Stefan Baley

Stefan Baley

Stefan Baley (1885–1952) – polski psycholog, lekarz, pedagog, uważany za twórcę polskiej psychologii rozwojowej, wychowawczej i społecznej.

• Dziecko rosnąc, znajduje się od razu wobec pewnego gotowego systemu, złożonego z instytucji, praktyk i wierzeń religijnych, które występują wobec niego z bezwzględnym autorytetem. Wszystko tu już jest „gotowe”, raz na zawsze ustalone, ujęte w trwałe formułki. Obcowanie z bóstwem odbywa się w przewidzianych z góry konwencjonalnych formach (modlitwa z ustalonym tekstem, nabożeństwa, komunia itp.). Rozwój religijny dziecka polegać więc musi początkowo z konieczności na biernym przeważnie przyswajaniu sobie tych form.
  • Źródło: Psychologia wieku dojrzewania, Książnica Atlas, Lwów – Warszawa 1931, s. 210.
  • Zobacz też: dziecko

• W pewnym momencie niektórzy socjologowie i badacze kultury wysunęli tezę, że psychologia nie potrafi wytłumaczyć zjawisk religijnych, że kompetentna w tym zakresie jest tylko socjologia. Tezę opierali oni na dowodzie, że genetyczne życie religijne jest produktem społecznego kontraktu. A przecież tyle istnieje książek poświęconych religii, napisanych właśnie przez psychologów. Czy należy wobec tego uznać za nieważne wszelkie wyniki ich badań i polecić psychologom, aby wstrzymali się od rozważań nad tymi sprawami, o ile nie chcą uznać, że w tym wypadku przekraczają swoje kompetencje i stają się socjologami? Psycholog zauważy jednak nie bez słuszności, iż, nie przesądzając sprawy pochodzenia religii, psychologiczna analiza np. osobowości twórców różnych systemów religijnych przyczynić się może do zrozumienia istoty religii w ogóle.
  • Źródło: Wprowadzenie do psychologii społecznej, PWN, Warszawa 1959, s. 16.
  • Zobacz też: psychologia, psycholog, religia

O Stefanie Baleyu

• Baley zaprezentował także ujęcie psychoanalityków dopatrujących się pokrewieństwa między mitami i wierzeniami religijnymi a marzeniami sennymi oraz procesami sublimacji i mistyfikacji stosunku dziecka do rodziców. Zwrócił uwagę, że religia „spełniała w stosunku do człowieka, w pewnym etapie rozwoju społeczeństw ludzkich, szereg zadań”. Za doniosłą uznał regulacyjną funkcję religii jako instrumentu organizowania życia ludzkiego we wczesnych fazach rozwoju ludzkości.
  • Autor: Jan Szmyd, Psychologiczny obraz religijności i mistyki. Z badań psychologów polskich, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1996, s. 152-153.