Przejdź do zawartości

Zbigniew Pietrasiński

Dodaj linki
Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów

Zbigniew Pietrasiński (1926–2010) – polski psycholog, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki, popularyzator nauki.

Psychologia sprawnego myślenia

[edytuj]

(Wiedza Powszechna, Warszawa 1961)

  • Doświadczenie poucza, że powodzenie życiowe, pomyślność, szczęście nie musi iść w parze ze stopniem posiadanej inteligencji i kultury umysłowej. Bywa różnie. Czasem osobnik o raczej prymitywnym umyśle jest szczęśliwszy od wysoce inteligentnego, ponieważ lepiej się przystosowuje do rzeczywistości nie całkiem racjonalnie ułożonej, mniej rzeczy go drażni i martwi, ma mniej powodów do wątpliwości i rozterek duchowych, a czasem i więcej szans na awans.
  • Gdy ktoś idzie ulicą i wlepiwszy oczy w kroczącą naprzeciw uroczą osóbkę myśli sobie: „Przyjemnie byłoby ją poznać”, lub ujrzawszy kino powie sobie w duchu: „Świetna była ta francuska komedia”, to w szerokim, potocznym rozumieniu słowa, człowiek ten bez wątpienia myśli. Trudno wszakże wątpić, że nawet kilkadziesiąt lat tego rodzaju myślenia nie przyczyni się ani trochę do rozwoju sprawności umysłu. Tajemnica niejednokrotnie obserwowanej „degradacji” intelektualnej ludzi, którzy kiedyś nawet zapowiadali się dość obiecująco, tkwi właśnie w tym, że po ukończeniu szkoły i nabraniu wprawy w zawodzie prawie nie wykraczają poza wskazany wyżej typ „myślenia”, opartego na niekontrolowanym toku skojarzeń, wplecionych w codzienną rutynę stereotypowych działań i rozmów.
  • Główna tajemnica powodzenia polega w wielu wypadkach nie tyle na umiejętności rozwiązywania, co na zdolności dostrzegania i stawiania problemów.
  • Inteligencja przejawia się m.in. w odporności na zakłócający poprawność myślenia wpływ emocji. Człowiek niełatwo dający się wprowadzić w błąd sugestywnym oddziaływaniem różnych grup i jednostek, które ukrywają przed nim całą prawdę lub wręcz narzucają fałszywe, choć czasem przyjemne tezy, przejawia wyższą inteligencję od osobnika mniej krytycznego i łatwiej ulegającego tendencji do myślenia na zasadzie pobożnych życzeń.
  • Każdy z nas pogrążony jest od dzieciństwa w oceanie kultury swej epoki i jej tradycji, wchłania nieustannie nie tylko jej wielkość, lecz i ograniczoność. Umysły krytyczne umieją przynajmniej częściowo dostrzec tę ograniczoność i przez to w jakimś stopniu ją przezwyciężyć. Nie każdy z nich sięga tak daleko jak genialny Kartezjusz, który pokusił się o podanie w wątpliwość wszystkiego, co umysł jego przyswoił sobie od dzieciństwa do czasu męskiej dojrzałości.
  • Krytycyzm jest postawą, która u konkretnych ludzi obejmuje bardzo niejednakowy zakres problemów. Znane są przykłady uczonych wybitnie krytycznych w dziedzinie uprawianej specjalności, a zarazem dogmatycznych w sferze poglądów światopoglądowych lub politycznych, przejętych pod wpływem swego otoczenia.
  • Ludzie nazywani genialnymi mogą się od siebie poważnie różnić zarówno pojemnością i trwałością pamięci, jak szybkością myślenia, błyskotliwością, siłą wyobraźni etc. Jednak ich cechą wspólną jest zdolność do najwyższej abstrakcji, do operowania nowymi, skomplikowanymi systemami symboli. Przewyższają oni innych ludzi plastycznością myślenia i dostrzeganiem ukrytych związków. Potrafią przełamywać całe systemy trwałych, powszechnie uznanych szablonów myślowych i tworzyć z elementów doświadczenia społecznego i własnego nowe, złożone i niezwykle cenne struktury.
    • Źródło: s. 47
    • Zobacz też: geniusz
  • Prawdziwym artystą jest się nie dzięki osobliwej sprawności wyobraźni lub języka, lecz dzięki posiadaniu oprócz tej sprawności wyjątkowej wrażliwości emocjonalnej, posiadaniu prawdziwej indywidualności, głębokiej i niecodziennej osobowości.
    • Źródło: s. 128
    • Zobacz też: artysta
  • Tylko człowiek trawiony jakąś namiętnością, pasją poznawczą bądź artystyczną, ambicją czy chęcią zysku, potrafi nadać pracy swego umysłu pełne obroty, wytrwać w pokonywaniu wszystkich przeszkód i w efekcie rozwiązać najtrudniejsze problemy.
    • Źródło: s. 107
    • Zobacz też: problem
  • Wiadomo, że pod wpływem uczuć łatwo można bez żadnych racjonalnych powodów uznać za prawdę to, czego bardzo pragniemy lub czego się boimy. Stajemy się mniej krytyczni wobec mniemań osób drogich i przesadnie uprzedzeni do sądów nieprzyjaciół. Wiemy dobrze, że zarówno miłość, jak nienawiść może oślepić człowieka, podyktować mu absolutnie błędne sądy i decyzje.
    • Źródło: s. 107
    • Zobacz też: uczucie
  • Zadowolenie i radość, jaką dają osiągnięcia w pracy twórczej, należą do najsilniejszych uczuć przyjemnych, jakie człowiek zdolny jest przeżywać. Wyrażają się one m.in. w silnym poczuciu własnej mocy i wartości, w poczuciu głębokiego sensu istnienia. Niestety jednak, praca twórcza bywa także źródłem przykrości, cierpień, a nawet tragedii życiowych, zwłaszcza gdy napotyka na niewzruszony opór prostactwa, rutyny, zawiści.
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Zbigniew_Pietrasiński&oldid=546639”