Hobbit, czyli tam i z powrotem

Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit, or There and Back Again) – powieść autorstwa J.R.R. Tolkiena z 1937 roku. Cytaty wg wyd. Wydawnictwo Iskry, Warszawa; tłumaczenie – Maria Skibniewska, wiersze przełożył Włodzimierz Lewik.

A co, nie mówiłem? – zaśmiał się Gandalf. – Pan Baggins potrafi więcej, niż nam się wydaje.
- Źródło: rozdział 6, Z patelni w ogień, s. 102

Bogacze powinni by mieć litość i niezależnie od zobowiązań wspierać w biedzie tych, którzy im okazali życzliwość w potrzebie.
- Postać: Bard Łucznik
- Opis: fragment negocjacji z Thorinem, który nie znalazł się w ostatecznym scenariuszu filmu Petera Jacksona, gdyż mógłby zostać niezrozumiany przez współczesnych widzów.
- Źródło: rozdział 15, Chmury się zbierają, s. 274

Buch czerepy w garnek śmiało,
Szkło na drobny tłuczmy piach –
A co jeszcze pozostało,
O podłogę bęc i trach!
Baczność! Bilbo płaczu bliski,
Zaraz usłyszycie jęk –
Więc uwaga tam na miski!
Trach i prask, bęc, i brzdęk!
- Opis: pieśń śpiewana przez krasnoludy.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 17

Ciemne sprawy najlepiej załatwiać po ciemku.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 21

Coś, przed czym w świecie nic nie uciecze,
Co gnie żelazo, przegryza miecze,
Pożera ptaki, zwierzęta, ziele,
Najtwardszy kamień na mąkę miele,
Królów nie szczędzi, rozwala mury,
Poniża nawet najwyższe góry.
- Opis: zagadka zadana przez Golluma, odpowiedź brzmi czas.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 83, 84

Daleko jeszcze do końca przygód!
- Postać: Bilbo
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 236

(…) do trzech razy sztuka.
- Postać: Gollum
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 85

Do widzenia! Szczęśliwej drogi, dokądkolwiek zechcesz wędrować!
- Opis: krasnolud Balin, żegnające Bilba, który odchodzi do domu po skończonej wyprawie.
- Źródło: rozdział 18, Droga powrotna, s. 302

– Dzień dobry – powiedział Bilbo i powiedział to z całym przekonaniem, bo słońce świeciło, a trawa zieleniła się pięknie. Gandalf jednak spojrzał na niego spod bujnych, krzaczastych brwi, które sterczały aż poza szerokie rondo kapelusza.
– Co chcesz przez to powiedzieć? – spytał. – Czy życzysz mi dobrego dnia, czy oznajmiasz, że dzień jest dobry, niezależnie od tego, co ja o nim myślę; czy sam dobrze się tego ranka czujesz, czy może uważasz, że dzisiaj należy być dobrym?
– Wszystko naraz – rzekł Bilbo. – A na dodatek, że w taki piękny dzień dobrze jest wypalić fajkę na świeżym powietrzu.
- Opis: fragment rozmowy między Gandalfem a Bilbem.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 8

Dziwna rzecz: o tym, co najlepsze, i o dniach najmilej spędzonych niewiele się ma do opowiadania, a słuchanie o tym nie tak bawi słuchacza; za to o rzeczach przykrych, niepokojących czy wręcz groźnych można opowiadać wspaniałe historie i starczy tematu na długo.
- Źródło: rozdział 3, Krótki odpoczynek, s. 56, 57

Hobbici są – czy może byli – małymi ludźmi, mniejszymi od krasnoludów – różnią się też od nich tym, że nie noszą brody – lecz znacznie większymi od liliputów. Nie uprawiają wcale albo prawie wcale czarów, z wyjątkiem chyba zwykłej, powszedniej sztuki, która pozwala im znikać bezszelestnie i błyskawicznie, kiedy duzi, niemądrzy ludzie, jak ty i ja, zabłądzą w ich pobliże, hałasując niczym słonie, tak że na milę można ich usłyszeć. Hobbici są skłonni do tycia, zwłaszcza w pasie: miewają wypięte brzuchy; ubierają się kolorowo (najchętniej zielono i żółto); nie używają obuwia, ponieważ stopy ich z przyrodzenia opatrzone są twardą podeszwą i porośnięte bujnym, ciemnym, brunatnym włosem, podobnie jak głowa (zwykle kędzierzawa); mają długie, zręczne, smagłe palce i poczciwe twarze, a śmieją się dużo, basowo i serdecznie (szczególnie po obiedzie, który – w miarę możności – jadają dwa razy dziennie).
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 6

