Aleksander II Romanow

Aleksander II Romanow (1818–1881) – cesarz Imperium Rosyjskiego od 1855.

Lepiej, żeby przeprowadzono je odgórnie niż oddolnie.
- Opis: o konieczności przeprowadzenia reform wewnętrznych.
- Źródło: Wioletta Zielecka, Dramatyczna epopeja carów w: Romanowowie (tom 3. z serii Dynastie Europy), Biblioteka Gazety Wyborczej, ISBN 9788326800832, 2010, s. 15.

Nic mi nie jest, dzięki Bogu…
- Opis: po zamachu bombowym dokonanym przez Nikołaja Rysakowa (chwilę po tych słowach następną bombę rzucił Ignacy Hryniewiecki).
- Źródło: Isabelle Bricard, Leksykon śmierci wielkich ludzi, tłum. Anita i Krzysztof Staroniowie, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1998, ISBN 8305129713, s. 19.

Nie zamierzam niczego zmieniać. To, co uczynił mój ojciec, było słuszne (…). Szczęście Polski zależy od jej całkowitego złączenia się z ludem mojego cesarstwa. Żadnych złudzeń, panowie, żadnych złudzeń!
- Opis: w maju 1856 do witających go Polaków. W oryginale przemówił po francusku: Point de reveries, messieurs!
- Inna wersja: "[...] Żadnych marzeń, panowie, żadnych marzeń."
- Źródło: Paweł Wieczorkiewicz, Aleksander II [w:] Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, 100 postaci, które tworzyły historię Polski, wyd. Świat Książki, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2000, ISBN 837311288X, s. 306, 307.
- Zobacz też: Aleksander I Romanow

Rozchodzą się pogłoski, że chcę dać wolność chłopom; nie jest to słuszne i możecie wszędzie tak mówić. Niemniej jednak, na nieszczęście, wrogość między chłopami a ich panami jest faktem, i z tej wrogości zrodziły się już niejednokrotnie wypadki nieposłuszeństwa wobec właścicieli ziemskich. Osobiście jestem przekonany, że wcześniej czy później będziemy to musieli wziąć pod uwagę. Sądzę, że zgadzacie się ze mną; lepiej wobec tego, żeby to nastąpiło od góry, nie zaś od dołu.
- Opis: wypowiedziane w Moskwie na spotkaniu z marszałkiem szlachty po niespełna dwu tygodniach od podpisania paryskiego traktatu pokojowego kończącego wojnę krymską.
- Źródło: Władysław Andrzej Serczyk, Poczet władców Rosji (Romanowowie), Wydawnictwo Puls, Londyn 1992, ISBN 0907587836, s. 199.

Sprawa wyzwolenia chłopów, która znalazła się na porządku dziennym w Radzie Państwa, jest według mnie pod względem ważności jej dla Rosji kwestią, od której zależeć będzie siła i potęga państwa. Jestem przekonany, że wszyscy panowie podzielacie moje zdanie o konieczności uczynienia tego kroku i korzyściach z niego wynikających. Jestem także przekonany, że sprawy tej nie wolno odkładać na potem i dlatego żądam, aby Rada Państwa ukończyła nad nią pracę w pierwszej połowie lutego, a dekrety mogły być ogłoszone na początku prac polowych. Czynię za to pana przewodniczącego osobiście odpowiedzialnym. Powtarzam: moją wolą jest zakończenie tej sprawy teraz. Już cztery lata ciągną się związane z nią prace, budząc rozliczne obawy oraz oczekiwania, zarówno wśród właścicieli ziemskich jak i chłopów. (…) Gotów jestem przyjąć wasze uwagi, jednak proszę nie zapominać, że myślą przewodnią całości winna być poprawa bytu chłopów, i to nie w słowach czy na papierze, lecz naprawdę.
- Opis: podczas wystąpienia na forum Rady Państwa w 1861.
- Źródło: Władysław Andrzej Serczyk, Poczet władców Rosji (Romanowowie), op. cit,, s. 201–202.

Zanieście mnie do pałacu… Tam umrzeć.
- Opis: po zamachu bombowym Hryniewieckiego, gdy odniósł śmiertelne rany.
- Źródło: Isabelle Bricard, Leksykon śmierci wielkich ludzi, op. cit., s. 19.

O Aleksandrze II Romanowie

Mogłem zajrzeć w głąb jego rozdwojonej duszy – poznałem w nim urodzonego despotę, którego okrucieństwo było tylko częściowo złagodzone europejskim wychowaniem. Zrozumiałem tego człowieka, który posiadł męstwo żołnierza, ale pozbawiony był cywilnej odwagi męża stanu, człowieka gwałtownych namiętności, ale słabej woli.
- Autor: Piotr Kropotkin
- Źródło: Władysław Andrzej Serczyk, Poczet władców Rosji (Romanowowie), op. cit., s. 196–197.