Raj tuż za rogiem

Raj tuż za rogiem (hiszp. El paraiso en la otra esquina) – powieść Mario Vargasa Llosy stanowiąca biografię Paula Gauguina oraz jego babki – działaczki społecznej Flory Tristan. Tłumaczenie – Danuta Rycerz.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

• A jeżeli chodzi o pracę, to temat ten był przedmiotem dyskusji w Parlamencie. Zdecydowano, że pozwolenie więźniom na pracę byłoby niesprawiedliwe w stosunku do robotników, bo przestępcy stanowiliby dla nich nieuczciwą konkurencję, pracując za niższe wynagrodzenie.
  • Opis: Flora krytykuje zakaz pracy więźniów.

B

• Babka Flora starałaby się dowiedzieć, gdzie podziała się sprawiedliwość, i wsadzałaby swój nosek w całą tę gmatwaninę kłótni, intryg, brudnych interesów skrywanych pod maską altruizmu, aby wydać swój piorunujący werdykt
  • Postać: Paul Gauguin

• Bezużyteczna byłaby sprawiedliwość, gdyby nie przynosiła ludziom szczęścia.
  • Postać: Flora Tristan

• Być może wszystko, co robisz, jest kardynalnym błędem, nonsensem, którego będziesz żałował?
  • Postać: Paul Gauguin – Koke

C

• Chrystus to największy z artystów, mówił Vincent. Jednak miał w pogardzie marmur, glinkę, farby i wolał tworzyć swoje dzieła na żywym ciele ludzi. Nie wznosił posągów, nie tworzył obrazów ani poematów. Natomiast stworzył nieśmiertelne istoty, niczym instrumenty, dzięki którym mężczyźni i kobiety mogą uczynić ze swego życia doskonałe i piękne dzieło sztuki.
  • Postać: Vincent van Gogh

• Cóż za zbieg okoliczności i przypadków decyduje o losach człowieka, prawda, Florita?
  • Postać: Flora Tristan

• Czy wszystkie bitwy są tak absurdalne jak ta, której byłaś świadkiem w Białym Mieście? Ludzki chaos, który później historycy, w celu pozyskania sympatii narodowych patriotów, przedstawia jako spójną manifestację ideałów, wartości, szlachetnych zasad, a jednocześnie zatuszują wszystko to, co było wynikiem strachu, głupoty, żądzy władzy, chciwości, egoizmu, okrucieństwa, ignorancji u większości bezlitośnie poświęcanej na rzecz ambicji, zachłanności czy fanatyzmu garstki mniejszości. Możliwe, że za sto lat ta śmieszna maskarada, jaką była bitwa pod Cangallo, znajdzie się w podręcznikach historii Peru jako przykładna karta z dziejów ojczyzny, w której bohaterska Arequipa, obrończyni wybranego legalnie prezydenta, generała Obregosa, dzielnie walczyła przeciwko zbuntowanym siłom generała Gamarry i po krwawych, ale dzielnych zmaganiach zdołała zadać im klęskę (a ta, w magiczny sposób, po kilku dniach zamieniła się w zwycięstwo), Tak, Florita, historia, którą przeżywamy, to okrutne jatki ludzkich bestii, a historia spisana – to labirynt patriotycznych oszustw.
  • Opis: Flora o bitwie pod Cangallo.

D

• Dla szalonego Holendra nie było kwestii powierzchownych, banalnych, wszystko dotyczyło newralgicznego punktu egzystencji człowieka, wielkich problemów: Boga, życia, śmierci, szaleństwa, sztuki.
  • Opis: Paul Gauguin o Vincencie van Goghu.

• Dogmaty wiary zaś tłumią życie intelektualne, wolną wolę człowieka, jego naukowe inicjatywy. Ponadto nauka Kościoła uznająca cnotę za symbol czystości ducha wywołuje przesądy, które czynią z kobiety kompletną niewolnicę.
  • Postać: Flora Tristan

• Dokąd będzie rosło grono uprzywilejowanych kosztem nędzy ogromnej większości? Dokąd będzie trwała niewola kobiet, którą już zniesiono w stosunku do mężczyzn?
  • Postać: Flora Tristan

E

• Egzotyka to samo życie
  • Postać: Paul Gauguin

I

• I jakiego rodzaju rewolucję głosi pan Cabet, który uważa rodzinę za świętą i zachowuje instytucję małżeństwa, tę zawoalowaną transakcję kupna i sprzedaży kobiet ich mężom?
  • Postać: Flora Tristan

J

• Jest pan tylko jeszcze jednym pajacem, lekkoduchem, marionetką w gronie błaznów burżuazji.
  • Opis: o poecie fryzjerze Jazminie – Flora Tristan.