Jeśli się chce coś znaleźć, trzeba po prostu szukać (…). Rzeczywiście, kto szuka, ten najczęściej coś znajduje, niestety czasem zgoła nie to, czego mu potrzeba.
- Źródło: rozdział 4, Górą i dołem, s. 63, 64

Już gwiazdy jaśniejsze
Niż błyski kamieni,
A księżyc srebrzyściej
Niż srebro się mieni.
Już ogień lśni złociej,
Żar biorąc od słonka,
Niż złoto w podziemiach –
Więc po cóż się błąkać?
- Opis: pieśń śpiewana przez elfy z Rivendell.
- Źródło: rozdział 19, Ostatni akt, s. 3

Korzeni nie widziało niczyje oko,
A przecież to coś sięga bardzo wysoko,
Od drzew wybujało wspanialej,
Chociaż nie rośnie wcale.
- What has roots as nobody sees,
  Is taller than trees,
  Up, up it goes,
  And yet never grows?
- Opis: zagadka zadana przez Golluma, odpowiedź brzmi góra.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 80

– Masz dziesięć minut na drogę. Musisz biec – rzekł Gandalf.
– Ale… – zaczął Bilbo.
– Nie ma czasu na żadne ale – powiedział czarodziej.
– Ale… – powtórzył Bilbo.
– Na to także nie ma czasu. Ruszaj!
- Źródło: rozdział 2, Pieczeń barania, s. 35, 36

Mimo wszystko bitwa skończyła się pewnie naszym zwycięstwem – rzekł Bilbo obmacując zbolałą głowę. – Ano, widzę, że zwycięstwo to bardzo smutna historia.
- Źródło: rozdział 18, Droga powrotna, s. 296

Mogło być gorzej, ale mogło być i znacznie lepiej.
- Postać: Gandalf
- Źródło: rozdział 4, Górą i dołem, s. 72

Moja zbroja warta jest dziesięciu tarcz, zęby służą mi za miecze, pazury – za włócznie, cios mojego ogona to grom, skrzydła niosą huragan, a mój dech – śmierć!
- Postać: Smaug
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 234

Mówiłem. Nie bądź głupi, Bilbo. Idź lepiej do łóżka, bo widzę, że ci już rozum usnął w głowie.
- Źródło: rozdział 7, Dziwna kwatera, s. 137

Nie bądź głupi, Bilbo, i nigdy nie śmiej się ze smoka, póki jeszcze zipie.
- Postać: Bilbo do siebie (samokrytycznie).
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 235

Nie oddycha, a żyje,
Nie pragnie, a wciąż pije.
- Alive without breath,
  As cold as death;
  Never thirsty, ever drinking,
  All in mail never clinking.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 82
- Opis: zagadka zadana przez Golluma, odpowiedź brzmi ryba.

Nie ma skrzydeł, a trzepocze,
Nie ma ust, a mamrocze,
Nie ma nóg, a pląsa,
Nie ma zębów, a kąsa.
- Opis: zagadka zadana przez Golluma, odpowiedź brzmi wiatr.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 80

Nie można tego zobaczyć ani dotknąć palcami,
Nie można wyczuć węchem ani usłyszeć uszami,
Jest pod górami, jest pod gwiazdami,
Pustej jaskini nie omija,
Po nas zostanie, było przed nami,
Życie gasi, a śmiech zabija.
- Opis: zagadka zadana przez Golluma, odpowiedź brzmi ciemność.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 81

Od Thorin i kompanii pozdrowienie dla włamywacza Bilba! Za gościnę serdeczne dzięki, a Twoją ofertę fachowej pomocy chętnie przyjmujemy. Warunki: zapłata przy dostawie w wysokości nie przekraczającej czternastej części całego zysku (jeżeli w ogóle będą zyski); zwrot kosztów podróży zapewniamy w każdym przypadku; koszty pogrzebu – jeśli okaże się to konieczne i nie będzie załatwione inaczej – ponosimy my lub nasi przedstawiciele.
- Opis: fragment listu.
- Źródło: rozdział 2, Pieczeń barania, s. 35

Oko, co tkwiło w niebieskiej twarzy, ucieszyło się ogromnie,
Gdy zobaczyło w zielonej twarzy drugie oko.
„Ono jest zupełnie podobne do mnie,
Tylko że błyszczy nisko, a ja wysoko”.
- Opis: zagadka zadana przez Bilba, odpowiedź brzmi słońce i stokrotka.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 81

