Paul Vitz

Paul Vitz (ur. 1935) – amerykański psycholog.

Psychologia jako religia

(ang. Psychology as Religion. The Cult of Self-Worship, wyd. Oficyna Wydawnicza Logos, Warszawa 2002, tłum. Piotr Olaf Żylicz, Łukasz Nowak, ISBN 838694112X)

• Kiedy się osiąga czterdziestkę, świat kariery traci swój powab.
  Spadek atrakcyjności karieryzmu wynika po części z zaniku innych, wyższych i stanowiących wsparcie ideałów. Uniwersytety, będące ośrodkami wartości selfistycznych, nierealistycznie zachęcają do kariery z pragmatycznego powodu: rozpaczliwie potrzebują nowych studentów, żeby nie zbankrutować. Lecz uniwersytety zarazem zdyskredytowały i obaliły wszystkie inne ideały.
  • Źródło: s. 189-190

• Krótko mówiąc, humanistyczny selfizm nie jest nauką, lecz popularnym świeckim substytutem religii, który stał się pożywką, a następnie upowszechnił dzisiejszy szeroko rozprzestrzeniony kult samouwielbienia.
  • Źródło: s. 166

• Mówiąc ogólnie, selfistyczna teoria kładzie nacisk na wyizolowane, świadome „ja” jedynego sędziego, który mówi, co „ja” ma cenić i jak powinno działać. Takie podejście z konieczności prowadzi do zamiany wyższych ideałów na zracjonalizowany egoizm, przesiąknięty narcyzmem. Wrogość wobec tradycji i innych autorytetów wydaje się prowadzić do podobnych skutków.
  • Źródło: s. 163

• Nie wydaje się bowiem, aby miało duże znaczenie to, czy terapeuta jest freudystą, neofreudystą, zwolennikiem Junga, psychologii humanistycznej czy reprezentuje podejście eklektyczne. Rezultaty badań wyraźnie wskazują, że korzyści z psychoterapii mają źródło w czynnikach obecnych we wszystkich rodzajach terapii.
  • Źródło: s. 59–60

• Psychologia humanistyczna może być zupełnie bezużyteczna jako odpowiedź na kryzys wywołany przez pokusę trybalizmu. W końcu opiera się on na osobowym relatywizmie moralnym, w którym każde ego jest jak suwerenne plemię. Od samoaktualizacji poczynając, a na klaryfikacji wartości kończąc, logiczną konsekwencją relatywizmu współczesnego i świeckiego społeczeństwa jest anarchia społeczna. Wybierz swoje własne wartości, kieruj się swoim własnym dobrem i zapomnij o wszystkich. Nie pozwól, by ktokolwiek narzucał ci swoje zdanie!
  • Źródło: s. 191–192

• Psychologia selfistyczna nie rozwija się zgodnie z wymogami tradycyjnej nauki, w której kolejne odkrycia i coraz bardziej precyzyjne pojęcia pozwalają kolejnej generacji opierać się na pracy generacji poprzedniej. Zamiast tego teorie „ja” obróciły się w popularne i skomercjalizowane ideologie, operujące pojęciami o wiele bardziej niejasnymi i rozmytymi niż te sprzed czterdziestu laty.
  • Źródło: s. 166

• Stworzenie przez selfizm ideologii wrogiej dyscyplinie, posłuszeństwu i odraczaniu gratyfikacji okazało się pożyteczne ze względu na wzrastające zapotrzebowanie gospodarek zachodnich na konsumentów. Podkreślanie znaczenia stałego poszukiwania nowych doświadczeń, przy jednoczesnym odrzucaniu hamowania i tłumienia dążeń, było prawdziwym dobrodziejstwem dla przemysłu stojącego za reklamami. Doświadczał on bowiem malejącej skuteczności odwoływania się jedynie do statusu społecznego czy samej jakości produktu. Większość haseł i sloganów selfizmu doskonale nadaje się do reklam: Zrób to teraz! Zdobądź nowe doświadczenie! Jesteś tego wart!
  • Źródło: s. 113