• Jeżeli sprawy nie potoczyły się lepiej, to nie dlatego, że zawiodły wysiłki, zabrakło przekonania, bohaterstwa, idealizmu. Jeżeli nie udało się zrobić tego lepiej, to dlatego, że w naszym życiu sprawy nie układają się tak jak w marzeniach. Wielka szkoda Florita.
  • Postać: Flora Tristan

• Jeżeli teraz, kiedy istnieje gilotyna, popełnia się tyle kradzieży i zbrodni, to co się będzie działo, kiedy zniknie hamulec, którym jest kara śmierci dla kryminalistów?
  • Opis: robotnicy przeciw zniesieniu gilotyny.

K

• Kapitaliści to ludzie źli, egoiści, ale wiedzą, na co mogą sobie pozwolić. Nigdy nie będą finansować szubienicy, na której mieliby sami zawisnąć.
  • Postać: Flora Tristan

• Kolor wyraża coś o wiele bardziej tajemniczego i subiektywnego niż świat rzeczywisty. Jest demonstracją wrażliwości, wierzeń i fantazji człowieka. W ocenie i zastosowaniu barw znajduje swój wyraz duch epoki, anioły i demony człowieka.
  • Opis: książka o aspektach ekspresji artystycznej Mani Velibi – Zumbul-Zadi, wspominana przez Paula Gauguina.

• Koszmar niewolnictwa, najwyższa niesprawiedliwość na świecie pozbawionym sprawiedliwości, który trzeba zmienić, aby znów stał się ludzki.
  • Postać: Flora Tristan

• Kościół to instytucja ograniczająca wolność człowieka.
  • Postać: Flora Tristan

• Księża i policjanci zawsze kłamią.
  • Postać: Paul Gauguin – Koke

M

• Mamy po trzydzieści osiem, czterdzieści lat, mężczyźni i kobiety, a jesteśmy uważani za niezdatnych do pracy i zwalniani z fabryki, Za co będziemy jeść, milady? Żywność i używana odzież jaką otrzymujemy w darze od parafii, nie wystarcza nawet dla dzieci.”. W wielkiej gazowni w Horsferry Road Westminster mało się nie udusiłaś, bo uparłaś się, że chcesz zobaczyć z bliska, jak ci robotnicy, ubrani tylko w same opaski na biodrach, wyciągają koks z pieców, które przywodziły ci na myśl kuźnie boga ojca – Wulkana. Wystarczyło pobyć tam pięć minut, aby oblać się potem i czuć, że się umiera z gorąca. A oni, pocąc się okropnie, pracowali w tych warunkach przez wiele godzin, no i później, kiedy wylewali już wodę na opróżnione przez siebie piece, wdychali gęsty dym, który wyniszczał zarówno ich wnętrzności, jak i skórę. Po skończeniu tej męki padali po dwóch na materac, żeby przez kilka godzin odpocząć. Szef zakładu powiedział ci, że żaden nie wytrzymuje takiej pracy dłużej niż siedem lat i potem dostaje gruźlicy. Taka była cena oświetlonych gazowymi latarniami chodników przy Oxford Street, w sercu West Endu, najelegantszej ulicy na świecie!
  • Postać: Flora Tristan

• Miejsce urodzenia może być przypadkowe, prawdziwa ojczyzna pochodzi z wyboru, którego dokonujemy ciałem i duszą.
  • Postać: Paul Gauguin

N

• Najważniejsza jest rewolucja społeczna, a nie władza polityczna.
  • Postać: Flora Tristan

• Naszą ojczyzną powinien być wszechświat.
  • Postać: Flora Tristan

• Nawet burżuje nie są tak godni pogardy jak robotnicy, którzy wyzyskują innych robotników.
  • Postać: Flora Tristan

• Na złe czasy potrzebna dobra mina, Florita. Nie poszło ci najlepiej, ale również nie tak źle. Niełatwe to zajęcie oddać się w służbę ludzkości, Andaluzyjko.
  • Postać: Flora Tristan

• Nic go nie obchodziło społeczna niesprawiedliwość ani fakt, że na świecie istnieje tyle biedy, a jest tak niewielu bogatych, jak również to, że ci ostatni zachowują się bezdusznie wobec ludzi słabych.
  • Opis: o Clemente Althausie.

