Marceli Handelsman

Marceli Handelsman (pseud. Maciej Romański; 1882–1945) – polski historyk pochodzenia żydowskiego, profesor, mediewista i badacz nowożytnych dziejów Polski, metodolog i teoretyk nauk historycznych.

Materiałem badania historycznego są przedmioty rzeczywistości przeszłej, zakorzenione w rzeczywistości teraźniejszej. Przedmiotem zaś poznania jest rzeczywistość historyczna współcześnie nieistniejąca, proces dziejowy.
- Źródło: Historyka. Zasada metodologii i teorii poznania historycznego, Warszawa 1928.
- Zobacz też: historia

O Marcelim Handelsmanie

Chronologiczny zakres naukowej i dydaktycznej działalności historyka był zaiste imponujący. Obejmował on czasy od wczesnego średniowiecza aż po wiek XIX.
- Autor: Andrzej Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 194.

Przez wiele lat Handelsman był żarliwym zwolennikiem osoby i linii politycznej Józefa Piłsudskiego. Jednak wobec przemian, które zachodziły w Polsce po roku 1926, zaczął coraz wyraźniej oddalać się od obozu rządzącego po to, by w roku 1937 stać się jednym z założycieli Stronnictwa Demokratycznego.
- Autor: Andrzej Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 195.

Wojna i okupacja wytrąciły M. Handelsmana z normalnego toku pracy naukowej. Nie udało mu się zrealizować dwóch wielkich przedsięwzięć, jakimi miały być historia dyplomatyczna wojny krymskiej oraz opracowanie poświęcone udziałowi Polaków w ruchach niepodległościowych i procesach budzenia się nowoczesnej świadomości narodowej wśród ludów Europy Południowo-Wschodniej.
- Autor: Andrzej Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 198.

Żydowskie pochodzenie nie ułatwiało mu życia w infiltrowanej przez hasła i programy nacjonalistycznej prawicy atmosferze lat trzydziestych. W 1934 r. napadnięty został na dziedzińcu uniwersyteckim przez bojówkę ONR. Także i później historykowi nieraz przychodziło zetknąć się z objawami niechęci, a nawet wręcz wrogości ze strony skrajnych nacjonalistów.
- Autor: Andrzej Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 195-196..