Jan Matejko
Jan Matejko
Jan Alojzy Matejko (1838–1893) – polski malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof.
- Módlmy się za ojczyznę. Boże, błogosław dzieci.
- Opis: ostatnie słowa; według świadków wypowiedziane z wyraźnym wzruszeniem po niezwykle spokojnym wyspowiadaniu się, lecz nie są one całkowicie wiarygodne, bowiem istnieją trzy wersje jego ostatnich słów
- Źródło: Ludwik Stomma, Sławnych Polaków choroby, wyd. Tower Press, Gdańsk 2004, ISBN 8387342807, s. 100.
O Janie Matejce
[edytuj]- Arcydziełami swymi, przez plastykę dziwnie doskonałą, prawił kazania narodowi, do upamiętnienia i poprawy wzywał, budził nadzieję, krzepił wiarę, a obcym przypominał, że mimo wszelkie wrogie wysiłki, mimo wszelką niewdzięczną niepamięć i zapomnienie, żyje nasz naród, chociaż mu od stu lat na pogrzeb dzwonią!
- Autor: Władysław Chotkowski
- Źródło: Julia Kalęba, Wielkie krakowskie pogrzeby. Pożegnanie mistrza Jana Matejki, gazetakrakowska.pl, 3 listopada 2017.
- Zwalczano Matejkę z bardzo różnych pozycji społecznych i ideologicznych. Zwalczała go arystokracja i burżuazja, a zwłaszcza konserwatyści z krakowskiej szkoły "Stańczyków", za to, że nie był dość powolnym sługą i wyrazicielem ich wstecznej ideologii, zwalczał go obóz demokratyczno-mieszczański i wielu późniejszych bojowników postępu społecznego za to, że nazbyt wysoką rolę w historii przyznawał jednostce władczej i nie dość jasno dostrzegał twórczą i decydującą rolę mas ludowych. Zwalczali go idealiści za nazbyt realistyczną wymowę i dosadność jego płócien, zwalczali go realiści za religianctwo oraz mistyczne, symboliczne skłonności. Zwalczali go impresjoniści za surowość i unikanie subtelnych odcieni kolorystycznych, wytworni esteci zarzucali mu nadmierną ekspresyjność formy, a inni z kolei za to, że formę podporządkował treści, chcąc z tzw. warsztatu artystycznego uczynić to właśnie, czym powinien być w istocie – narzędzie ideowego, społecznego oddziaływania sztuki. To jedno wszakże jest pewne: nie ma nikogo, a zwłaszcza nie ma chyba ani jednego Polaka, który wobec twórczości Matejki mógłby pozostać obojętny.
- Opis: Krystyka twórczości Jana Matejki
- Autor: Juliusz Starzyński
- Źródło: Juliusz Starzyński, Jan Matejko, Warszawa 1973, Wydawnictwo „Arkady”, s. 31.