Pogrom w Tarnopolu

Pogrom w Tarnopolu – pogrom Żydów dokonany w dniach 4–11 lipca 1941 roku przez SS oraz ukraińskich nacjonalistów z udziałem ludności Tarnopola.

Cytaty z relacji świadków[edytuj]

(…) zobaczyłam przez okno, jak prowadzą grupę Żydów z podniesionymi rękoma na sąsiednie podwórko, gdzie znajdowała się moja matka. Bałam się pokazać im po raz trzeci. Tylko nasłuchiwałam więc jakiś czas – co to będzie. Wtem usłyszałem salwę, po kilku minutach Niemcy wracając mówili, że wszyscy są „hin”. Rozumiałam, że moja biedna matka nie żyje. Moja rozpacz była nie do opisania, wczoraj ojciec dzisiaj matka, a tu i syna nie ma. Po godzinie usłyszałam wołanie: „Mamusiu!” Wróciłam, wpadłem w objęcia mojego dziecka. Nie wszyscy z tego domu wrócili. (…) Razem z synem wrócił mąż tej pani której pomogłam. Wylazł jeszcze mój mąż z kryjówki i tak ze wszystkich lokatorów zostały tylko dwie rodziny. (…) Ściemniało się na dobre i wszyscy nie myśląc o głodzie usiedliśmy na łóżkach – każda rodzina na jednym łóżku, trzymając się za ręce i za szyje, żeby czuć, że się jeszcze żyje i razem przebywa – i zaczęliśmy zastanawiać się co dalej począć. Sytuacja była okropna. Strata najdroższych rodziców, beznadziejność sytuacji i to, że po nocy następuje jutro… I co począć jutro? (…) Przez całą noc, nie rozbierając się, trzymałam syna mego w objęciach, jakby przeczuwając, że to ostatni uścisk, zaś mój mąż, leżąc u naszych stóp, trzymał nas za nogi, jakby się bał nas utracić.

Rano wstaliśmy wcześniej. (…) wyszłam na podwórko, na którym moją biedną matkę zamordowano. Oczom moim przedstawił się okropny widok. Wielki otwarty grób przepełniony tropami Żydów i Żydówek, a na samym wierzchu moja biedna matka w pozycji klęczącej twarzą na dół – już zastygła. Z boku jacyś żołnierze robili zdjęcia. Wzięli mnie za Aryjkę i bezczelnie zapytali kto to uczynił. Ja, nie mogąc się powstrzymać od bólu, krzyknęłam im w twarz: „To wy i tacy jak wy!”. Nieprzytomna wpadłam do mieszkania i tam, nie mogąc się już powstrzymać, wybuchłam histerycznym łkaniem. Wtórował mi mój biedny mąż i dziecko. (…) około wieczora wrócił sąsiad, lecz bez mojego męża i syna. Zrozumiałam, że już ich nie ma. (…) Płakałam, rozpaczałam, biłam pięściami i głową o mur, chciałem się powiesić. Powstrzymywali mnie, upili alkoholem, ale to wszystko nie pomogło. Wtem przebiegła szwagierka ze smutną wieścią, że wszystkich Żydów wymordowali, między nimi mego teścia i szwagra, i że leżą oni w lesie niezakopani.

(…) Moja Boleść była już bez granic, widziałam, że wkoło mnie wali się wszystko, że już jestem prawie bez rodziny – sześć trupów z najbliższych mi osób.
- Opis: relacja Jeanetty Margules, mieszkanki Tarnopola ocalałej z pogromu
- Źródło: Lato 1941. Tarnopol, Karta, nr 71 (2012 rok), s. 86–88, Fundacja Ośrodka Karta, Warszawa.