Pieśń ich nie była jednak podobna do śpiewu elfów, przypominała natomiast bardzo tę, która rozbrzmiała niegdyś w norce Bilba:
Przyszedł wreszcie, przyszedł dzień –
Król wstępuje w groty cień.
Gad ubroczył krwią jej progi,
Tak wyginą wszystkie wrogi.
Długa lanca, ostry miecz,
Brama twarda, choć w nią siecz!
Złota śmiałe szuka serce,
Kres krasnali poniewierce.
Działa krasnoludów czar.
W ciszę mroków dźwięk się wdarł,
Tam, gdzie mrok pod skałą władnie,
I gdzie dziwy drzemią na dnie.
- Opis: fragment pieśni śpiewanej pod Samotną Górą przez kompanię.
- Źródło: rozdział 15, Chmury się zbierają, s. 271

Piękne tytuły! – szyderczo mruknął smok. – Ale nawet szczęśliwe numery nie zawsze wygrywają.
- Opis: Smaug do Bilba.
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 231

Ponad gór omglony szczyt
Lećmy, zanim wstanie świt,
By jaskiniom, lochom, grotom
Czarodziejskie wydrzeć złoto!
- Opis: pieśń śpiewana przez krasnoludy podczas spotkania u Bilba.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 9

Póki życia, póty nadziei, jak mawiał mój ojciec.
- Postać: Bilbo
- Źródło: rozdział 13, Smauga nie ma w domu, s. 242

Przygody! To znaczy: nieprzyjemności, zburzony spokój, brak wygód. Przez takie rzeczy można się spóźnić na obiad.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 19

Pudełko bez zawiasów, klucza ani wieka,
A przecież skarb złocisty w środku skryty czeka.
- Opis: zagadka zadana przez Bilba, odpowiedź brzmi jajko.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 82

Słuchajcie, słuchajcie! – pomyślał Bilbo i przypadkiem pomyślał na głos.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 32

Słyszałem nieraz pieśni o bitwach i wyobrażałem sobie, słuchając ich, że klęska może być pełna chwały. Ale teraz widzę, że to rzecz straszna, by nie rzec: rozpaczliwa.
- Źródło: rozdział 17, Chmury pękają, s. 294, 295

(…) strach bardzo przeszkadza w myśleniu.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 84

Świat byłby weselszy, gdyby więcej jego mieszkańców tak jak ty ceniło dobre jadło, zabawę i śpiew wyżej niż górę złota.
- Opis: Thorin do Bilba.
- Źródło: rozdział 18, Droga powrotna, s. 298

Tak oto śnieg spada po ogniu, a nawet smoki nie unikną końca – rzekł Bilbo i odwrócił się plecami do kraju przygód. Krew Tuków znużyła się, krew Bagginsów z każdym dniem wzbierała silniej w jego żyłach. – Teraz marzę już tylko o moim wygodnym fotelu – powiedział Bilbo.
- Źródło: rozdział 18, Droga powrotna, s. 305

W czerwonej stajni trzydzieści białych koni
Kłapie, tupie, a czasem ze strachu dzwoni.
- Thirty white horses on a red hill,
  First they champ,
  Then they stamp,
  Then they stand still.
- Opis: zagadka zadana przez Bilba, odpowiedź brzmi zęby.
- Źródło: rozdział 5, Zagadki w ciemnościach, s. 80

W pewnej norze ziemnej mieszkał sobie pewien hobbit.
- Opis: pierwsze zdanie.
- Źródło: rozdział 1, Nieproszeni gości, s. 5

Wielki to błąd pomijać w rachunkach smoka, póki ten smok żyje, i to w dodatku tuż pod bokiem
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 224

Wiodą, wiodą drogi w świat,
Pod gwiazdami mkną na niebie –
Choć wędrować każdy rad,
W końcu wraca w dom, do siebie.
Oczy, które ognia dziw
Oglądały – i pieczary,
Patrzą czule w zieleń niw
I kochany domek stary.
- Opis: Bilbo dostrzegłszy z oddali swój Pagórek.
- Źródło: rozdział 19, Ostatni akt, s. 311

Wpadł w nieopisaną wściekłość, w szczególną odmianę wściekłości, ogarniającą tych bogaczy, którzy mają więcej, niż zdolni są spożytkować, jeśli nagle utracą coś, co od dawna posiadali, lecz czego nigdy przedtem nie używali ani nie potrzebowali.
- Źródło: rozdział 12, Na zwiadach w obozie wroga, s. 225

Zobacz też: