Joseph Conrad

Joseph Conrad (właśc. Józef Teodor Konrad Korzeniowski; 1857–1924) – pisarz i publicysta tworzący w języku angielskim, Polak z pochodzenia.

Falk

(…) logika naszego postępowania jest zawsze na łasce ciemnych i nieprzewidzianych popędów.

(…) sądzę, że każda kobieta w głębi serca uważa się za poskromicielkę dziwnych bestii.

Jądro ciemności

Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Jądro ciemności.

Żyjemy tak jak śnimy – samotnie.
- We live, as we dream – alone. (ang.)

Jestem łagodny jak nowonarodzone dziecię, ale nie lubię, aby mi dyktowano, co mam robić.

To szczególne, jak dalece kobiety nie mają poczucia rzeczywistości. Żyją we własnym świecie, który właściwie nigdy nie istniał i istnieć nie może. Jest na to o wiele za piękny, a gdyby można taki świat zbudować, rozleciałby się przed zachodem słońca.

Lord Jim

Człowiek jest zadziwiający, ale arcydziełem nie jest.
- Źródło: Lord Jim, t. II, r. XX, tłum. Emilia Węsławska, Warszawa 1904, s. 38.

Każde źdźbło trawy ma swe miejsce na ziemi, skąd czerpie swe życie i siłę; tak i człowiek ma swe korzenie w kraju, z którego ciągnie wraz z życiem wiarę swoją!
- Źródło: Lord Jim, t. II, r. XXI, tłum. Emilia Węsławska, Warszawa 1904, s. 52.

Podążać za swem marzeniem, podążać wiecznie – zawsze, usque ad finem…
- To follow the dream, and again to follow the dream – and so – always – usque ad finem… (ang.)
- Źródło: Lord Jim, t. II, r. XXXV, Warszawa 1904, s. 137, tłum. Emilia Węsławska.

Opowieści niepokojące

Żaden człowiek nie przemówi do swego pana; lecz do wędrowca i przyjaciela, który nie przybywa, aby pouczać i rządzić, który niczego nie wymaga i zgadza się na wszystko – wobec takiego przyjaciela padają szczere słowa u ognisk obozowych, we wspólnej samotności morza, w pobrzeżnych osadach, na postojach wśród lasów, słowa nie zważające na rasę czy kolor skóry. Jedno serce mówi – drugie serce słucha, a ziemia, morze, niebo, przelotny wiatr lub liść chwiejący się na gałęzi słuchają także błahej opowieści o brzemieniu życia.

Niewielu zdaje sobie sprawę z tego, że ich życie, istota ich charakteru, zdolności ich i zuchwalstwa wypływają tylko z wiary w bezpieczeństwo otoczenia. Odwaga, spokój, zaufanie; uczucia i zasady; wszystkie wielkie i wszystkie błahe myśli należą nie do jednostki, tylko do tłumu; do tłumu, który wierzy ślepo w niewzruszoną siłę swych instytucji i swej moralności, w potęgę swej policji i swej opinii. Ale zetknięcie z nagą, nieokiełznaną dziczą, z pierwotną naturą i pierwotnym człowiekiem, wzbudza w sercu nagły i głęboki niepokój.

Każdy człowiek ma względy i szacunek dla pewnych słów, które on i jego bliźni wypowiadają. Ale o uczuciach ludzie nic naprawdę nie wiedzą. Mówimy z oburzeniem albo z zapałem. Mówimy o ucisku, okrucieństwie, zbrodni, poświęceniu, wyrzeczeniu się, cnocie – i nie odczuwamy nic istotnego poza słowami. Nikt nie wie, co znaczy cierpienie albo wyrzeczenie się prócz może ludzi padających ofiarą tajemnych celów, do których wiodą te złudzenia.

Lęk pozostaje zawsze. Człowiek może zniszczyć w sobie doszczętnie wszystkie uczucia – miłość i nienawiść, i wiarę, i nawet zwątpienie. Ale póki lgnie do życia, nie może zniszczyć lęku, zdradliwego, niezniszczalnego i straszliwego lęku, który przenika całe jestestwo, który zabarwia myśli, który czai się w głębi serca, który czyha na ostatnie tchnienie ludzkich warg.

