Tadeusz Kotarbiński

Tadeusz Kotarbiński

Tadeusz Kotarbiński (1886–1981) – polski filozof, logik i etyk.

Medytacje o życiu godziwym

(Wiedza Powszechna, Warszawa 1966)

• Jeśli już ułomne prawo danego kraju dopuszcza podobną postać represji, niechajże egzekucja dochodzi do skutku pod narkozą, jak każda nieuchronna operacja chirurgiczna, dla oszczędzenia zbędnych cierpień.
  • Źródło: s. 87

• (…) miłość – to dwie dusze w jednym ciele, przyjaźń – to jedna dusza w dwóch ciałach.
  • Źródło: s. 66

• Że prawość, męstwo, dobre serce godne są szacunku a oszukaństwo, głoszenie kłamstw ze strachu, znęcanie się nad słabszym – godne pogardy, to jest równie oczywiste, jak to, że cukier jest słodki a sól słona. I nie potrzeba żadnych uzasadnień pozaludzkich…
  • Źródło: s. 98

Pisma etyczne

(wyd. Ossolineum, 1987)

• Kościół nie powinien rządzić nauką, skoro nauka nie rządzi Kościołem.
  • Źródło: s. 239

• Maszerować noga w nogę nie jest bynajmniej tym samym, co iść ręka w rękę.
  • Źródło: s. 234

• Niejeden marnuje czas dany mu do przeżycia, ponieważ martwi się, że ma tego czasu tak mało.
  • Źródło: s. 387

• Przyjaźń doskonale obywa się bez miłości (…), a jeżeli jej towarzyszy, utrwala łączność przez nią nawiązaną.
  • Źródło: s. 381

• Przyjaźń – to wyróżniająca, do określonej osoby lub określonych osób skierowana życzliwość czynna i wierna.
  • Źródło: s. 381

Sprawność i błąd

(wyd. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1957)

• Nauczycielstwo domaga się pozycji w społeczeństwie, odpowiadającej powołaniu nauczyciela. Niechaj nie będzie tak, iż do tego zawodu zgłaszają się ci, których zdolnościowo lub sytuacyjnie nie stać na kandydowanie do zawodów gospodarczych. Niechaj się ustali w społeczeństwie przeświadczenie, że urabianie młodych jaźni jest przynajmniej równie ważne jak wyrób maszyn, skoro człowiek ma kierować maszyną a nie maszyna – dławić człowieka. Niechaj ulegnie zatarciu granica między światem wytwórców nauki a światem szerzycieli jej wyników, niechaj badacz będzie nauczycielem a nauczyciel badaczem. I wreszcie, niechaj nauczyciel ma zapewnione warunki prawdomówności, bo atmosfery prawdomówności potrzebuje jego istota w tej samej mierze, w jakiej zdrowe płuca potrzebują zdrowego świeżego powietrza. Należy się to wszystko nauczycielstwu, skoro pełne jest ono dobrej woli, woli służenia, wedle najlepszych umiejętności swoich, dziełu kształtowania dusz, wzbogacania umysłów, usprawniania rąk, z myślą o godnych sympatii istotach na całym świecie, o współobywatelach, o Polsce, o tym, by gospodarczą strukturę socjalizmu wypełnić treścią duchową odpowiadającą najwyższym jej celom.
  • Źródło: s. 15

Inne

• Anarchia – każdy jest suwerenny, demokracja – nikt nie jest suwerenny, monarchia – jeden jest suwerenny.

• Będąż się tak przeplatać w kołowrocie bytu jesienie rozczarowań z wiosnami zachwytu?
  • Źródło: Małgorzata B. Jakubiak, Tadeusz Kotarbiński. Filozof, nauczyciel, poeta, KAW, 1987, s. 245.

• Brak oporu utrwala przemoc, opór wzmaga jej surowość.
  • Źródło: „Przekrój”, wydania 2828–2844, wyd. Czytelnik, 1999, s. III.

• Bywają specjaliści od pilnowania własnych praw i cudzych obowiązków.

• Chcesz być lewy – bądź prawy.
  • Źródło: Roman Tokarczyk, Antologia anegdoty akademickiej, Wolters Kluwer Polska, 2009, s. 23.

• Chodzi o to, aby człowiek z ochotą robił to, co robić musi, by tego, co robić musi, nie robił tylko dlatego, że musi, by to, co robić musi, robił z pełnym upodobaniem i oddaniem.

• Człowiekowi konsekwentnemu łatwiej przychodzi zrezygnować z celu niż ze środków.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Dobrze mieć autostrady, ale smak nadają życiu dopiero ścieżki, którymi można sobie od nich odbiegać.
  • Źródło: „Res humana”, Rada Krajowa Towarzystwa Kultury Świeckiej, 1998, s. 33.

• Dwa półgłówki nie tworzą całej głowy.

• Dzielny nauczyciel umie innych nauczać nawet tego, na czym sam się nie zna.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Gdy ustaje tolerancja dla tolerancji, nastaje tolerancja przemocy.

• Głupstwo jest wtedy najgroźniejsze, kiedy ma na swoją obronę słuszne argumenty.

• Gość ma zwykle więcej czasu niż gospodarz.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Zobacz też: gospodarz

• Im gorzej, tym więcej filozofów.

• Jeśli coś ma się nie udać – nie uda się na pewno.

• Jeśli komuś jest źle, to i z nim jest źle.

