Reinhold Olesch

Reinhold Olesch (1910–1990) – niemiecki językoznawca, profesor slawistyki.

• Słowiańszczyzna przed wysiedleniem Niemców po drugiej wojnie światowej była wyparta aż do granic Śląska i tylko na Górnym Śląsku pozostawała we względnym skupieniu (…), a mianowicie na tym terenie Górnego Śląska, który 1921 stanowił obszar plebiscytowy, wyjąwszy większą część powiatu głubczyckiego, pokrytej dialektami niemieckimi (…), Jeśli mówimy o względnie zwartym obszarze dialektów polskich, to określenie to domaga się odpowiedniej precyzji. Gdy rozpatrywać będziemy te stosunki językowe do czasów plebiscytu, to znaczy w latach przed podziałem Górnego Śląska, to w pewnym uogólnieniu dają się one sprowadzić do formuły, że polskimi dialektami mówiono głównie w środowiskach wiejskich i robotniczych zagłębia przemysłowego. Duże miasta były w przeważającej części niemieckojęzyczne, mniejsze miasta prowincjonalne niemiecko- i polskojęzyczne, przy czym używanie jednego, czy też drugiego języka z reguły uzależnione było od statusu społecznego użytkownika.

• By powiedzieć krótko: nauka nie używa tego terminu. Tak w polskiej, jak w niemieckiej, jak i w jakiejkolwiek slawistycznej wiedzy naukowej nie bywa on uważany za pojęcie poważne. Jest on, mówiąc wprost, nienaukowy. Przyklejany mu dzisiaj odcień o rozwodnionym języku polskim jest pochodzenia politycznego i niedawny. Znamy go w XVII wieku z dzieła kluczborskiego pastora Adama Gdacjusa jako „Wasserpolowie” i z Meisnera „Silesia loquens” z roku 1705 jako „dialectus aquatico-polonicus”, jednakże bez tego późniejszego pejoratywnego sensu, bo powstałego jako określenie istniejących nad Odrą (nad wodą) dialektów.