Heraklit z Efezu

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Heraklit z Efezu

Heraklit z Efezu (540 p.n.e.–480 p.n.e.) – starożytny filozof grecki.

  • Bóg to dzień – noc, zima – lato, wojna – pokój, sytość – głód. Przeciwieństwa wszelkie, bo taki jest rozum.
    • Źródło: O naturze, B67 DK
  • Być rozumnym to największa cnota, a mądrość polega na tym, by mówić prawdę i postępować zgodnie z naturą, słuchając jej głosu.
  • Charakter człowieka jest jego przeznaczeniem.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Nawet gdybyś przewędrował wszystkie ścieżki, nie odkryjesz granic duszy – tak głęboki jest jej logos.
    • Źródło: O naturze, B45 DK
  • Choroba pozwala poznać słodycz zdrowia, zło – dobra, głód – sytości, zmęczenie – wypoczynku.
    • Źródło: O naturze, B111 DK
  • Człowiek krzesze światło w nocy, kiedy wzrok mu gaśnie. Żywy dotyka umarłych we śnie, budząc się, przypomina śpiącego.
  • Czuwający mają świat wspólny, śpiący są odwróceni do swych osobnych światów.
  • Dla mnie jeden człowiek wart jest tyle co trzydzieści tysięcy, a niezliczony tłum mam za nic.
  • Droga w górę i dół jedna i ta sama.
    • ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ὡυτή. (gr.)
    • Źródło: O naturze, B60 DK
  • Gdyby życie polegało na przyjemnościach cielesnych, wówczas moglibyśmy nazwać woły szczęśliwymi, gdy znajdą groch do zjedzenia.
  • Gdybym nie miał nadziei, nie osiągnąłbym tego, co wydaje się nieosiągalne.
  • Jest w nas jednocześnie życie i śmierć, jawa i sen, młodość i starość – wzajemnie się zmieniają.
  • Jesteśmy i nie jesteśmy zarazem – życie jest ciągłą zmianą, jest ciągłym rodzeniem się i śmiercią.
  • Każdy człowiek ma zdolność poznawania samego siebie i rozumnego myślenia.
  • Kto nie dąży do rzeczy niemożliwych, nigdy ich nie osiągnie.
  • Kto nie spodziewa się niespodziewanego, ten nie odkryje go.
  • Lud walczyć musi o system prawa ponad mury miasta.
    • μάχεσθαι χρὴ τὸν δῆμον ὑπὲρ τοῦ νόμου ὅκωσπερ τείχεος. (gr.)
    • Źródło: O naturze, B44 DK
  • Mądrość polega na tym, by poznać myśl, która wszystkim steruje.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak
  • Na jawie świat jest dla wszystkich jeden i ten sam, ale we śnie każdy ucieka do własnego świata.
  • Najmądrzejszy człowiek w porównaniu z bogiem wydaje się małpą pod względem mądrości, piękna i pod innymi względami.
  • Natura lubi się ukrywać.
  • Do tej samej rzeki nie można wejść dwukrotnie.
    • Źródło: O naturze, B91 DK
  • Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki, bo już inne napłynęły w nią wody.
    • Opis: przytoczone przez Platona w Kratylu.

Zwykle błędnie tłumaczona sentencja. Moim zdaniem powinna być: Nie wchodzi się dwa razy do TAKIEJ samej rzeki". "το ίδιο" (z greki) znaczy zarówno 'tej samej jak i 'takiej samej'. Wówczas nie byłoby problemu z interpretacją.

  • Nie powinniśmy wstępować w ślady naszych rodziców.
  • Nie wystarczy dużo wiedzieć, żeby być mądrym.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak
  • Nie znano by imienia sprawiedliwości, gdyby nie istniała niesprawiedliwość.
  • Niespodziewany ogień zaskoczy, rozsądzi i ogarnie wszystko.
  • Nieśmiertelni śmiertelni i śmiertelni nieśmiertelni. Ci żyją śmiercią tamtych, tamci umierają życiem tych.
  • Obudzeni mają jeden wspólny świat – we śnie każdy wraca do swego własnego.
  • Słońce ma wielkość ludzkiej stopy.
    • [περὶ μεγέθους ἡλίου] εὖρος ποδὸς ἀνθρωπείου. (gr.)
    • Źródło: O naturze, B3 DK
  • Słońce odnawia się co dzień.
  • Świata tego, jednego i tego samego dla wszystkich – ani bóg żaden nie zrobił, ani człowiek, ale on był zawsze i jest i będzie; ogień wiecznie żywy, zapalający się w miarę i przygasający w miarę.
    • Źródło: O naturze, B30 DK
    • tłum. Władysław Witwicki, Z fragmentów Heraklita, Przegląd Filozoficzny, XXIII. 1920, s. 329.
    • Zobacz też: ogień
  • Ukryte piękno jest lepsze od jawnego.
  • W myśleniu wszyscy uczestniczą.
    • Inna wersja: Wszystko uczestniczy w myśleniu.
  • Walka jest ojcem wszelkiego stworzenia.
    • Źródło: O naturze, B53 DK
  • Wiedza jest drugim słońcem dla tych, którzy ją posiadają.
  • Wielka uczoność nie daje rozumu.
  • Większość ludzi jest złych, a tylko niewielu jest dobrych.
  • Woda uśmierca dusze, ziemia uśmierca wodę, woda rodzi się z ziemi, dusza z wody.
  • Wszystko jest jednością.
  • Ze śmierci ziemi rodzi się ogień, ze śmierci ognia rodzi się powietrze, ze śmierci powietrze rodzi się woda.
  • Zimno staje się ciepłem, ciepło zimnem, wilgoć wysycha, twarde mięknie.
  • Złymi świadkami są oczy i uszy dla ludzi, którzy mają dusze barbarzyńców.
    • Źródło: O naturze, B107 DK