• Kapitalizm – roślinność jak w lesie, socjalizm – roślinność jak w ogrodzie.

• Kłamstwem można niekiedy zajść daleko, ale nie można wrócić.

• Lepiej nic nie mówić niż mówić o niczym.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Lub robić coś… Kochaj kogoś… Nie bądź gałganem… Żyj poważnie!
  • Źródło: Ryszard Urbański, Technika a wartości wychowawcze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, 1989, s. 169.

• Łatwiejsza jest sztuka pamiętania od sztuki zapominania.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Łatwo jest mówić, gdy ma się coś do powiedzenia, ale trudno jest mieć coś do powiedzenia, gdy trzeba mówić.
  • Źródło: „Przekrój”, wydania 27–38, Krakowskie Wydawnictwo Prasowe, 1999, s.3.

• Miłość to stan duszy, która w innej duszy znajduje swój kontrapunkt.

• Mądrość sama sobie nie ufa, głupota sama sobie udziela kredytu bez granic.

• Młodym jest ten, kto wieczorem czuje się tak samo jak rano.
  • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

• Mnemotechnika bywa bardzo a bardzo pożyteczna.
  • Źródło: Sprawność i błąd. Z myślą o dobrej robocie nauczyciela, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1970, s. 232.

• Naukowcy są od badania, literaci od gadania.

• Nie potrzeba odwoływać się do Opatrzności ani do nieśmiertelności, by uznać za słuszne, jeśli się chwali męstwo, dobroć serca, prawość, godność własną, szlachetność motywacji.

• Nie powinieneś się mądrzyć, jeśli nie chcesz się wygłupić.

• Niezależny może być tylko ten, od kogo inni są zależni.

• O tym, jak dobrze cenzor prasę w garści trzyma, mówi nie to, co w niej jest, lecz to, czego w niej nie ma.
  • Zobacz też: cenzor

• Polak, jak mu przyjdzie fantazja do głowy, może być całkiem porządnym człowiekiem.
  • Źródło: Elżbieta Pietraszkiewicz, Profesor Tadeusz Kotarbiński. Wskazania dla przedsiębiorczości przełomu wieków, Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego, 2002, s. 42.

• Porządek trzeba robić, nieporządek robi się sam.

• Przeszłość zachowana w pamięci staje się częścią teraźniejszości.
  • Źródło: Jan Adamus, O kierunkach polskiej myśli historycznej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964, s. 43.

• Przyjaciele na ogół pomagają żyć i przeszkadzają pracować.
  • Źródło: Marek Grębski, Sukces na egzaminie, Sklep WSiP, s. 130.

• Racjonalne wychowanie czyni człowieka mniej szczęśliwym, aby jego otoczenie było mniej nieszczęśliwe.

• Są dwa rodzaje miłośników demokracji: jedni lubią w niej „demos”, inni – „krację”.

• Smutno, gdy dnie posępne z wolna przemijają, smutno, gdy dnie radosne przemijają szybko.

• Starcowi trudno odmłodnieć, zdziecinnieć łatwo.

• Sztuka pamiętania jest łatwiejsza od sztuki zapominania.

• Ten tylko odczuwa pustkę w życiu, kto ma pustkę w sobie.
  • Źródło: „Res humana”, tomy 13–14, Rada Krajowa Towarzystwa Kultury Świeckiej, 2003, s. 36.

• Trzeba podważać wszystko, co się da podważyć, gdyż tylko w ten sposób można wykryć to, czego podważyć się nie da.

• Uczuciowy kult rewolucji świadczy o bardzo złym guście.

• Umysły i serca domagają się nauki o moralności, serca i umysły wołają o racjonalną etykę niezależną. Autorka tego zadania nie podejmuje, chociaż całą swoją postawą (…) zdradza akces wewnętrzny do etyki w stylu jak najszlachetniejszym.
  • Opis: o dziełach Podstawy nauki o moralności i Motywy postępowania moralnego Marii Ossowskiej.
  • Źródło: Joanna Dudek, Czego się jeszcze można nauczyć od Tadeusza Kotarbińskiego?, s. 36–37, bazhum.muzhp.pl

• Usiłuję pięknie wypowiedzieć to, co mam do powiedzenia, zwłaszcza wtedy, gdy nie mam nic do powiedzenia.
  • Źródło: Aforyzmy i myśli, PIW, Warszawa 1986.

• W obliczu perturbacji dziejowych można się zachowywać na wzór wskazówki barometru, zmieniającej położenie w miarę zmiany ciśnienia, a można też zachowywać się na wzór igły magnesowej, wskazującej stały kierunek, niezależnie od okoliczności…
  • Źródło: Joanna Dudek, Czego się jeszcze można nauczyć od Tadeusza Kotarbińskiego?, s. 42, bazhum.muzhp.pl

• Walka miłości z miłością jest nie mniej tragiczna niż walka miłości z nienawiścią.

• Więcej jest sensu, jeżeli mędrzec się wygłupia, niż jeżeli głupiec się mądrzy.

• Włosi mają bel canto, a Polacy mają logikę.
  • Źródło: „Ruch filozoficzny”, tom 65, 2008, s. 179.
  • Zobacz też: bel canto

• W obliczu ogromu zła na świecie, byłoby bluźnierstwem posądzać Boga o istnienie.
  • Zobacz też: Bóg

• Zwierzęta nie mają rozumu, lecz tylko człowiek może być głupcem.