Zwierciadło morza

Obcowanie z ludźmi jest równie wielką sztuką jak obcowanie ze statkami. I ludzie, i statki żyją w niestałym żywiole, podlegają subtelnym i potężnym wpływom i pragną aby raczej zrozumieć ich zasługi niż się poznać na błędach.

Ocean, jakby był zbyt wielki, zbyt potężny na pospolite cnoty, nie zna ani współczucia, ani wiary, ani prawa, ani pamięci.

Poczucie bezpieczeństwa, nawet najbardziej usprawiedliwione, jest złym doradcą. Podobnie jak nadmierne poczucie błogości zwiastuje nadejście szału, poczucie bezpieczeństwa wyprzedza szybki cios klęski.

Wierność jest wielkim ograniczeniem wolności, jest najsilniejszym z więzów pętających samowolę ludzi i statków na tym globie.

Z narzędźmi i ludźmi trzeba się obchodzić uczciwie, aby wydali z siebie siłę, która w nich tkwi.

O sobie i Polsce

Angielscy krytycy – wszak istotnie jestem pisarzem angielskim – mówiąc o mnie zawsze dodają, że jest we mnie coś niezrozumiałego, niepojętego, nieuchwytnego. Wy jedni to nieuchwytne uchwycić możecie, niepojęte pojąć. To jest polskość. Polskość, którą wziąłem do dzieł swoich przez Mickiewicza i Słowackiego.
- Zobacz też: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki

Nie mogę myśleć o Polsce często, bo gorzko, boleśnie, źle. Żyć nie mógłbym.

Dwie rzeczy osobiste napełniają mnie dumą, że ja Polak, jestem kapitanem angielskiej marynarki i że nieźle potrafię pisać po angielsku.
- Źródło: Marian Dąbrowski, Rozmowa z J. Conradem, „Tygodnik Ilustrowany” 1914 nr 16 (25.IV).

Inne

Biada człowiekowi, którego serce nie nauczyło się za młodu ufać, kochać – i pokładać w życiu nadzieję!

Być kobietą to strasznie trudne zajęcie, bo polega głównie na zadawaniu się z mężczyznami.
- Being a woman is a terribly difficult task, since it consists principally in dealing with men. (ang.)

Imię – to rzecz piękna, kiedy do niego przyłącza się zasługa, a bez tego jest tylko znakiem, który rozróżnia jednego człowieka od drugiego.
- Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

Jedyną dodatnią stroną pełnego, długotrwałego cierpienia jest to, że uwalnia ono człowieka od doznawania mniejszych, drażniących wrażeń. Doszedłszy do stanu, w którym się już nie odczuwa pragnień i nadziei, stałem się obojętny na doznania niższego rzędu, jak podniecenie i niecierpliwość. Godziny spędzane z nią i godziny spędzane bez niej niewiele się od siebie różniły, bo wszystkie należały do niej.

Jedyne rzeczy, którymi możemy szafować bez rachuby, to ciosy zadawane nieprzyjacielowi i pocałunki kobiecie. Trochę walki, trochę miłości…

Jest na świecie szczęście, ale w poczciwej pracy – nie w obietnicach losu i loterii.

Kobiety rzadko kiedy są sprzedajne na podobieństwo mężczyzn, których można przekupić korzyściami materialnymi.

Ludzie śmieją się tylko z tego, co śmieszne, albo z tego, czego nie rozumieją.

Marzenia o miłości – tak samo jak kojące tajemnice wiary – są nie do przezwyciężenia i nigdy, przenigdy ani mężczyźni, ani kobiety nie rządzą się rozumem.

Miłość jest to barwa na aksamitnym kwiecie. Patrz i używaj z daleka. Gdy go ściśniesz w palcach, zostanie plama i cały wdzięk przepadnie.
- Źródło: Zofia Reutt-Witkowska, Studja nad utworami dramatycznemi Korzeniowskiego, tom 3, Nakł. Gebethnera i Wolffa, s. 89.

Mimo niewyobrażalnej dla mieszkańców zachodniej Europy brutalnej przemocy stosowanej przez opresyjne i demoralizujące siły nie popadliśmy w obłęd i zachowaliśmy pełnię władz umysłowych
- Źródło: Adam Zamoyski, Polska. Opowieść o dziejach niezwykłego narodu 966–2008

Morze podobne jest sercu kobiety.
- Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

Na zabicie mnie nie potrzeba było ciosu sztyletu. Równie dobrze zabiłby mnie pocałunek.

Nie lubię pracy – żaden człowiek jej nie lubi. Lubię jednak to, co daje praca – szanse odnalezienia siebie, własnej rzeczywistości.
- Zobacz też: praca

Nie ma dwóch mężczyzn, którzy by byli tępi w jeden i ten sam sposób.

Nie wiem, jak daleko towarzyszy człowiekowi poczucie humoru. Może aż do stóp szubienicy.

Nie szafuję lekkomyślnie słowem MIŁOŚĆ, są jednak ludzie, którzy są w stanie powiedzieć, że kochają kiełbasę.

Niech myślą, co chcą, ale nie miałem zamiaru się utopić. Zamierzałem płynąć, dopóki nie utonę – a to nie to samo.

Pocałunki są tym, co pozostało z języka raju.

Prawdziwa mądrość nie jest pewna niczego na tym pełnym sprzeczności świecie.

Prawdziwym życiem człowieka jest to, że żyje on w myślach innych ludzi.
- Źródło: Henryk Gaertner, Rodzinne rodowody

Różni ludzie, różne mądrości.

Stare czy młode, wszystkie lubią pieniądze.

To nie do wiary, z jak przymkniętymi oczyma, przytępionymi uszami i senną myślą idziemy przez życie.

Tyleż jest katastrof, co i ludzi.

Tylko ci, którzy poszli na morze dla zdobycia środków do życia wiedzą, jakim zaufaniem mogą darzyć służbę ratowniczą… Jest to uczucie pewności jakie daje istnienie ratowniczych stacji z ich zawsze gotową załogą.

Tylko praca daje okazję odkryć nam nas samych.
- Źródło: O życiu i literaturze

Wyrozumiałość jest najinteligentniejszą z cnót. Pozwalam sobie uważać tę cnotę za jedną z najrzadziej spotykanych, jeśli nie najrzadszą ze wszystkich.
- Indulgence (…) is the most intelligent of all the virtues. I venture to think that it is one of the least common, if not the most uncommon of all. (ang.)
- Źródło: Ze wspomnień (1912)

Wyrozumiałość jest owocem znajomości własnych błędów.

Wzgardzona miłość nie jest niczym innym jak zmiętą, zużytą szmatą, którą się wyrzuca na śmietnik w braku ognia, który by ją spalił.

Z naprawdę wielkich, posiadamy tylko jednego wroga – czas.

Zawsze zdarza się to, czego człowiek nie oczekuje.

Życie jest ciągłą walką, a pokój jest tylko owocem zwycięstwa.

Życie jest tylko stratą czasu.

Życie nasze ma dwa dzieciństwa, ale nie ma dwóch wiosen.
- Zobacz też: życie

O Josephie Conradzie

Conrad obdarował Brytyjczyków wynalezionym przez siebie angielskim, językiem, który nigdy nie mógłby być wymyślony przez najbardziej genialnego Anglika. Zastanawiam się, co by było, gdyby zamiast angielskiego wybrał niemiecki. Ten Polak pisał jak Tomasz Mann, długie zdanie, pięknie zaprojektowane, pięknie użyte piękne słowa.
- Autor: John le Carré, rozmowa Adama Michnika i Pawła Smoleńskiego, „Gazeta Wyborcza”, 17–18 września 2011.

I popłynął morza ogromem
Wyzwolony z pęt,
I nie powrócił nigdy do własnego domu,
Bo nie był domem
Jego dom w hrabstwie Kent
- Autor: Antoni Słonimski, Conrad

Jednym z najpewniejszych znaków jego [Conrada] geniuszu jest ten, że jego dzieła nie podobają się kobietom.
- One of the surest signs of his genius is that women dislike his books. (ang.)
- Autor: George Orwell, „New English Weekly”, 23 lipca 1936
- Źródło: The Dictionary of biographical quotation of British and American subjects, Routledge and Kegan Paul, Londyn 1978, s. 191.

Zobacz też

Banita (Wyrzutek)