Michał Sobelman

Michał Sobelman (1953–2024) – izraelski pisarz polskiego pochodzenia, emigrant marcowy, rzecznik prasowy ambasady Izraela w Polsce, redaktor naczelny pisma „Słowo Żydowskie”, tłumacz literatury hebrajskiej, scenarzysta filmów dokumentalnych.

• Cała rodzina mojego ojca została wymordowana w Auschwitz w sierpniu 1943 r., także jego pierwsza żona i syn. Oprócz niego przetrwał tylko jego siostrzeniec. Gdy ten siostrzeniec po Marcu ’68 wyemigrował z Polski, ojciec uświadomił sobie, że nie ma tu już nikogo. (…) Miał dwóch przyjaciół, którzy przeżyli getto i Auschwitz. Do jednego z nich jeździliśmy do Zawiercia prawie co niedziela. Często jeździliśmy również do Oświęcimia, który ojciec traktował jako miejsce pochówku swoich bliskich. Mam wrażenie, że będąc już człowiekiem doświadczonym, wyciągnął z przeszłości jedną lekcję: nie wolno być Żydem w Polsce!
  • Źródło: Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 5 marca 2018.

• Czasami wydaje mi się, że między jednym Izraelczykiem – powiedzmy lewicowcem – a drugim, prawicowcem, jest dużo silniejsza więź niż w Polsce pomiędzy jednym a drugim człowiekiem mieszkającym na tej samej ulicy. Zaczynasz mówić o polityce, historii, Żydach, Kościele i nagle widzisz, że jesteś w obcym świecie, że nie ma tu żadnej szansy, by się porozumieć, jesteś po prostu odrzucony. W Polsce nadal nie lubi się obcych.
  • Źródło: Krystyna Naszkowska, Ani tu, ani tam

• Kiedy widzę tak zwanych patriotów, kiedy czytam na sklepie napis: „Odzież patriotyczna”, staram się zrozumieć, ale nie jestem w stanie. W gruncie rzeczy moja rodzina zrobiła przez wieki dla Polski nie mniej niż większość tych, którzy dziś krzyczą o polskim patriotyzmie. Ale mimo to w 1968 roku powiedziano takim jak my, że nie jesteśmy Polakami. To nie partia, nie ówczesny rząd, to powiedziało polskie społeczeństwo, przynajmniej jego część. Takich rzeczy się nie zapomina.
  • Źródło: Krystyna Naszkowska, Ani tu, ani tam
  • Zobacz też: patriotyzm, Marzec 1968

• Pytasz, czy wróciłem? Nie, nie wróciłem. Dostałem od prezydenta Kwaśniewskiego polskie obywatelstwo. Robię masę rzeczy związanych z językiem hebrajskim, tłumaczę, piszę. W gruncie rzeczy pracuję w Izraelu, a mieszkam w Polsce. Tu również od piętnastu lat płacę podatki. Ale nie wróciłem.
  • Źródło: Krystyna Naszkowska, Ani tu, ani tam

• W szkole większość nauczycieli to byli w gruncie rzeczy antysemici. Pan od geografii pytał mnie na przykład: „Józiu (to moje pierwsze imię, którego właściwie nie używam), to co będzie, jak cię do tej Palestyny wyślą?”. A ja nie rozumiałem, dlaczego ktoś miałby mnie wysyłać do Palestyny. Albo przychodził do nas dzielnicowy i pytał: „A pan, panie Sobelman, ma rodzinę w tym Izraelu?”. Taka była atmosfera tamtych dni.
  • Opis: wspominając Marzec 1968.
  • Źródło: Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 5 marca 2018.