Ludwig Wittgenstein

Ludwig Wittgenstein, 1910

Ludwig Josef Johann Wittgenstein (1889–1951) – austriacki filozof.

Tractatus Logico-Philosophicus

• 1. Świat jest wszystkim, co jest faktem.
  • 1. Die Welt is alles, was der Fall ist.

• 1.1 Świat to ogół faktów, nie rzeczy.
  • 1.1. Die Welt ist Gesamheit der Tatsachen, nicht der Dinge. (niem.)

• 2.013 Każda rzecz jest niejako w przestrzeni możliwych stanów rzeczy. Przestrzeń tę mogę pomyśleć sobie jako pustą, ale nie mogę sobie pomyśleć rzeczy bez przestrzeni.
  • 2.013 Jedes Ding ist, gleichsam, in einem Raume möglicher Sachverhalte. Diesen Raum kann ich mir leer denken, nicht aber das Ding ohne den Raum. (niem.)

• 2.02 Przedmiot jest prosty.
  • 2.02 Der Gegenstand ist einfach. (niem.)

• 2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.
  • 2.0211 Die Gegenstände bilden die Substanz der Welt. Darum können sie nicht zusammengesetzt sein.

• 2.0232 Nawiasem mówiąc: przedmioty są bezbarwne.
  • 2.0232 Beiläufig gesprochen: Die Gegenstände sind farblos. (niem.)

• 2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.
  • 2.024 Die Substanz ist das, was unabhängig von dem was der Fall ist, besteht. (niem.)

• 2.027 To, co stałe i trwałe, oraz przedmiot, są jednym i tym samym.
  • 2.027 Das Feste, das Bestehende und der Gegenstand sind Eins. (niem.)

• 2.0271 Przedmiot jest tym, co trwałe i stałe; konfiguracja – tym, co zmienne i nietrwałe.
  • 2.0271 Der Gegenstand ist das Feste, Bestehende; die Konfiguration ist das Wechselnde, Unbeständige. (niem.)

• 2.04 Ogół istniejących stanów rzeczy jest światem.
  • 2.04 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte ist die Welt. (niem.)

• 2.05 Przez ogół istniejących stanów rzeczy wyznaczone jest również to, jakie stany rzeczy nie istnieją.
  • 2.05 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte bestimmt auch, welche Sachverhalte nicht bestehen. (niem.)

• 2.06 Istnienie i nieistnienie stanów rzeczy jest rzeczywistością. (Istnienie stanów rzeczy nazywamy też faktem pozytywnym, nieistnienie – negatywnym.)
  • 2.06 Das Bestehen und Nichtbestehen von Sachverhalten ist die Wirklichkeit. (Das Bestehen von Sachverhalten nennen wir auch eine positive, das Nichtbestehen eine negative Tatsache.) (niem.)

• 5.6 Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata.
  • 5.6 Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Granzen meiner Welt. (niem.)

• 6. 4311 Śmierć nie jest epizodem życia. Śmierci się nie doświadcza.
  • 6. 4311 Der Tod ist kein Ereignis des Lebens.Den Tod erlebt man nicht. (niem.)

• 6.5 Dla odpowiedzi, której sformułować się nie da, nie da się także sformułować pytania.
  Nie ma żadnej z a g a d k i.
  Jeżeli da się w ogóle postawić pytanie, to m o ż n a również na nie odpowiedzieć.
  • 6.5 Zu einer Anwort, die man nicht aussprechen kann, kann man auch die Frage nich aussprechen.
    D a s R ä t s e l gibt es nicht.
    Wenn sich eine Frage überhaupt stellen läst, so k a n n sie auch beantworten werden. (niem.)

• 7. O czym nie da się mówić, to się musi przemilczeć.
  • 7. Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen. (niem.)

• Aby móc nakreślić granicę myśli, powinniśmy poznać obie strony tej granicy […], musielibyśmy umieć pomyśleć, czego nie można pomyśleć.

• Jeżeli USA nie dostarczą nam czasopism detektywistycznych, nie będziemy im mogli dostarczyć filozofii i w ten sposób w ostateczności to Ameryka będzie stratna.
  • Źródło: list do Normana Malcolma z lutego 1940 r. [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir

• Kiedy czytam wasze czasopisma, często dziwię się, jak ktokolwiek może czytać „Mind” z całą jego impotencją i bankructwem, kiedy mogliby czytać czasopisma Street&Smith. Niech będzie, każdemu swoje.
  • Źródło: list do Normana Malcolma z lutego 1940 r. [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir

• Nie wystarczy dużo wiedzieć, aby być mędrcem.
  • Zobacz też: mędrzec

Uwagi różne

• Ambicja zabija myśl.
  • Źródło: Uwagi różne, 1948.

• Oby Bóg dał filozofowi wgląd w to, co leży przed oczyma wszystkich.
  • Źródło: Uwagi różne, 1947.

• Pozostaw czytelnikowi to, co on sam potrafi.
  • Źródło: Uwagi różne, 1948.

• Stawiam niezliczone niestosowne pytania. Gdybym tylko zdołał przedrzeć się przez ten las.
  • Źródło: Uwagi różne, 1947.

• Wzajemne pozdrowienie filozofów powinno brzmieć: Nie spiesz się!
  • Źródło: Uwagi różne, 1949.

Inne

• Miarą geniuszu jest charakter.