Pan Wołodyjowski

Pan Wołodyjowski – powieść autorstwa Henryka Sienkiewicza z 1888 roku. Postać tytułowa, Michał Wołodyjowski, pojawia się w poprzednich tomach trylogii Sienkiewicza, wsławiając się chlubnymi czynami.

Uwaga: W dalszej części znajdują się cytaty ze szczegółami fabuły lub z zakończenia utworu.

– A jednak – zaczął znów rycerz – jeśli miłować ciężko, to nie miłować ciężej jeszcze, bo kogóż bez kochania nasyci rozkosz, sława, bogactwa, wonności lub klejnoty? Kto kochanej nie powie: „Wolę cię niźli królestwo, niźli sceptr, niźli zdrowie, niźli długi wiek?…” A ponieważ każdy chętnie by oddał życie za kochanie, tedy kochanie więcej jest warte od życia…
- Postać: Ketling
- Źródło: rozdział XI
- Zobacz też: miłość

Ale jak sobie co baby wbiją w głowę, obcęgami nie wyciągniesz.
- Postać: pan Nowowiejski
- Źródło: rozdział XXXIV

– Był Nalewajko i Łoboda, była chmielnicczyzna, a teraz jest Dorosz; ziemia z krwi nie obeschła, kłócim się i bijem, a przecie Bóg posiał w serce nasze jakoweś semina miłości, jeno że one jakoby w płonnej glebie leżą i dopiero gdy je łzy a krew podlleje, dopiero pod uciskiem i pod kańczugiem pogańskim, dopiero w tatarskiej niewoli niespodzianie wydają frukta.
– Cham chamem! – rzekł nagle budząc się pan Zagłoba.
- Źródło: rozdział XXIII

Cóż bowiem są smutki, jeśli nie myszy, które gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach?
- Postać: Zagłoba
- Źródło: rozdział VI
- Zobacz też: smutek

Dlaboga, panie Wołodyjowski! Larum grają! wojna! nieprzyjaciel w granicach! a ty się nie zrywasz? szabli nie chwytasz? na koń nie siadasz? Co się stało z tobą, żołnierzu?
- Opis: apel poległych na cześć Wołodyjowskiego.
- Źródło: rozdział LVI

Głupi, kto smutki prowiantuje, zamiast je o głodzie trzymać, żeby bestie zdechły jako najprędzej!
- Postać: Zagłoba
- Źródło: rozdział V

– Jeżeli zaś wasza książęca mość mówisz o rachunkach z panem Kmicicem, moim przyjacielem, tedy radziłbym z serca tej arytmetyki poniechać.
– Proszę, a czemu to? – spytał książę.
– Bo cztery w arytmetyce są działania. Owóż, lubo pan Kmicic fortunę ma zacną. przecie mucha to w porównaniu do waszej książęcej, więc na dzielenie pan Kmicic nie przystanie; mnożeniem sam się zajmuje; odjąć sobie niczego nie pozwoli; mógłby chyba coś dodać, a nie wiem, czyżbyś wasza książęca mość był na to łakomy.
- Opis: Zagłoba do księcia Bogusława.
- Źródło: rozdział III

Każden ma inna naturę. W jednego, owo, tak nieszczęście uderzy, jakobyś, figuraliter mówiąc, kamień w rzekę wrzucił. Nibyć to woda po wierzchu płynie, a przecie on tam na dnie leży, a bieg przyrodzony hamuje, a zawadza, a tak okrutnie rozdziera, i będzie leżał, będzie rozdzierał, póki wszystka woda do Styksu nie spłynie! (…) ale takim gorzej na świecie, bo w nich i boleść, i pamięć nie mija. Inny zasię eo modo klęskę przyjmie, jakobyś go pięścią w kark huknął. Zamroczy go zrazu, potem przyjdzie do siebie, a gdy siniec zgoi, to i zapomni. Oj, lepsza taka natura na tym pełnym przygód świecie.
- Źródło: rozdział II
- Postać: Zagłoba

Kęsim! kęsim! kęsim!
- Opis: Azja do Halima o tym, co zrobi Wołodyjowskiemu.
- Źródło: rozdział XXX

Kochanie to niedola ciężka, bo przez nie człek wolny niewolnikiem się staje. Równie jak ptak, z łuku ustrzelon, spada pod nogi myśliwca, tak i człek, miłością porażon, nie ma już mocy odlecieć od nóg kochanych.
- Postać: Ketling
- Źródło: rozdział XI

Michale, jeśli mnie kochasz, uczyń to dla mnie i pocałuj psa w nos, razem ze swoim „memento”. Repeto, że uczynisz, jak zechcesz, ale ja tak myślę: niech każdy służy Bogu tym, do czego go stworzył, a ciebie stworzył do rapiera, w czym widoczna była jego wola, gdy ci w onej sztuce do takiej doskonałości dojść pozwolił. A gdyby chciał cię mieć księdzem, tedy byłby cię zgoła innym dowcipem przyozdobił i serce ci więcej do ksiąg a łaciny nakłonił. Zauważ także, że święci żołnierze nie mniejszego respektu w niebie zażywają od świętych zakonników i na wyprawy przeciw komputowi piekielnemu chodzą, i praemia z rąk bożych otrzymują, gdy z chorągwiami zdobycznymi wracają… Wszystko to prawda, nie zaprzeczysz?
- Postać: Zagłoba, przekonujący Wołodyjowskiego do porzucenia klasztoru
- Źródło: Rozdział V

Na starość kochające serca tak człeku miłe jako ciepły przypiecek.
- Postać: Zagłoba
- Źródło: rozdział XXII
- Zobacz też: starość, serce

(…) nic nie może być milszego niewieście nad sławę męża, zwłaszcza gdy brzmią nią usta ludzkie w wielkim grodzie.
- Źródło: rozdział L

Nie wiedział nieszczęsny pan Michał, że jest prawo większe i starsze od wszelkich ludzkich, n mocy którego serce za miłością tylko iść musi i idzie, a kótre kochać przestaje, to już tym samym najgłębszego wiarołomstwa się dopuszcza, choć często tak niewinnie, jak niewinnie gaśnie lampa, w której się olej wypalił.
- Źródło: rozdział XVIII

Michałku! tyś największy wódz w świecie.
- Postać: Basia
- Źródło: rozdział XXVI

Tak zginął Wołodyjowski, Hektor kamieniecki, pierwszy żołnierz Rzeczypospolitej.
- Opis: śmierć głównego bohatera powieści.
- Źródło: rozdział LVI

U Polaków (…) zabawy nigdy nie odbywają się bez wrzawy i hałasu.
- Apud Polonos (…) nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt. (łac.)
- Opis: Zagłoba uspokajający obcokrajowców na zabawie.
- Źródło: rozdział XXXIII

W nagłych razach musi być jedna głowa i jedna wola!
- Postać: pan Wołodyjowski
- Źródło: rozdział L
- Zobacz też: władza

Za moich czasów szło się do dziewki i mówiło jej się w oczy tym rytmem: „Chcesz, to będziem żyli w kupie, a nie, to ja cię nie kupię!” I każdy wiedział, czego się trzymać…
- Opis: Zagłoba o oświadczynach.
- Źródło: rozdział XVI

O Panu Wołodyjowskim[edytuj]

Podobnie jak Wy sami, odczuwaliśmy podziw dla bohaterów sienkiewiczowskich. (…) Pan Wołodyjowski był i dla nas ideałem rycerza bez skazy.
- Autor: Jan XXIII
- Opis: o Panu Wołodyjowskim, Michale Wołodyjowskim, Trylogii Henryka Sienkiewicza.
- Źródło: Bł. Jan XXIII a Jasna Góra. U progu kanonizacji, jasnagora.com, 27 kwietnia 2014.

Zobacz też:

Zobacz w Wikiźródłach całą treść Pana Wołodyjowskiego