Jan Ámos Komenský

Jan Ámos Komenský

Jan Amos Komenský (łac. Comenius, w spolszczeniu Komeński; 1592–1670) – czeski pedagog, filozof i teolog.

Przegląd fizyki (1643)

• Albowiem nie ma w wierze niczego, co nie byłoby przedtem w intelekcie. Kto bowiem wierzy, musi wiedzieć, w co ma wierzyć. Dlatego Pismo w wielu miejscach zachęca do słuchania, patrzenia, kosztowania, rozważania, i mówi, że wiara rodzi się ze słuchania.
  • Zobacz też: rozum, wiara

• Kto baczy jedynie na pismo, nie wysłuchawszy zmysłów i rozumu, ten albo przechodzi obok świata, albo rzeczy, których nie rozumie, przyjmuje na wiarę węglarzy, albo idąc ściśle za literą podaje sam sobie do wierzenia wszystkie niedorzeczności i zabobony, jak papieżnicy w tej swojej najbardziej niedorzecznej nauce o transsubstancjacji.

Wielka dydaktyka

(tłum. Krystyna Remerowa, Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne, Lwów 1935)

• Któżby bowiem wątpił, że głupim ludziom potrzebna jest nauka dla usunięcia wrodzonej tępoty? Lecz naprawdę to uzdolnionym więcej jeszcze potrzeba nauki, gdyż bystry umysł, niezaprzątnięty czemś pożytecznem, zajmie się sam błahostkami nieużytecznemi, dziwacznemi i zgoła niebezpiecznemi.
  • Komentarz: pisownia oryginalna.
  • Źródło: s. 53.

• (…) przed człowiekiem stoją następujące istotne, przez naturę podyktowane zadania: aby wszystko znał; nad wszystkim i nad sobą panował; ku Bogu, źródłu wszystkiego, kierował siebie i wszystko. A jeśli te trzy rzeczy wyrazimy trzema powszechnie znanymi wyrazami, będą to: wykształcenie, cnota (…), pobożność.
  • Źródło: s. 35.

• (…) w tejże samej mierze powinni być oświeceni także i podwładni, aby umieli być rozsądnie posłuszni mądrze rozkazującym: nie pod przymusem, z powolnością osła, lecz dobrowolnie, z zamiłowania do ładu. Bo rozumnego stworzenia nie należy prowadzić łajaniem, więzieniem czy biciem, lecz rozumem.
  • Źródło: s. 53–54.

Inne

• Całe życie jest szkołą.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), Antyk, Kęty 1994, s. 190.
  • Zobacz też: szkoła

• Nie ma niczego w umyśle, co by nie przeszło uprzednio przez zmysły.
  • Opis: parafraza Tomasza z Akwinu, cytującego Arystotelesa.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 190.

• Szkoła bez karności jest jak młyn bez wody.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 190.

• Szkoła nie powinna być przybytkiem płaczu i plag, lecz uwagi i czynności.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 190.

• Znasz ułomność ludzi, przykład ich nie buduje, ale zazdrość budzi.
  • Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 190.