Moise Czombe

Moise Czombe (1962)

Moise Czombe (1919–1969) – kongijski (zairski) polityk i przedsiębiorca, prezydent separatystycznego państwa Katanga (1960–1963), a później tymczasowy premier Demokratycznej Republiki Konga (1964–1965).

• Trzeba, aby krew przestała się toczyć.
  • Źródło: Józef i Krystyna Chałasińscy, Bliżej Afryki, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1965, s. 410.

• Zerwiecie porozumienie o współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych albo wracam do domu.
  • Opis: ultimatum złożone na ręce prezydenta Demokratycznej Republiki Konga Josepha Kasavubu na konferencji liderów kongijskich w kwietniu 1961.
  • Źródło: Kronika XX wieku, pod red. Mariana B. Michalika, wyd. Kronika – Marian B. Michalik, Warszawa 1991, ISBN 839033100, s. 892.

O Moise Czombe

• Cała Afryka zamyka oczy na dźwięk słowa: Czombe. U nas nie docenia się Czombego. Mówimy, że to zdrajca. Czombe nie jest zdrajcą, bo nigdy nikogo nie zdradził. Czombe nie zdradził ludu: zawsze go nienawidził. Czombe nie zdradził Lumumby: zawsze mu mówił, że go spali na stosie. Czombe był przeciw jedności i przeciw wolności, więc tych ideałów też nie musiał zdradzać. Czombe od początku był tym, czym jest – łotrem. Ale jeśli w łotrostwie można osiągnąć wielkość, to Czombe ją osiągnął. Jest to na pewno polityk wybitny. Czombe przerasta o głowę wszystkich Mobutów, Kasavubów, Kalondlżich razem wziętych i podniesionych do potęgi dziesiątej. Drażni najczulszy nerw Czarnego Lądu, a jest nim separatyzm. Cały neokolonializm liczy na to, że młode rządy afrykańskie będą skłócone, chwiejne, podmywane falami antagonizmów plemiennych. I Czombe wychodzi naprzeciw tej nadziei. Czombe jest ideologiem rozbicia i dzielenia kontynentu na kawałki.
  • Autor: Ryszard Kapuściński, Czarne gwiazdy

• Jak możemy zapomnieć, szanowni delegaci, że tym, kto podkopywał autorytet ONZ w Kongu - i to niekoniecznie z powodów patriotycznych, ale raczej z powodu konfliktów między imperialistami - był Moise Czombe, który zainicjował secesję Katangi przy wsparciu belgijskim? I jak możemy usprawiedliwić, jak ktokolwiek mógłby wyjaśnić, że pod koniec całej aktywności ONZ tutaj, Czombe, wypędzony z Katangi, wraca jako pan i władca Konga? Kto może zaprzeczyć smutnej roli, jaką odegrały Narody Zjednoczone, będąc do tego przymuszone przez imperialistów?
  • Autor: Che Guevara
  • Opis: słowa z 11 grudnia 1964 wypowiedziane w trakcie posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego ONZ
  • Źródło: Marcin Gawrycki, Natalia Bloch, Kuba z serii Historia państw świata w XX wieku, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7436-241-2, s. 402.