• Nie chodzi o przejęcie władzy za wszelką cenę, tylko o wyeliminowanie raz na zawsze wyzysku i nierówności społecznej.
  • Postać: Flora Tristan

• Niektórzy ludzie nie znają granic nikczemności i podłości
  • Postać: Gustave Arosa

• Nie mogła się pozbyć tego uczucia przez cały następny tydzień pobytu w tym mieście pełnym wojskowych debili i półkretynów oraz nabożnisiów i idiotów, odtrącających każdą inteligentną myśl, każde altruistyczne uczucie, każdą społeczną inicjatywę.
  • Opis: Flora o pobycie w Saint-Étienne.

• Nie należy czuć lęku ani obrzydzenia do aktu seksualnego (…) uleganie pożądaniu, głębokie przeżycie zmysłowych pieszczot, rozkoszowanie się cielesnymi przyjemnościami – to uroki intensywnego i pełnego pasji życia, nawet jeśli trwa krótko, może tylko kilka chwil.
  • Postać: Flora Tristan

• Nie, nie należało uciekać od tego niedoskonałego świata i fundować sobie niebiańskiego azylu dla grupki wybrańców, tam gdzie nikt więcej dotrzeć nie będzie w stanie. Trzeba walczyć z niedoskonałością świata tutaj, na tej ziemi, ulepszać ją, zmieniać, dopóki nie przeobrazi się w szczęśliwą ojczyznę dla wszystkich śmiertelników.
  • Postać: Flora Tristan

• – Nie zawsze można być doskonale logicznym i etycznym w życiu, chyba że ma się powołanie męczennika.
  – Ja chyba je mam – stwierdziła Madame de-la-Colere. – Bo zawsze staram się postępować prostolinijnie, w zgodzie z własnymi przekonaniami. Język odmówiłby mi posłuszeństwa, gdybym miała uczyć rzeczy, w które nie wierzę, tylko po to, żeby pobierać wynagrodzenie.
  • Opis: doktor Amador i Flora Tristan.

• Nigdy nie należy się złościć, jedynie w obliczu wroga.
  • Postać: Maorys Haapuani do Koke

O

• Odwiedziła wiele kościołów zapełnionych biednymi, sfanatyzowanymi ludźmi, którzy modlili się na klęczkach i z pokorą wysłuchiwali niemądrych kazań w duchu obskurantyzmu, jakie głosili księża rozpowszechniający poglądy, że biedni powinni przyjmować swój los z rezygnacją i podporządkować się bogatym.
  • Postać: Flora Tristan

P

• Podobnie jak Saint – Simon i Flora, ci „zbuntowani księża” wierzyli, że rewolucja powinna zachować Chrystusa i chrześcijaństwo nieskorumpowane przez autorytaryzm Kościoła oraz synekury władzy.
  • Opis: zbuntowani księża.

• Poświęcała się badaniu możliwie wszystkiego w tym monstrualnym mieście liczącym dwa miliony mieszkańców, stolicy największego imperium na świecie, siedzibę najpotężniejszych fabryk i najpoważniejszych fortun, chciała bowiem pokazać światu, że za fasadą prosperity, luksusu i władzy tkwi najpodlejszy wyzysk, kryje się najgorsze bezprawie, i że cierpiąca część ludzkości jest nikczemnie wykorzystywana po to, aby umożliwić zawrotne bogacenie się garstce arystokratów i przedsiębiorców.
  • Opis: Flora o Londynie.

• Prymitywna mądrość, jaką posiadali Ariori, nie pozwalała się buntować, płakać ani protestować przeciwko tym siłom. Trzeba stawiać im czoło bezkonfliktowo, z jasnym umysłem, z rezygnacją, podobnie jak drzewo czy góra zachowuje się w obliczu burzy albo piasek na plaży wobec przypływu morza, który musi go zatopić.
  • Opis: postawa Tahitańczyków wobec losu.

• Przeklęte miasto, w którym ludzie myśleli wyłącznie o zysku! A przecież pieniądze są społeczną trucizną, wszystko korumpują i czynią z człowieka zachłanne, drapieżne zwierzę.
  • Opis: Flora o Marsylii.

