Cyprian Kamil Norwid

Cyprian Kamil Norwid (1821–1883) – polski poeta, dramatopisarz, prozaik, artysta plastyk.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Cyprian Kamil Norwid

A

• Apostolstwo nie jest dyplomacją i kuglarstwem, i kabalistyką, ale proroctwem szczerym.
  • Źródło: Marian Piechal, Mit Pigmaliona, Warszawa 1974, PIW, s. 178.

• Autorów sądzą ich dzieła.
  • Źródło: Józef Franciszek Fert, Norwid. Poeta dialogu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982.

C

• (…) cisza jest głosów – zbieraniem (…).
  • Źródło: Laur dojrzały w: Vade-mecum
  • Zobacz też: cisza

• Cisza – niekiedy tylko pająk siatką wzruszy,
  Lub przed oknem topolę wietrzyk pomuskuje;
  Och! jak lekko oddychać, słodko marzyć duszy –
  Tu mi gwar, tu mi uśmiech myśli nie krępuje.
  • Źródło: Samotność

• Coraz to z ciebie, jako z drzazgi smolnéj,
  Wokoło lecą szmaty zapalone;
  Gorejąc, nie wiesz, czy stawasz się wolny,
  Czy to, co twoje, ma być zatracone.
  Czy popiół tylko zostanie i zamęt,
  Co idzie w przepaść z burzą? Czy zostanie
  Na dnie popiołu gwiaździsty dyjament,
  Wiekuistego zwycięstwa zaranie?…
  • Źródło: Tyrtej, Prolog, III (W pamiętniku)
  • Zobacz też: Popiół i diament

• Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie?
  • Źródło: Poezja i dobroć. Wybór z utworów, Warszawa 1977, PIW, s. 290.

• Coś ty ludziom uczynił, Mickiewiczu?
  • Źródło: Herminia Fiszer Naglerowa, Mickiewicz żywy, wyd. B. Świderski, 1955, s. 217.

• Czarnoleskiej ja rzeczy chcę!
  • Źródło: Moja piosnka (I)

• Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz (…).
  • Źródło: Bema pamięci żałobny rapsod

• Czułość – bywa jak pełny wojen krzyk,
  I jak szemrzących źródeł prąd,
  I jako wtór pogrzebny…
  • Źródło: Czułość

• Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala,
  Czy ten, co mówić o tym nie pozwala?
  • Źródło: Czy ten ptak kala gniazdo w: Wybór poezyj, Krakowska Spółka Wydawn., 1924, s. 118.

D

• Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
  Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
  Dla darów Nieba…
  Tęskno mi, Panie…
  Do kraju tego, gdzie winą jest duża
  Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
  Bo wszystkim służą…
  Tęskno mi, Panie…
  • Źródło: Moja piosnka (II)

• Dobrym u mnie historykiem
  Jest mąż, co przyszedł pod koniec epoki,
  I widzi rozkład z głuchym serca ściskiem,
  I proste fakta pisząc, jest głęboki –
  I żadną partią, ani się nazwiskiem
  Promiennym uwieść nie dał jednostronnie…
  • Źródło: Gorzki to chleb jest polskość. Wybór myśli politycznych i społecznych (Seria obywatelska), Wydawnictwo Literackie 1984, s. 147, ISBN 8308010539.

G

• Głosem narodu jest harmonia ojczysta, mieczem – jedność i zgoda, celem – prawda.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też: naród

• Gorzki to chleb jest polskość…
  • Źródło: list do Józefa Bogdana Zalewskiego z 8 stycznia 1852, cyt. za: Gorzki to chleb jest polskość…, op. cit., s. 199.

H

• Heroizm nie jest w samych bitwach, ale na wszystkich polach życia i nieustannie. Owszem bitwy dlatego tylko bywają, iż heroizm nie bywa pierwej na polach życia praktykowany.
  • Źródło: list do Józefa Lussakowskiego, cyt. za: „Przegląd humanistyczny”, tom 39, wydania 328–330, s. 78.

