, aby pozwalała tym obywatelom udzielać się w dalszych przygodach i rozwoju rasy ludzkiej.
  • Zobacz też: fizyka, matematyka, przyroda, wolność słowa