Henri Poincaré

Henri Poincaré (1887)

Jules Henri Poincaré (1854–1912) – francuski matematyk i fizyk.

• A co z prawem Newtona? Prostota jego, tak długo ukryta, być może jest tylko pozorna. Kto wie, czy nie jest ono konsekwencją jakiegoś skomplikowanego mechanizmu, zderzeń w jakiejś subtelnej materii, wykonującej nieregularne ruchy i czy nie nabrało prostej postaci za sprawą uśredniania? W takim razie trudno jest nie przypuszczać, że prawdziwe prawo zawiera wyrazy dodatkowe, które stałyby się zauważalne w oddziaływaniach ciał położonych w bardzo małej odległości od siebie. Jeśli w astronomii można je pominąć w porównaniu z wyrazem Newtona, co nadaje prawu ciążenia ową prostotę, to byłoby to jedynie konsekwencją ogromnych odległości między ciałami niebieskimi.
  • Źródło: Nauka i hipoteza, cz. 4: Przyroda, rozdz. IX

• Logiką tylko udowadniamy, odkrywamy intuicją.

• Ludzie żądają od swoich bogów, aby udowodnili oni swoje istnienie cudami; ale odwiecznym cudem jest to, że nie ma cudów bez przerwy. Świat jest boski, ponieważ jest harmonią. Gdyby rządził nim kaprys, to co mogłoby nam udowodnić, że nie jest rządzony przez przypadek?
  • Źródło: The Popular Science Monthly, The value of science, 1906, wrzesień
  • Zobacz też: bóg, religia

• Matematyka jest sztuką nadawania różnym rzeczom tych samych nazw.

• Matematyka nie posiada symboli na mętne myśli.
  • Zobacz też: matematyka

• Naukę buduje się z faktów tak jak dom buduje się z cegieł, ale samo nagromadzenie faktów nie jest jeszcze nauką, podobnie jak kupa cegieł nie jest domem.
  • Źródło: Mała księga cytatów, Halina Lipiec (red.), Oficyna Wydawnicza STON I, Radom 1994, ISBN 8390113228, s. 103.
  • Inna wersja: Wiedzę buduje się z faktów, jak dom z kamienia; ale zbiór faktów nie jest wiedzą, jak stos kamieni nie jest domem.
  • Zobacz też: fizyka, wiedza, nauka

• Rzeczywistość całkowicie niezależna od ducha, który ją pojmuje, widzi lub czuje, jest niemożliwa. Tak zewnętrzny świat, nawet gdyby istniał, byłby dla nas na zawsze niedostępny.

• Uczony nie bada natury dlatego, że jest to pożyteczne. On bada ją, ponieważ sprawia mu to przyjemność; ta z kolei znajduje swe źródło w pięknie natury. Gdyby nie była ona piękna, nie byłaby warta poznania, zaś życie nie byłoby warte trudu (...) Mam na myśli to głębokie, ukryte piękno, które wynika z harmonijnego uporządkowania jej poszczególnych części i które uchwycić może czysta inteligencja.
  • Le savant n’étudie pas la nature parce que cela est utile; il l’étudie parce qu’il y prend plaisir et il y prend plaisir parce qu’elle est belle. Si la nature n’était pas belle, elle ne vaudrait pas la peine d’être connue, la vie ne vaudrait pas la peine d’être vécue (...) Je veux parler de cette beauté plus intime qui vient de l’ordre harmonieux des parties, et qu'une intelligence pure peut saisir. (fr.)
  • Źródło: Nauka i Metoda, 1911

• Wiemy również, jak okrutna bywa często prawda, i zastanawiamy się, czy życie w urojeniu nie jest bardziej pocieszające.