• Przyjaciele rodziny i ciekawscy ze społeczności Arequipy, którzy od razu w pierwszych tygodniach przyszli wyrazić ci swoje uszanowanie, przynosili prezenciki i pragnęli zaspokoić nieposkromioną, plotkarską, chorobliwą ciekawość, nieodrodną cechę „dobrego towarzystwa” w Arequipie (tak sami o tym mówili). Z jakim dystansem i pogardą wspominałaś teraz tych wszystkich ludzi, urodzonych i żyjących w Peru, ale marzących tylko o Francji i Paryżu, o tych świeżo upieczonych republikanach, którzy udawali, że są arystokratami, o tych wszystkich z pozoru uczciwych damach i kawalerach, których życie było kompletnie puste, pasożytnicze, egoistyczne i tylko pełne uciech.
  • Opis: Flora o Arequipie i przyjaciołach rodziny Pio Tristana.

R

• Robotnicy, kiedy się zjednoczą, zdobędą to, czego pragną, czyli prawo do pracy, wykształcenia, opieki zdrowotnej, przyzwoite warunki egzystencji – podczas gdy rozproszeni zawsze będą źle traktowani przez bogatych i przez władze.
  • Postać: Flora Tristan

S

• Sądziłaś Andaluzyjko, że zetknęłaś się ze wszystkimi postaciami głupoty, ale Nimes nauczyło cię, że w tej materii nie ma granic.
  • Opis: Flora o Nimes.

• Sztuka europejska jest chora, że została dotknięta takimi samymi suchotami, na jakie umierają liczni artyści. Przed upadkiem może ją uratować tylko ożywcza kąpiel płynąca z kultur prymitywnych, niezniszczonych jeszcze przez Europę. Stamtąd, gdzie raj wciąż jeszcze jest na ziemi osiągalny.
  • Postać: Paul Gauguin

• Sztuka musi przekraczać wąskie ramy i ciasne horyzonty, w jakich zamknęli ją artyści i krytycy, akademicy i kolekcjonerzy w Paryżu, musi otworzyć się na świat, zetknąć z innymi kulturami, dać się przewietrzyć innym wiatrom, wchłonąć inne krajobrazy, inne wartości, inne rasy, inne wierzenia, inne formy życia i moralności. Jedynie w ten sposób odzyska siłę, którą jej odebrała miękka, łatwa, pusta i skomercjalizowana egzystencja.
  • Postać: Paul Gauguin

T

• Trzeba chwytać los, kiedy nadarza się ku temu okazja (…) bo ta nigdy nie przychodzi dwa razy.
  • Postać: Madame Victorie do Flory

W

• Wszyscy kapłani – żydowscy, protestanccy i mahometańscy, ale przede wszystkim katoliccy – są sprzymierzeńcami bogatych i wyzyskiwaczy, ponieważ za pomocą głoszonych z ambony kazań utrzymują ludzi wyzyskiwanych w nastroju rezygnacji i obiecują im raj, a najważniejszą sprawą nie jest wcale ta nieprawdopodobna nagroda w niebie post mortem, bo przecież chodzi o wolne i sprawiedliwe społeczeństwo, które należy zbudować tu i teraz.
  • Postać: Flora Tristan

• Wszyscy ludzie są sobie równi, bez względu na kolor skóry, język jakim mówią, oraz Boga, do którego się modlą!
  • Postać: Flora Tristan

Z

• Zakonnice i policjanci, ręka w rękę, mieli usidlić biedotę, od samego dzieciństwa do późnej starości, a za pomocą modlitwy i kazania nauczyć ją uległości albo narzucić tę uległość siłą.
  • Postać: Flora Tristan

Ż

• Żebractwo działało na nią jak płachta na byka; na każdym zebraniu starała się tłumaczyć robotnikom, że uprawianie żebractwa, które propagują księża, jest w równym stopniu odrażające jak dobroczynność, jedno i drugie bowiem degraduje moralnie żebraka, a jednocześnie sprawia, że burżuj zdobywa czyste sumienie i może dalej wyzyskiwać biednych bez żadnych skrupułów. Trzeba zwalczać biedę, reformując społeczeństwo, a nie za pomocą jałmużny.
  • Postać: Flora Tristan

• Żołnierze liniowi są urodzonymi głupcami, a oficerowie artylerii, chociaż osiągają poziom normalnego człowieka, odznaczają się arogancją i obrzydliwym snobizmem
  • Postać: Flora Tristan