Jan Hus

Jan Hus (1370–1415) – czeski reformator religijny i bohater narodowy.

Głowę rozbije, kto prawdę mówi.
- Do mluví pravdu, hlavu si rozbíjí. (czes.)
- Źródło: Petr Hora-Hořejš, Toulky českou minulostí. Druhý díl. wyd. 2., Praga: Baronet, 1995. s. 454, ISBN 80-85890-20-8. Kapitola Mistr Jan Hus, s. 236., s. 236

Możecie spalić gęś, ale kiedyś nadejdzie łabędź, którego nie spalicie. w innej wersji - Możecie spalić tą gęś ale nie minie sto lat gdy pojawi się łabędź którego nie spalicie.
- Opis: „hus” znaczy po czesku „gęś”, łabędź stał się zaś symbolem Marcina Lutra.

O, święta naiwności!
- O, sancta simplicitas! (łac.)
- Opis: słowa wypowiedziane w czasie egzekucji, na widok chłopa dokładającego drew do jego stosu.
- Źródło: Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Świat Książki, Warszawa 2000, ISBN 8372275823, s. 365.

O Janie Husie

Po dłuższych dochodzeniach i naradach sobór [w Konstancji] potępił nauki Husa, a gdy [ich] nie chciał odwołać, uwięziono go. Bolała nad tym wielce delegacja polska. Biskup poznański Laskarz odwiedzał go do ostatniej chwili, lecz niczego u niego nie uprosił. Wydał więc sobór Husa do ukarania władzy świeckiej, tj. cesarzowi Zygmuntowi Luksemburczykowi. Cesarz zaś złamał słowo i nie odsyłając Husa do Pragi, kazał go w Konstancji spalić na stosie.
- Autor: Feliks Koneczny, Święci w dziejach narodu polskiego, Miejsce Piastowe 1937, s. 241–242.

Hus nie był oryginalny w swych poglądach, ale jego nauki, oparte na Ewangelii i mające rewolucyjne zabarwienie, trafiały do serc prostych ludzi, ponieważ głosił powrót do Kościoła pierwotnego. W 1414 roku wezwano Husa na sobór w Konstancji; udał się tam zaopatrzony w list żelazny Zygmunta Luksemburczyka, który niebawem wydał go w ręce Ojców soboru; ci woleliby hańbiące odwołanie przez niego własnych poglądów niż śmierć mogącą uchodzić za męczeństwo.
- Autor: Pierre Pierrard, Historia Kościoła katolickiego, przeł. T. Szafrański, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1984, ISBN 8321102689, s. 169.

Nauką Husa zajęła się komisja trzech biskupów. (…) Sprawie nie chciano nadawać rozgłosu, lecz na żądanie Husa zajął się nią cały sobór. (…) Przed ogłoszeniem ostatecznego wyroku próbowano nakłonić go do podpisania łagodnej formuły odwołania błędów. Odmówił zdecydowanie (…). (…) został przekazany świeckiemu ramieniu. Król Zygmunt wybierał się z poselstwem do Hiszpanii, natychmiast więc wykonano wyrok.
- Autor: Marian Banaszak, Historia Kościoła katolickiego, t. 2: Średniowiecze, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1987, s. 269.