Karl Ludwig von Haller
Karl Ludwig von Haller
Karl Ludwig von Haller (1768–1854) – szwajcarski ekonomista, prawnik, konserwatywny myśliciel polityczny, twórca pojęcia „restauracjonizm”, współtwórca tradycjonalistycznego konserwatyzmu.
Szatan i rewolucja (1834)
[edytuj]- Jeśli zakłada się, że suwerenność narodu jest ograniczona, stwarza się i pozostawia przypadkowi w społeczeństwie ludzkim stopień władzy zbyt wysoki sam w sobie i który jest złem, gdziekolwiek go nie umieścić. Powierzcie go jednemu, kilku, wszystkim, a nie przestanie być złem. Obarczacie winą sprawujących tę władzę i, w zależności od okoliczności, oskarżacie kolejno monarchię, arystokrację, demokrację, rządy mieszane, system przedstawicielski. Popełniacie błąd: to stopień siły, a nie dysponujących tą siłą należy oskarżać. Srożyć należy się przeciw broni, a nie przeciw ramieniu. Istnieją masy zbyt ciężkie dla ludzkiej dłoni.
- Źródło: Europa w okresie restauracji (1815–1847). Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, zesz. 48, w świetle źródeł przedstawił J. Frejlich, Kraków 1924
- Rewolucja, jak Szatan, przybiera postać anioła światła i sprawiedliwości: prawi wiele o oświacie i prawie, aczkolwiek nienawidzi wszelkiej gruntownej wiedzy, dobre – złem, złe – dobrem nazywa. Jej zwolennicy są opętani przez jakąś straszną nienawiść do Boga, którego potęga jest najbardziej dobroczynna, którego zaś prawo jest najłagodniejsze; opanowani są oni nie mniejszą zajadłością względem sług i przyjaciół [Boga]. Słowem, duch czasu, dziecię Szatana, przedstawia nam w zwycięskim pochodzie i jako pomnik swej mądrości świat ruin i gruzów; tworzenie zaś i utrzymywanie nigdy nie będzie jego udziałem. Nic nie jest trwałe, wszystko się nie udaje i wciąż musi być na nowo rozpoczynane: konstytucje, prawa itd. Wszystko to ulega ciągłej zmianie i każda późniejsza próba daje zazwyczaj jeszcze gorsze wyniki od poczynań wcześniejszych.
- Źródło: Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2012, ISBN 9788374202534, s. 111.
- W społeczeństwie opartym na suwerenności narodu jest rzeczą pewną, że żadna jednostka, klasa, nie ma prawa podporządkować reszty swej woli osobistej; ale fałszem jest, że całe społeczeństwo posiada w stosunku do swych członków suwerenność bez granic.
- Źródło: Europa w okresie restauracji (1815–1847). Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, zesz. 48, w świetle źródeł przedstawił J. Frejlich, Kraków 1924