I

• I stąd największym prosty lud poetą,
  Co nuci z dłońmi ziemią brązowemi.
  • Źródło: Promethidion, wyd. IW Bibljoteka Polska, Warszawa 1923, s. 17.

J

• Jeśli mi Polska ma być anarchiczną,
  Lub socjalizmu rozwinąć pytanie,
  To już ja wolę tę panslawistyczną,
  Która pod Carem na wieki zostanie!
  • Źródło: Norman Davies, Boże igrzysko 2. Od roku 1795, wyd. Znak, 1991, s. 109.

• Jedyna miłość, która nas nigdy nie zdradzi, to miłość własna.

• Jestem z narodu, w którym od lat blisko stu każda książka wychodzi za późno, a każdy czyn za wcześnie.
  • Źródło: Pisma wszystkie, tom 9, Warszawa 1971, PIW, s. 274.

• Jestże się poetą, czyli raczej tylko bywa się?
  • Źródło: Bransoletka, II, wyd. 1862

• Jękły głuche kamienie. Ideał sięgnął bruku.
  • Opis: zakończenie wiersza.
  • Źródło: Fortepian Szopena
  • Zobacz też: Fryderyk Chopin

K

• (…) kto inny ma laur i nadzieję,
  Ja – jeden zaszczyt: być człekiem.
  • Źródło: Odpowiedź III w: Dzieła zebrane, t. I, Poezje, Warszawa 1966, s. 455–456.

• Kto kocha – małe mu ogromnieje
  i lada promyk zolbrzymia nadzieję.
  • Źródło: „Studia Norwidiana”, tomy 5–6, Lublin 1989, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, s. 15.

• (…) kto prawdę mówi, ten niepokój wszczyna.
  • Źródło: Rozmowa umarłych w: Poezye Cypriana Norwida, wyd. F.A. Brockhaus, 1863, s. 69.

• Kto ukochał ogół, a nie ukochał pojedynczo – to Robespierre. Kto ukochał tylko pojedynczych, a ogół zdeptał, to Neron.
  • Źródło: Pisma wybrane. Listy, Warszawa 1968, PIW, s. 94.

• Któż nie chciałby stać się przez szczęście głupszy, zamiast być mądrzejszym przez szkodę?

M

• Miłości! w tobie jednej odpocznienie
  I moc, i bytu oś; w tobie sumienie.
  • Źródło: Poezja i dobroć, op. cit., s. 158.

N

• Narodowy artysta organizuje wyobraźnię, jak na przykład polityk narodowy organizuje siły stanu.
  • Źródło: Promethidion, wyd. IW Bibljoteka Polska, Warszawa 1923, s. 37.

• Nie miecz, nie tarcz – bronią Języka, lecz – arcydzieła!
  • Źródło: Język ojczysty, wyd. 1915

• Nie szukaj świata, kochaj i… bądź zdrowa…
  A za umarłych módl się – po weselu.
  • Źródło: Pamiątka

• Nie trzeba kłaniać się Okolicznościom, a Prawdom kazać, by stały za drzwiami.
  • Źródło: Stanisław Makowski, Cyprian Norwid, Wyd. Naukowe, 1986, s. 39.

• Nie za sobą z krzyżem Zbawiciela, ale za Zbawicielem z krzyżem swoim, ta jest zasada wszechharmonji społecznej w chrześcijaństwie – ten jest tego, co zowią materjalnie specjalnościami, rytm i akord. Ta to jest nareszcie tajemnica ruchu sprawiedliwego.
  • Źródło: Promethidion, wyd. IW Bibljoteka Polska, Warszawa 1923, s. 10.

• Nowa epoka nie chce zeszłego natchnienia.
  • Źródło: Irena Sławińska, O komediach Norwida, Lublin 1953, Tow. Nauk. KUL, s. 80.

O

• O! ty ukochana
  Ludzkości Chrześciańska – czy taić ci o tem
  Że jesteś nieskończenie szanowne nic-potem? —
  Osiemnaście więc wieków trwasz? a taka próżnia
  We wszystkiem – mało gdzie cię myśl wyższa odróżnia
  Od pogan, z których żyjesz.
  • Źródło: Ruiny w: Poezye Cypriana Norwida, wyd. F.A. Brockhaus, Lipsk 1863, s. 17.
  • Opis: pisownia oryginalna.

