Ludwig Wittgenstein

Ludwig Wittgenstein (1929)

Ludwig Josef Johann Wittgenstein (1889–1951) – austriacki filozof.

Tractatus Logico-Philosophicus

• 1. Świat jest wszystkim, co jest faktem.
  • 1. Die Welt is alles, was der Fall ist. (niem.)

• 1.1 Świat to ogół faktów, nie rzeczy.
  • 1.1. Die Welt ist Gesamheit der Tatsachen, nicht der Dinge. (niem.)

• 2.013 Każda rzecz jest niejako w przestrzeni możliwych stanów rzeczy. Przestrzeń tę mogę pomyśleć sobie jako pustą, ale nie mogę sobie pomyśleć rzeczy bez przestrzeni.
  • 2.013 Jedes Ding ist, gleichsam, in einem Raume möglicher Sachverhalte. Diesen Raum kann ich mir leer denken, nicht aber das Ding ohne den Raum. (niem.)

• 2.02 Przedmiot jest prosty.
  • 2.02 Der Gegenstand ist einfach. (niem.)

• 2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.
  • 2.0211 Die Gegenstände bilden die Substanz der Welt. Darum können sie nicht zusammengesetzt sein. (niem.)

• 2.0232 Nawiasem mówiąc: przedmioty są bezbarwne.
  • 2.0232 Beiläufig gesprochen: Die Gegenstände sind farblos. (niem.)

• 2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.
  • 2.024 Die Substanz ist das, was unabhängig von dem was der Fall ist, besteht. (niem.)

• 2.027 To, co stałe i trwałe, oraz przedmiot, są jednym i tym samym.
  • 2.027 Das Feste, das Bestehende und der Gegenstand sind Eins. (niem.)

• 2.0271 Przedmiot jest tym, co trwałe i stałe; konfiguracja – tym, co zmienne i nietrwałe.
  • 2.0271 Der Gegenstand ist das Feste, Bestehende; die Konfiguration ist das Wechselnde, Unbeständige. (niem.)

• 2.04 Ogół istniejących stanów rzeczy jest światem.
  • 2.04 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte ist die Welt. (niem.)

• 2.05 Przez ogół istniejących stanów rzeczy wyznaczone jest również to, jakie stany rzeczy nie istnieją.
  • 2.05 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte bestimmt auch, welche Sachverhalte nicht bestehen. (niem.)

• 2.06 Istnienie i nieistnienie stanów rzeczy jest rzeczywistością. (Istnienie stanów rzeczy nazywamy też faktem pozytywnym, nieistnienie – negatywnym.)
  • 2.06 Das Bestehen und Nichtbestehen von Sachverhalten ist die Wirklichkeit. (Das Bestehen von Sachverhalten nennen wir auch eine positive, das Nichtbestehen eine negative Tatsache.) (niem.)

• 5.6 Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata.
  • 5.6 Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt. (niem.)

• 6. 4311 Śmierć nie jest epizodem życia. Śmierci się nie doświadcza.
  • 6. 4311 Der Tod ist kein Ereignis des Lebens. Den Tod erlebt man nicht. (niem.)

• 6.5 Dla odpowiedzi, której sformułować się nie da, nie da się także sformułować pytania.
  Nie ma żadnej zagadki.
  Jeżeli da się w ogóle postawić pytanie, to można również na nie odpowiedzieć.
  • 6.5 Zu einer Anwort, die man nicht aussprechen kann, kann man auch die Frage nich aussprechen.
    Das Rätsel gibt es nicht.
    Wenn sich eine Frage überhaupt stellen läst, so kann sie auch beantworten werden. (niem.)

• 7. O czym nie da się mówić, to się musi przemilczeć.
  • 7. Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen. (niem.)

O pewności

(wyd. Biblioteka Aletheia, Warszawa 1993, tłum. Małgorzata Sady i Wojciech Sady)

• Pewność jest jak gdyby tonem, jakim stwierdza się stan rzeczy, lecz nie wnioskuje się z tonu o tym, że ma się słuszność.

• Ale pamiętaj: jeśli nawet rachunek [matematyczny] jest dla mnie czymś ustalonym, to jest to tylko decyzja dla celów praktycznych.

• Nie jest mianowicie prawdą, że – w miarę jak przechodzimy od planety do mojej własnej ręki – pomyłka staje się coraz bardziej i bardziej nieprawdopodobna. Ale w pewnym punkcie jest ona już nie do pomyślenia.

Uwagi różne

• Ambicja zabija myśl.
  • Źródło: Uwagi różne, 1948.

• Oby Bóg dał filozofowi wgląd w to, co leży przed oczyma wszystkich.
  • Źródło: Uwagi różne, 1947.

• Pozostaw czytelnikowi to, co on sam potrafi.
  • Źródło: Uwagi różne, 1948.

• Stawiam niezliczone niestosowne pytania. Gdybym tylko zdołał przedrzeć się przez ten las.
  • Źródło: Uwagi różne, 1947.

• Wzajemne pozdrowienie filozofów powinno brzmieć: Nie spiesz się!
  • Źródło: Uwagi różne, 1949.

