Maximilien de Robespierre

Maximilien Robespierre

Maximilien Robespierre (1758–1794) – francuski adwokat i mówca, członek Stanów Generalnych i Konstytuanty, jeden z czołowych przywódców rewolucji francuskiej, przywódca lewicowego klubu jakobinów.

• Chce amnestii dla winowajców. Chce zatem kontrrewolucji.
  • Opis: oskarżając Dantona.
  • Źródło: Paweł Jasienica, Rozważania o wojnie domowej

• Gdyby Boga nie było, trzeba byłoby Go wymyślić. (…) Idea Najwyższej Istoty, czuwającej nad niewinnością uciśnioną i karzącej zbrodnię triumfującą jest ideą popularną.
  • Opis: wypowiedź z przemówienia w klubie jakobinów 20 listopada 1793.
  • Źródło: „Zawsze Wierni” nr 1 (176), styczeń-luty 2015, s. 56.
  • Zobacz też: Bóg

• Ludwik został złożony z urzędu za swoje zbrodnie. Ludwik oskarżył swój naród jako buntowników, aby ich ukarać, wezwał wojsko bratnich tyranów. Zwycięstwo i naród postanowiły o tym, że on sam jest buntownikiem. Dlatego Ludwik nie może być sądzony, już został skazany, inaczej republika nie byłaby wolna od winy (…) Z żalem ogłaszam tę fatalną prawdę: Ludwik musi umrzeć, bo naród musi żyć.
  • Opis: mowa wygłoszona w Konwencji 3 grudnia 1792
  • Źródło: Ruth Scurr, Robespierre. Terror w imię cnoty, tłum. Barbara Przybyłowska
  • Zobacz też: Ludwik XVI

• Obywatele, chcieliście rewolucji bez rewolucji?
  • Citoyens, vouliez-vous une révolution sans révolution? (fr.)
  • Opis: Réponse à J.-B. Louvet, przemówienie do Konwentu Narodowego, 5 listopada 1792.

• Przypieczętowując naszą pracę naszą krwią możemy w końcu ujrzeć jaskrawy świt powszechnego szczęścia.
  • En scellant notre ouvrage de notre sang, nous puissions voir au moins briller l’aurore de la félicité universelle. (fr.)
  • Opis: z przemówienia do Konwentu Narodowego, 5 lutego 1794.

• Rząd w rewolucji jest despotyzmem wolności przeciwko tyranii.
  • Le gouvernement de la révolution est le despotisme de la liberté contre la tyrannie. (fr.)
  • Opis: z Sur les principes de morale politique, przemówienia do Konwentu Narodowego, 5 lutego 1794.

• Śmierć jest początkiem nieśmiertelności.
  • La mort est le commencement de l’immortalité. (fr.)
  • Opis: z jego ostatniego przemówienia do Konwentu Narodowego, 26 lipca 1794.

• Terror jest niczym innym jak sprawiedliwością, niezwłoczną, srogą, nieugiętą; dlatego jest emanacją cnoty; nie tyle jest specjalną zasadą, ale konsekwencją ogólnej zasady demokracji dostosowaną do najpilniejszych potrzeb naszego państwa.
  • La terreur n’est autre chose que la justice prompte, sévère, inflexible; elle est donc une émanation de la vertu; elle est moins un principe particulier, qu’une conséquence du principe général de la démocratie, appliqué aux plus pressants besoins de la patrie. (fr.)
  • Opis: z Sur les principes de morale politique, przemówienia do Konwentu Narodowego, 5 lutego 1794.

• Zdobyliśmy świątynię wolności rękoma, wciąż spętanymi kajdanami despotyzmu.
  • Opis: po przejęciu władzy przez jakobinów.

O Maximilienie de Robespierre’a

• Patrząc na rewolucjonistów francuskich, widzę bolszewików. Patrząc na Robespierre’a, widzę Lenina. Patrząc na Dantona, widzę Trockiego. Współczuję Francuzom, że ich również dotknęło to nieszczęście.
  • Autor: Wiktor Suworow, Alfabet Suworowa, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2014, ISBN 9788378186427, s. 202.

• Pośród wszystkich ponurych postaci, jakie pojawiły się podczas wielkiej rewolucji francuskiej 1789 roku, powszechnie znany jest przede wszystkim Maximilien (…) de Robespierre. Być może właśnie dlatego, że jego nazwisko najczęściej kojarzono z terrorem i gilotyną. Można powiedzieć, że dla wielu Robespierre stał się symbolem francuskiej rewolucji. Nieliczni próbowali jednak dogłębnie poznać nie tylko biografię „Nieprzekupnego”, ale także życiorysy pozostałych rewolucjonistów, którzy w niczym mu nie ustępowali. W cieniu pozostaje także inne oblicze dyktatora z Arras – człowieka całym sercem oddanego w walce o dobrobyt klasy pracującej, przywódcy proletariatu. Obraz, który pozostał w pamięci wszystkich, to ostatnie lata Robespierre’a, który daje się porwać wirowi szaleństwa i terroru tych burzliwych czasów, sam zresztą kończąc życie na gilotynie.
  • Autor: José María López Ruiz, Tyrani i zbrodniarze. Najwięksi nikczemnicy w dziejach świata, tłum. Agata Ciastek, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, s. 216

• Przechodniu, nie płacz nad moją śmiercią. Gdybym żył, ty byłbyś martwy.
  • Passant, ne pleure pas ma mort. Si je vivais tu serais mort. (fr.)
  • Opis: napis umieszczony na grobie Robespierre’a.

• W czasie rządów Robespierre’a około 16 tys. ludzi zostało formalnie skazanych na śmierć, większość z nich na prowincji; padło też wiele innych ofiar, które zmarły w więzieniach lub w wyniku samosądów dokonanych bez procesu. (…) Polityka nieludzkich represji podziałała. Kiedy jesień zamieniła się w zimę, wojska republiki znów zaczęły odnosić sukcesy za granicą, a rewolta rozpętana po upadku partii żyrondystów została bezwzględnie zgnieciona.
  • Autor: Ruth Scurr, Robespierre. Terror w imię cnoty, tłum. Barbara Przybyłowska

• Zdobycie władzy ułatwiła Robespierre’owi okoliczność zasługująca na szczególną uwagę, bo należąca do zjawisk monotonnie powtarzających się w historii. Dyktator nosił przydomek Nieprzekupnego. Incorruptible! (…) Nigdy w życiu nie wziął łapówki, o pieniądze nie dbał, od kobiet stronił, nie pił, nie grał w karty. W dodatku jeszcze mieszkał nie w skonfiskowanym pałacu, lecz u stolarza. Wynajmował u niego pokój i był przez rodzinę gospodarza otoczony czcią.
  • Źródło: Paweł Jasienica, Rozważania o wojnie domowej