• Oczy spokojne i głębokie, do zaczarowanych jezior podobne – gest arcyszlachetny – i coś z zamyślonego łabędzia we wszystkości poruszeń.
  • Źródło: Trylogia włoska (Stygmat); opis: o Róży P.

• Ojczyzna – to wielki zbiorowy obowiązek.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.

• Oryginalność jest to sumienność w obliczu źródeł.
  • Źródło: Edward Kasperski, Świat wartości Norwida, Warszawa 1981.

P

• Piekło to ledwie niemożność miłości (…).
  • Źródło: *** w: Bohdan Drozdowski, Bohdan Urbankowski, Od Staffa do Wojaczka. Poezja polska 1939–1988. Antologia, tom 2, Wydawn. Łódzkie, 1991, s. 297.
  • Zobacz też: piekło

• (…) piękno na to jest, by zachwycało – do pracy
  Praca, by się zmartwychwstało.
  • Źródło: Promethidion

• Polacy są wspaniałym narodem i bezwartościowym społeczeństwem.
  • Źródło: „Polityka”, wydania 1–10, Wydawn. Prasowe „Polityka”, 1 sty 2006, s. 92.

• Ponad wszystkie wasze uroki,
  Ty! Poezjo, i ty Wymowo,
  Jeden – wiecznie będzie wysoki:
  Odpowiednie dać rzeczy – słowo!
  • Źródło: Jan Miodek, Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 5.

• Przeszłość – to jest dziś,
  tylko cokolwiek dalej.
  Nie jakieś tam coś, gdzieś,
  gdzie nigdy ludzie nie bywali.
  • Źródło: Przeszłość

• Przyszłość albowiem zdobywają te trzy rzeczy: duch, cierpliwość i dopełnienie – ale wcale nie krew: to bajka.
  • Źródło: Władysław Günther, Norwid żywy (1962), s. 148.

R

• Rubaszność – zatrzymany w postępie heroizm.
  • Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, wybór i oprac. Leszek Bubel, wyd. Zamek, Warszawa 1995, s. 149.

• „Rzecz jest, rzecz będzie, nie ma być osoba?”
  – A potem dodał zimno: „I ja raczę
  O kiju przywlec się, gdy przyjdzie pora.”
  Tu zaś obrócił się do Artemidora,
  Dla dwojga razem grzeczność dając jedną,
  I wspomniał: „Wiele niech nie czyta chora –
  Szkoda, że stare rękopisma rzedną.
  Dobrze jest miewać wzgląd na autora,
  Kiedy się czyta – cóż za rzecz przedziwna
  Czytanie! – jako gałązka oliwna
  Lub migdałowy kwiat.”
  • Źródło: Quidam, IX

S

• Słowo – jest czynu testamentem (…).
  • Źródło: Jacek Trznadel, Czytanie Norwida, Warszawa 1978, PIW, s. 218.

• Słowo jest ogień – milczenie jest lawa.
  • Źródło: Poezja i dobroć, op. cit., s. 431.

• Smutno życie porzucić i zamknąć się w sobie.
  Żyć czuciem własnym, własnych marzeń przędzą
  • Źródło: Smutno, 7 marca 1881

• Szczęśliwi, którzy teraz płaczecie, bowiem śmiać się będziecie.
  • Opis: nawiązanie do Biblii.
  • Źródło: Garstka piasku

T

• Tak to więc wszystko, na tym słusznie przeklętym świecie, wszystko, co się poczyna z dziewiczego natchnienia myśli, musi być sprzedanym za 30 srebrników.
  • Źródło: Trylogia włoska

U

• U nas (…) energia wyprzedza zawsze inteligencję – i co pokolenie jest rzeź.
  • Źródło: Mieczysław Inglot, Cyprian Norwid, Wydawn. Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 78.
  • Zobacz też: Polacy

