Gabriel Bonvalot

Gabriel Bonvalot (1853–1933) – francuski orientalista, podróżnik, badacz, pisarz i działacz polityczny.

• Jest faktem bezspornym, iż Afganowie są w Azji pierwsi, jeśli chodzi o odwagę i zamiłowanie do wojaczki. Są gwałtowni, ruchliwi, niespokojni i nieokiełznani, lubią ryzykować i w przeciwieństwie do swych sąsiadów rozwijają wielką aktywność. Z walk, jakie toczyli z Anglikami, (…) wynieśli sporo wojskowych umiejętności. Gdyby od lat pięćdziesięciu nie musieli się bronić przed niebezpieczeństwem zagrażającym im ze wschodu, z pewnością skierowaliby całą potęgę na zachód i północ, rozszerzając znacznie swoje granice – przemieściliby je poza rzekę Oksus, aż po Elbrus. Wtedy to Rosjanie nie walczyliby z chanami Chiwy i emirami Buchary, lecz z nimi! Walka byłaby dłuższa, ale jej końcowy rezultat byłby znacznie poważniejszy: zniszczenie afgańskiej potęgi oraz jej prestiżu rozstrzygnęłoby za jednym zamachem problem Azji Środkowej lub co najmniej go uprościło. Jednakowoż nad historią ciąży fatum, które sprawia, iż pewne sprawy ciągną się w nieskończoność. Istnieją małe narody, które dogorywają w sąsiedztwie kolosów, wiecznie im się naprzykrzają, wiecznie je zaczepiają. Afganistan, największy spośród owych małych narodów, będzie je „podgryzał” na rachunek najzręczniejszego ze swych potężnych sąsiadów.
  • Źródło: Par Caucase et Pamir aux Indes (1889); wyd. polskie: Przez Kaukaz i Pamir do Indii, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1986, ISBN 8321804756, s. 131.
  • Zobacz też: Afganistan