Inne

• Filozofia niczego nie wyjaśnia i z niczego nie wyciąga wniosków – sprawia jedynie, że dostrzegamy rzeczy, które bez niej mogłyby ujść naszej uwadze. A jeśli wszystko jasno widzimy, nie ma już nic, co trzeba by objaśniać. Kto wie, może dlatego, że to co przed nami jest ukryte, wcale nas nie interesuje.
  • Źródło: Philosophical Investigations (1953), Blackwell Publishing, s. 126.
  • Zobacz też: filozofia

• Aby móc nakreślić granicę myśli, powinniśmy poznać obie strony tej granicy (…), musielibyśmy umieć pomyśleć, czego nie można pomyśleć.

• Należy z wdzięcznością cieszyć się dobrymi godzinami życia jako łaską, a poza tym być obojętnym na życie. Dzisiaj przez długi czas zmagałem się z depresją, po czym ponownie się masturbowałem.
  • Źródło: wpis z dziennika (16 październik 1914)

• Nie powiem „Do zobaczenia jutro”, bo byłoby to jak przewidywanie przyszłości, a tego na pewno nie potrafię zrobić.
  • Źródło: Drury, Maurice O'Connor (1984). "Conversations with Wittgenstein". In Rhees, Rush (ed.). Recollections of Wittgenstein. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-287628-7. s. 160.

• Masturbowałem się dziś wieczorem. Jak bardzo jest źle? Nie wiem.
  • Źródło: wpis z dziennika (21 listopada 1937)

• Moje dni upływają pomiędzy logiką, gwizdaniem, chodzeniem na spacery i stanami depresji.
  • Źródło: lubimyczytac.pl

• Powiedz im, że miałem wspaniałe życie.
  • Opis: ostatnie słowa.
  • Źródło: tygodnikpowszechny.pl

• Teraz jestem w innej dziurze, choć muszę powiedzieć, że nie jest lepsza od starej. Życie z ludźmi jest trudne! Tylko że oni nie są naprawdę ludźmi, a raczej ¼ zwierzęcia i ¾ człowieka.
  • Źródło: James Carl Klagge, Wittgenstein: Biography and Philosophy, Cambridge University Press, 2001, pp. 185–186.

• To bardzo dobrze.
  • Opis: reakcja Wittgensteina, który przez całe życie cierpiał na myśli samobójcze, na wiadomość, że zdiagnozowano u niego raka prostaty.
  • Źródło: orwell.distancing

• Wczoraj wieczorem masturbowałem się; smutne, ale prawdziwe.
  • Źródło: wpis z dziennika (16 listopada 1937)

• Jeżeli USA nie dostarczą nam czasopism detektywistycznych, nie będziemy im mogli dostarczyć filozofii i w ten sposób w ostateczności to Ameryka będzie stratna.
  • Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir

• Kiedy czytam wasze czasopisma, często dziwię się, jak ktokolwiek może czytać „Mind” z całą jego impotencją i bankructwem, kiedy mogliby czytać czasopisma Street&Smith. Niech będzie, każdemu swoje.
  • Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir

• Nie wystarczy dużo wiedzieć, aby być mędrcem.
  • Zobacz też: mędrzec

O Ludwigu Wittgensteinie

• Jako człowiek był osobowością niezbyt wysokiej próby, niezrównoważoną i autocentryczną. Ale w tym niezrównoważonym autocentryku zapalił się raz błysk geniuszu i tak powstał jego słynny Traktat – jedyne naprawdę wielkie dzieło filozoficzne, jakie wydał wiek XX.
  • Autor: Bogusław Wolniewicz
  • Źródło: Tomasz Sommer, Wolniewicz zdanie własne, Wydawnictwo 3S Media, Warszawa 2010

• Przyjaciel i współpracownik Wittgensteina, David Hume Pinsent, z którym podróżował na wakacje, opisuje częste myśli samobójcze Wittgensteina w wielu miejscach swojego dziennika. Wpis Pinsenta z 1 czerwca 1912 r. odnotowuje, że Wittgenstein powiedział mu, że przez ostatnie dziewięć lat cierpiał z powodu strasznej samotności, że wtedy myślał o samobójstwie i że wstydzi się, że nigdy nie odważył się popełnić samobójstwa.
  • Autor: Archive Librarian
  • Źródło: ethicsofsuicide

• Wittgenstein miał pecha stać się przedmiotem uwielbienia całego tłumu opacznie pojmujących go zwolenników, którzy dzielą z nim niechęć do nauki, lecz nie jego wizję.
  • Autor: Daniel Dennett
  • Źródło: Natura umysłów, tłum. Witold Turopolski, CIS, Warszawa 1997

• Na kulcie Wittgensteina traci filozofia, kult ten bowiem stoi na drodze badawczego i krytycznego dostępu do jego dzieła. Wittgensteina nie będzie, dopóki będzie jego kult.
  • Autor: Bohdan Chwedeńczuk
  • Źródło: Odczarować Wittgensteina, posłowie do własnego tłumaczenia traktatu O pewności