W

• W Ruinach, w nocy, mówią się i takie słowa
  Które gdzie indziej dziwnym brzmiałyby sposobem;
  Nie tylko bowiem z myśli jest myśli osnowa —
  Człowieka myślącego, postaw no nad grobem
  I mów z nim – a następnie, spotkawszy go w tłumie
  Maskaradowym, spytaj o rzeczy też same —
  Zobaczysz co rozumiał tam – co tu rozumie?
  – Wprowadź go w okowaną więzień nizkich bramę
  I do tryumfalnego arku, co błękitną,
  Z wnętrza jaśnieje szybą czystego powietrza;
  A poznasz wraz gdzie jego myśl pocznie być szczytną,
  Gdzie szybszym rytm i tęcza porównań gdzie leksza?
  Zali to jest mistyczne? – nie wiem – ale to wiem,
  Że nie tłumaczy się to dietą i zdrowiem —
  Bo ani się ku temu przeziębić nie zdoła,
  Ani dostać gorączki --
  • Źródło: Ruiny w: Poezye Cypriana Norwida, wyd. F.A. Brockhaus, Lipsk 1863, s. 11.
  • Opis: pisownia oryginalna.

• Walka jest normalnym zadaniem Ludzkości – bitwa nie.
  • Źródło: Pisma wszystkie, tom 7, Warszawa 1973, PIW, s. 60.

• Wolność nie jest to dziewica.
  • Źródło: Jolanta Chojak, Słownik języka Cypriana Norwida, Warszawa 1988, wyd. UW, s. 86.

• Wszystko bierze swą moc z ideałów.
  • Źródło: Halina Kleszcz, Wszystko bierze swą moc z ideałów. 85. urodziny prof. Henryka Gaertnera i 60-lecie działalności medycznej, „Alma Mater” nr 92, maj 2007, s. 35.

Z

• Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie,
  Dwie tylko: poezja i dobroć… i nic więcej.
  • Źródło: Do Bronisława Z.
  • Zobacz też: poezja, dobroć

Ź

• Źle, źle zawsze i wszędzie. Ta nić czarna się przędzie: Ona za mną, przede mną i przy mnie,
  Ona w każdym oddechu,
  Ona w każdym uśmiechu,
  Ona we łzie, w modlitwie i w hymnie…
  • Źródło: Moja piosnka (I)

Ż

• Żaden król polski nie stał na szafocie,
  A więc nam Francuz powie – buntowniki!
  Żaden mnich polski nie bluźnił wszech-cnocie,
  Więc nam heretyk powie – heretyki!
  Żaden pług polski cudzej nie pruł ziemi,
  Więc poczytani będziem jak złodzieje.
  • Opis: fragment wiersza pt. Klątwy.
  • Źródło: Grażyna Halkiewicz-Sojak: Z połowy XIX stulecia – kilka myśli Norwida o polskości, teologiapolityczna.pl, 21 maja 2018.

• Że coraz łatwiej przychodzi powiedzieć,
  Ze snu się budząc: „Wróćmyż znów do snu.”
  • Źródło: Aerumnarum plenus
  • Zobacz też: sen

O Cyprianie Kamilu Norwidzie

• Jest to wielka literatura, w której powiedziane zostało wszystko, co wciąż jest dla nas najistotniejsze. To, co Norwid mówił na każdy temat w XIX wieku, pozostaje aktualne w wieku XXI, także po tym, co ostatnio stało się w Ameryce.
  • Autor: Czesław Niemen, „Rzeczpospolita”, 29 września 2001

• Norwid zawsze był niedoceniany i nawet do naszych czasów przeszedł nienależycie zauważony. Uważam, że był przede wszystkim wybitnym intelektualistą i znawcą człowieka, Polaków. Ponieważ wiele napisał o naszych narodowych wadach (podobnie jak Witkacy czy Gombrowicz), był niepopularny, spychany na bok przez tych, którzy pisali o nas z patosem. Więc Norwidowi na pewno należy się hołd.
  • Autor: Hanna Banaszak, wywiad, 2006

Zobacz też:

• Rzecz o wolności słowa