Kontrreformacja

Kontrreformacja – szereg działań podjętych przez Kościół rzymskokatolicki w reakcji na reformację, zapoczątkowanych soborem trydenckim, i które w Europie Zachodniej zakończyły się wraz z wojną trzydziestoletnią.

• Kler, który, uporawszy się z „heretykami” położył w dawnej Polsce rękę na wszystkim, przyczynił się do pogrążenia narodu w owej straszliwej ciemnocie, w jakiej tkwiliśmy przez cały wiek siedemnasty i trzy czwarte ośmnastego, wówczas gdy inne narody spełniały największą pracę myśli.
  • Autor: Tadeusz Boy-Żeleński, Dziewice konsystorskie, [w:] Reflektorem w mrok, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, s. 174.

• Największą reformą, największym zerwaniem był Sobór Trydencki, który z całej rozmaitości rytów lokalnych utworzył jeden centralny. I wszystko podporządkował jednemu. To jest znak kontrreformacyjnej nowożytności, obrzydliwa maska zabijająca wszystko, co mogłoby być żywe i inspirujące w chrześcijaństwie.
  • Autor: Tadeusz Bartoś, rozmowa Cezarego Michalskiego, Kulturowy konserwatyzm to nie jest religia, krytykapolityczna.pl, 25 grudnia 2012
  • Zobacz też: chrześcijaństwo

• Wyliczając przyczyny „upadku Polski” pisze się o anarchii wewnętrznej, o zaborczości sąsiadów, lecz z reguły zapomina się o kontrreformacji. Dzieje się tak dlatego oczywiście, że niemal wszyscy z uporem mówią o „upadku Polski” tylko, podczas gdy klęska spotkała Rzeczpospolitą, organizm wieloplemienny i wielowyznaniowy. Za Stefana I krajowi prawosławni stali wiernie przy królu krakowskim. Przy koronacji Katarzyny II asystował białoruski hierarcha cerkiewny, Jerzy Konisski, będący formalnie obywatelem Rzeczypospolitej, lecz duchowo poddanym Kremla. Nie sposób, niestety, nazywać go zdrajcą.
  • Autor: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dzieje agonii, wyd. Czytelnik, Warszawa 1999.
  • Zobacz też: prawosławie, Rzeczpospolita Obojga Narodów